Ka Lei Momi, Volume I, Number 10, 9 October 1893 — Page 2

Page PDF (420.99 KB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

2     HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 9, 1893.

mea ana e ike mau nei iloko o ke kiaha waina, ana hoi e lia mau nei i na manawa a pau, a no ia mea i lalau mai ai kona, kaikuahine i kona mau lima a i mai la,--

"E Numaredina, ka mea pohihihi i ka maka o ke kuikele," a puana maila kona kaikunanae--"ka mea huna iloko o ke kiaha waina," a nana maila ko laua mau makua me na helehelena o ke pahaohao, a me he mea la i ka laua hoomaopoopo aku, ua ike mua no-ka paha keia mau keiki i kela kaikamahine a ka wahine holo waapa o Muzine o hai mai nei, i hauoli loa ai na lehelehe o ka laua mau keiki i ka nana mai, a no ia mea i aui ae ai ka Moi a nana aku la i ka wahine holo waapa o a ike aku ia oia i na minoaka maluna o kona mau papalina, me he mea ia e i iho ana ua wahine la nana ao ke eo, eia uo ka nana io no.

Iloko o keia manawa i pane aku ai ke keiki alii me ka hikiwawe,--

"Ua ae aku la au e male me ia kaikamahine, a aole au e male me Weremeire.
Ia manawa i nana ae ai kona makuakane ie me na helehelena o ka inaina, a pane mai ia,--

"E kuu keiki, e pale ana anei oe i ka makemake o kou makua a e hoolilo iho ana i kau ae i hoole?  A, heaha ke aupuni o Peresia a me kona Moiwahine hanohano i hoole iho ai oe e kuu keiki, e hookomo aku i ko kaua aina iloko o ke kaua no keia mea au e hoole nei?  E Numarehina e pono oe e noonoo pono.

Pane aku la kana keiki, e kuu makuakane he oi aku ka pono e kipaku mai oe ia'u mai kou alo mai, mamua o kuu ae hou ana aku e mare me ke kaikamahine alii Weremiere, no ka mea na aloha au i ka mea huna iloko a ke kiaha waina, a i ka mea pohihihi i ka maka o ke kuikele

Iloko o keia manawa i hooki iho kona makuakane i kona pane ana mai, oiai ua ike mai la oia aole e hiki ke hoohuli ia ka manao o kana keiki, a nolaila, ulu ae la ka noonoo iloko ona e hooko aku i ka makemake o kana keiki i pono ai, a no ia mea i @inau aku ai oia i ka wahine helo waapa.

"Aia i hea keia wahine au i hai mai nei?  I mai la ua wahine la, aia iloko o ka aina i kapaia o "Ke Ao-olino," iloko o ke kihapai pua o Numere."

Kahaha! wahi a ka Moi me na helehelena o ke pahaohao, aole anei he wahi nohe no na anela o Numera, a i wahine anela anei kau i manao na kuu keiki, ka mea i kulike ole me me kona kino! Aole au e ae, no ka mea, he like no ia me ka makani e pa nei, aole he ike ia ko na kino, a oia wahine makani anei kau i manao ai na kuu keiki?

I mai la ua wahine la, ua kuhihewa oe e ka Moi, o ke kino o kela wahine he kino kanaka kona e like nae kou, a ua hanan ia no ia iluna o keia honua malalo o ka mauna Gileba.

Iloko o kela manawa i pane hou aku ai ka Moi, ke ae aku nei au i ka makemake o kuu keiki ina io he oiaio kau, heaha hoi ka hewa ina e kii mai ke aupuni o Peresia e kaua ia'u a me ko'a aupuni, a he mea ia e puka ae ai ka olelo ana, "ua alana ia kau wahine e olelo nei me ka maka o ka pahikaua, a ua mohai ia hoi me koko o ke kanaka iluna o ke kahuakaua."  A pela iho la i loaa ai ka wahine a ke kelke a ka Moi o Siama.

Ia manawa i pane mai ai ua wahine la, ina pela e ae mai oe i kau mau keiki elua e hele pu me a'u i ua aina la.

"Auwe!" wahi a ka Moikane a me ka Moiwahine, e kuhi ana au nau e kii a hoomano mai i ka'u keiki, eia ka o ka'u no ke hele aku ilaila, aole au e ae e hele kuu keiki, o oe no ke kii i ua wahine la.

I mai la ua wahine la, heaha hoi owau ke hele mua, a e noho oukou e kali ia'u i ekolu mahina mai keia la aku, a i hoea mai au ua pomaikai no kakou.

Ia manawa, ninau aku la ka Moiwahine, owai kou inoa?  I mai la ua wahine la, e kahea mau mai olua ia'u i na manawa a pau ma ka inoa "Ka Wahine holo waapa e Muzine," a ina he makemake ko olua e lohe poho i ko'u inoa maoli, alaila, o ko'u inoa maoli, "Ka Mogoi Wahine o Subelo a o ke kilokilo Wahine hoi o Subleo."

I ka pau ana o na olelo a ua wahine la, lalau iho la oia i na hoe o kona waapa, a hoe aku la no ka hoi ana ma kela aoao, a ia manawa hookahi no i ku ae ai na Moi a me ka laua mau keiki a hei aku la no ka halealii me na nune ana iwaena o laua iho, a o ka laua mau keiki aia laua ke hoi la mamua me ka hauoli, a e kamailio ana laua no ka mea pohihihi i ka maka o ke kuikele.

E ka mea heluhelu, e hoakaka aku au ia oe no kahi o Lauomidihae e noho nei a me ka mea nana i hookumu ia aina.

O ka aina kahi o Lauomidihae i noho ai, oia no ke aupuni o Ke Ao-olino, a o ka mea nana i hookumu ia aupuni, oia no ke kupua Habakudeera, a i kapaia hoi iloko o ke kaao Leinaala o Mari-oro-do, aka, u ahookahuli ae ua kupua la i kona inoa mua a kapa iho la ma kela inoa a ka ua o ike ae la, a pela no kona aina ua hoololi ae oia i ka inoa i mea e nalowale ae ai i ka maka o na kupua a pau.

O ke kupua wahine i kapaia o Tubelo oia hookahi no ke mea i ike e i hauina aku i na palena o ua aina hou ala o ke kupua Habukudele, a oia no keia e hookikina ala i ke keiki alii Numaredina a kaua e ike aku ai ma keia hope aku.

I ka hiki ana aku o ka Moi i ka halealii,k kakau iho la oia i kekahi palapala na ka Moiwahine Delauzia o Peresia, a maloko oia palapala e hoike aku ana ua Moi nei ua hoole hou kana keiki aole e mare me ke kaikamahine alii Weremiere, no keia kumu, ua aloha oia i kekahi wahine okoa, i ike ole ia kena aina.

I ka hiki ana aku o ka palapala imua o ka Moiwahine Delzuzia, ua hoike aku la oia i kana kane, oia keiki alii Zahamana, a lilo iho ia he mea inaina nui no kana kane a o ka hopena oia inaina ua hoouna ia aku la ka palapala i Siama i ka Moi Aramozeda, a mahope loa o ia palapala he olelo kukala kaua mawaena o na aupuni elua.

I ka hiki ana aku o ka palapala a i ka pau ana o kana heluhelu ana, puili ae la oia i ua palapala ala iloko o ka poho o kona lima a luliluli iho la kona poo me ka helelei ana iho o kona waimaka, me ke kuhikuhi pu iho o kona manamanalima i ka welelau hope o ka palapala a pane mai la i kana keiki e noho aku ana--

"E kuu keiki' oia ka hopena o ka mea au i hoole ai, ke koi mai nei ke aupani o Peresia e kaua i kou aupuni e kuu keiki no ke kumu no kou hoole a kue i ka hoopalau, nolaila, aole o'u koko e ae i manao ai e mohai i luna o ke kahuakaua i manalo ai keia mea au i hoole ai, hookahi wale iho no o kou koko ponoi wale no e kuu keiki, oiai, nau no i imi keia hewa, a nau no e pale ke ola o ka aina."

Ia manawa i ku ae ai ke keiki Numaredina iluna a i kau la,--

"E kuu makuakane, ke ae aku nei aume ka hauoli, a i elua wale iho no a'u mea e noi aku nei ia oe a mai hoole mai oe; o ka mua e haawi mai oe i ekolu haneri kanaka, ke ao aku nei au ia mea wahi a ka Moi, a heaha ka elua?"

Pane hou maila kana keiki, e ae mai oe o kuu kaikuhine pu no kekahi e hele pu i ke kahua kaua.

I mai la kona makuakane aole au e ae ana ia mea, aole o'u makemake aole au e ae ana ia mea, aole o'u makemake e hoonele mai olua ia'u i ka la hookahi, a paha aole no e ae mai ana kou kaikuahine e hele pu me oe i ke kahua kaua.

HE MOOLELEO KAAO

MONE TIKERO

---KA---

HOLOLIO I KA WA HOOILO

---KA---

UI MAALO I KE KUPULAU

A O KE

KEIKIALII HARE MATINE

---KE---

KIAHA OPAKA O NINEWA

MOKUNA VI.

Ka Ui Maalo i ke Kupulau---Ke Kakele Pahikaua Akamai---Ka Makana a ka Pua Lilia o Zubieda.

E hoomanao o na makamaka heluhelu, o keia ka lealea kaak pahikaua, ka lealea hoi a na poe lae oo a pau e komo pu ai, a ma keia no hoi i ike ia aku ai o Hare Matine e kakele mai ana maluna o kona lio me kona mau kepa gula, aia hoi ma kona aoao aoao kana pahikaua punahele, a e lewalewa iho ana maluna o kona papale mahiole ka hulu o ka manu Vuletura.

Kanihou mai la ka elua o ka o-le, a oili mai la he naita malihini maluna o ka lio keokeo i ukali ia e kekahi hapauea me kona lio eleele.

Holo mai la laua a poai puni ao la i ka rina poepoe oiai no na moho e ae e ku kana me ka nana hoomau ana mai i keia mau kaeaea e holo hookikakaha nei.

Aia nae iwaena o keia poe e nana hoomau nei i ka holo haahea a kela mea maluna o ka lio keokeo, kekahi mea nona na maka e noii nowelo ana i na helehelena o kela kanaka e kau la i ka lio keokeo, a aia ke lauwili la iloko ona na noonoo no ka hi ana i ike mua ai.

A no ka manawa loihi kona noonoo ana i keia mea, oia no ka manawa i poha hou mai ai ka leo o ka o-le no ka manawa ekolu, a ia wa no i nalo aku ai