Ka Lei Momi, Volume I, Number 9, 2 October 1893 — Page 3

Page PDF (463.75 KB)

This text was transcribed by:  Linda Kaholo
This work is dedicated to:  JuWong & Family

HONOLULU,  OAHU,  POAKAHI,  OKATOBA  2,  1893.

 

E HOKA ANA

_______

 

   Ua ulona ia ae ma na pipa alahele o kakou, eia ka ke noho nei ke aupuni manawa me ka makaukau e hookao aku a e hoele hoi aole e ike aku i ke Kanikela-Kenerala hou a Kalivilana i hookohu mai nei, oia hoi o Mr. Mills, ke Kakauolelo iho nei a Komisina Blount oiai oia ma Hawaii nei.  Ua oleloia ua ulu mai keia manao iloko o @@ mana aupuni Pi Gi mamuli o ko lakou hopohopo o piliwale ele aku o Mr. Mills malalo o na alakai ana a ka ahahui IHoohuiaina, a he kumu kuia ia no ke hooholomua ana i ka lakou ma@ hana.  O kekahi kumu o keia makemake ole ia o Mr. Mills, oia no ka maopopo @ua ana iaia o na mea pau e pili ana i ka ninau no Hawaii nei, us pau pono iho nei i ke kuekaa ia e @ua ino Komisina Blount, ua lolo ia a wa ike ia oloko me wahe, a us ikea ka no’a a ua maopopo ia Mr. Mills kona kulana a me kana mau mea a pau e hana ai, me ka hiki ole ia hai ke lou i kona ihu a alakai wale aku iaia ma o a maanei, nolaila ua nuha ua poe pakaha nei, a ulu ne la na manao haakei e heole aku ka, aole e iko aku ia Mr. Mills ma kena kulana Kanikelu-Kenerala no Amerika ma Hawaii nei.

   Ea!  Ke oiaio keia mau lono, (a he wahi hiona no hoi kekahi e hiki ai ke hikinai ia aku he oiaio), alaila he keu a ka hoo@ano a me ka hookiekie, a ku maoli no hoi i ka hilahila ole.  Lilo ae nei ka na lakou nei e kauoha a e kuhikuhi i ka Peresidena o Amerika i kana mea e hana ai ma ka hookohu ana i ua luna o kona aupuni.  O ke kauaka i maikai a i kupono imua o ka ale o ka Mana Hooko o Amerika e lawelawe i ka hana i manaoia, eia aenei ka na lakou nei e hoolo aku a e hookae aku.  He hehena maoli ke ano e keia mau manao a me keia mau ano hana, a he hoohoka maopopo ia ka hopena, a e lolo ana no nau lakou, oiai oia ua ka uku kupono a o ka hopena oiaio o ia mau hana haakei kohu ole.

   I wahi nae o pau ai ka naluea o na hokoo o lakou, a i wahi o lona ai he waho noonoo kanak a ukakuu iki mai na manao hankei lapuwale a kohu ole a lakou ke lawe mai noi makou i na olelo a ka nupepa”Pou” o Wasinetona, a penei ke ano nui:

   “Mamua ae o ka la 11 o Sepatemaba i waiho aku ai o Konisina Blount i kana hoike e pili ana no ke kulana ma Hawaii inua o Peresidena Kalivilana, a ma ua la noi no oia i huli hoi aku ai no kona home ma ka Mokuaina o Georogia.  Ma ia ia hookahi no i hoohiki ia ai ke Kuhina Alfred S. Willis a me ke Kanikela-Kenerala Mills no ka lawelawe ana i ka laua oihana pakahi ma Hawaii, a hoi aku la noka Laua mau home no ka hoemakaukau ana no ka huakai e hiki ai i Hawaii.  Ua loaa mai is laua na kuhikuhi mai ka Peresidena ponoi mai e pili ana i ka laua mau mea e hana ai, ma ke auo he mau kauoha e hoike ole ia ai ma ke akea a hiki i ka manawa e hooko ia ai.”

   Ma keia e ike ia iho ai ua oiaio ka lono no ka hookohu ia o kela mau luna aupuni Amerika e noho ma Hawaii nei, a e nana aku kakou i ka hopena o na hana hookano e kike me na lono a malou i hooikeike ae la.

__________

 

He Hoaloha Oiaio loa no Hawaii.

 

__________

 

   Mai ka manawa i hookahuli ia ai ke Aupuni Alooaimoku e ka poe pakaha a limanui, ua ike a hoomaopopo ia ke kupaa o Mr. Theo. H. Davies ma ke aoao e kue a e hoahewa ana ia hana a me na poe na lakou i lawelawe ma ke ano powa a hao wale.  Ua ike a heluhelu ia kona mau manao hohonu a hoike oiaio i hoopuka ia maloko o ko kakou mau nupepa kuloko a me kekahi mau nupepa lehulehu o Enelani a me Amerika.

   He mau manao kona i hookahua ia maluna o ka oiaio a me ke kaulike, i hilinai piha ia ma ke ano he mea kaupaina mawaena o na hana a na poe kolohe, na poe hoi i hao wa’e i ka mana e ke aupuni ma ko lakou lima me ke kuleana ole, a me na poe i hoopilikia wale ia, na poe hoi no lakou ke aupuni a me ke kuleana maluna o kona mau hooponopono ana, na kupa hoi o ka aina.  Ua hilina ia na manao kalai a wehewehe noeau o Mr. Davies no ka mea, o ka mua—he kanak karistiano kuokoa oia, a a ka lua—he kanaka i kamaaina i na mea pau o Hawaii nei, ua ike i na mea a pau i hanaia, a ua hike oia ma na ano a pau i ka mea oiaio, ma ka hoopuka ana i  kona manao me ke kaokoa mai ua kaohi ana a ka koopilimenai a me ka uhiuhi lauma@ano.

   Mawaena o na kukulu mauao hope loa o Mr. Davies i waiho ae nei imua o ke akea, ua ike iho makou i kakehi maloko o nupepe Buletina o Honolulu nei, o ka la 26 o ka mahina i hala, ua heluhelu makou mai ka mua a ka hope, a ua hoomaopopo iho, oia kekahi o na manao hohonu a pilipono i ke kumuhana e nune ia nei ma Hawaii nei, a me he la o ka helu okahi no ia o kana mau manao pane i na moho wahaolelo o ka poai hoohui a pakaha aina.  I mea o leaa ai na hoomaopopo like i na makamaka no keia kumumanao kamahao o keia makamaka oiaio o ka Lahui Hawaii, ua unuhi mai makou i ua manao la ma ke ano hoakaka ano nui i ua manao kulai la a e hoopuka aku ana makou ma ko makou pepa o keia pule.

­­__________

 

He Wahi Anoano Iki.

__________

   Ua ike iho makou maloko o kekahi o na nupepa kaulana o Amerika ma ke kakoo aka i ka aoao o ka poe hoopilikia wale ia oia hoi ka nupepa ahailono o San Lui, i neia mau wahi mamala olwlo hua anoano kupone e puua ai na puumoni ai o ka poai hoohuiaina, a penei na olelo.

   “O ka oiaio kanalua ole ia ua hookohu ia ae nei he Kuhina noho hou no Amerika ma Hawaii mahope koke iho o ka waiho ia ana ae o ka hoike a Komisina Balaunu, he mau hooia maopopo ia na ko ka aina holookoa a pau e manaoio iho ai me ka hoohewahewa ole—ua make loa ka hoohui aina.  O ke kumuhana hoohui aina ka bebe hanaiahuhu hope loa a ke au hookele aupuni Rebubalika a Peresidena Harison i hookohu mai ai, a elike me ka mauliawa ana oia poai a nalohia aku, pela no i ukali aku ai ua bebe nei a nalo aku la no ka manawa mau loa.  O kekahi keia o na haawina pomaikai nui i loaa ia kakou, a kakou hoi i aie nui ai i ka aoao Demekarata no kona lanakila ana.”

   He mau wahi mapuna huaolelo kakaikahi wale iho kela maluna ae a kela nupepa kaulana, aka, o ke ano a me ke kaona o ka manao, he hohonu a he ano nui, a he oiaio maoli no.

   He wahi anoano ike wale no, aka, ua lawa nae no ka hoopau ana i ke kanikani o na kileo o ku aia, a me ke kumakaia, oiai he wahi anoano iki ia e puua ai na kani a-i o lakou.

__________

 

Ka Hui o na Hooomana.

__________

   Ma ke kahua o ka hoikeike nui ma Kikako, ua akoakoa ae la ka hui kukakuka o na hoomanu like ole.

   Ua mele ia e ke anaiua o na kahunapule o na hoonmana lehulehu i ka manawa hookahi ka hi@eni--“E hoomaikai ia ke Akua ka mea nana mai na pomaikai apau,” i ka wehe ana o ka halwai, a na Kadinela Gibbons i alakai na hoomaua o na lahui a pau ma ka heluhelu ana i ka pule a ka Haku.  O keia kekahi o na hana kamahao luaole i ike ia iloko o keia au, oia hoi ka akoakoa ana o na kahunapule o na hoomana like ole e ke ae nei ma kahi hookahi a iloko o ke anaina hookahi a haawi aku la i na hoomaikai ma na kapuai o ka Moi o na Moi, ka Haku o na Haku, no na pomaikai i pahola ia mai i ka honua nei a pau.

__________

 

Ko Makou Keena Kou

__________

   Ua neo ae nei ke Keena Hana o ka nupepe KA LEI MOMI, a aia i ke alanui Me kokoke i ka uwapo o Haaliliamanu, Malaila e loaa ai KA LEI MOMI i na poe a pau e make make ana.  He oluolu na kuka olelo ana.

__________

 

Ko Makou mau Moolelo

__________

   Eia makou ke aumeume nei me ka nupepa hou loa “Aloha Aina” i ka moolelo o Lauomi@ihae iloko o keia manawa, oiai no nae ua kaa mua ia makou ka hoopuka ana i kela moolelo ohohia nui ia, eia nea ke hoao nei ke “Aloha Aina” e kailiku ae mai ia makou aku.  He wahi hana kupaianaha a kamahao loa keia i hanaia o kona Lunahooponopono.

   Ua like keia hana a ke Aloha Aina me na hana i lawelaweia e kekahi mau nupepa iloko o na makahiki aenei i hala, oia hoi ka Paeaina a me ka Elele.  He manao paha ko ka Luna hooponopono o ke Aloha Aina e hookelakela mai ia makou no kela moolelo.  Eia nae ka mea kupaianaha lea ke aihemu nei i ka mea i hoopukaia mai ko makou mau helu mua mai, aole e hiki ke hoole mai.

   Nolaila, eia mai no  KA LEI MOMI ke oili aku la me ka moolelo o Lauomibihae, a pela pu no hoi me ka moolelo o Mone Tikero, ka hololio i ka wa hooilo.  Aole hoi oia wale, aka ua hoonuanua hou mai makou i na kolamu o ka kakou milimili me ka moolele o ka huakai kaahele a Kauka Talamago i ka Aina Hoano.

   A malia o uilani hou ae ka manao o ka lunahooponopono o ke Aloha Aina no ke kaili ana aku i keia mau moolelo mai ia makou aku, alaila, aia ke lapuu la iloko ona ka mauao maikai ole no ka makou hana e lawelawe nei.

   Ua like keia mau hana me ka koi maoli ana mai ia makou e hookelakela aka me lakou, a oiai he elua wale no maua e alo ae nei iloko o keia mau la, a i kolu i ko maua hoa o ka hoomanawanui pu e@a i keia oihana pookela, nolaila ke kanalua ole nei makou i ka hoike aku—haele like aku kakou imua, oiai he poe wale no kakou ua lehia ma keia hana a ua like me ke aniani imua o ko kakou mau maka.

   Heaha ka puana a ka moe?