Ka Lei Momi, Volume I, Number 11, 16 October 1893 — Page 2
This text was transcribed by: | Juliet Mcmullin |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Lei Momi.
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 16, 1893
Ua Loaa Hou.
O Keoki Mataio, ke kanaka i piholo ai iloko o ke kai ma o kona au ana e kii i kona papale i ka auwina la Sabati, Okatoba 8, ua loaa hou aku kon kino e lana ana iluna o ka ilikai ma ka auwina la Poalua nei i Keloa, he keiki hoehoe waapa no ka uwapo. E hoe ana keia keiki i kekahi poe no ka moku poino Miowera, a ike aku la nae oia i ke kino e lana mai ana i ka ilikai. O na helehelena wale no o ka mea make kai inoino, aka, o ke kino he oia mau no ka maikai.
Kuu ka Luhi
Ma ka auwina la Poakolu nei, hora 1:30, ua haalele mai la i keia ola ana o Mrs. Nua Kane ma Kauluwela, a hele aku la i ke ala hoi ole mai. Ua haalele iho oia mahope nei he kane me na keiki elua, a me ka ohana he nui e noho u aku nona ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make. A ma ke ahiahi Poaha nei i manele ia aku ai oia no kahi mau o na mea a pau, a hoi aku la ka lepo i ka lepo a o ka uhane i kona mea nana i hana.
Me ke kane i hoonele ia i ka wahine ole a me na keiki opiopio i hoonele ia i ka makuahine olo, a me ka ohana a pau ko makou kumakena pu ana. E hoomanao, "Nana no i haawi mai a nana no i lawe aku, e hoomaikai ia o Iehova."
KA OPIUMA
Ma ke kakahiaka Poalima i hala, au hopuia iho la o E. Devauschelle a me Isaak Cocket no ka hewa he malama opiuma.
Ua luaa aku he 49 hapalua tini opiuma nona ka waiwai io he $18 o ke tini hookahi ma ko laua rumi.
O Devauschelle, he luna kiai no ka hale dute iloko o olua mahina ae nei i hala, a me he mea a i ka wa o ka mokupea S. N. Kakela e ku ana i ke awa nei ma kela huakai mua aku nei ana au pii aku keia haole a ninau i ke kamana in a he opiuma ko luna o ka moku. Ua ae koke mai la oia me ka olelo pu mai he 50 tini, a kipe mai la i ka makai kiai me $100, aka aole i ae ia aku kana haawi. Ua olelo uku nae keia haole kiai in a he $800, alaila ae oia e hoolele ia mai kela mau tini opiuma me ka hoopilikia ole ia.
Ua n@i mai la ka haole kamana e haawi i manawa nona e noonoo ai no kela heluna dala mahuahua, a ma ka po ana iho na pii hou aku la no ua makai nei o ka hale dute iluna o ka moku no ka hakilo aha i ka opiuma. A ma kahi nae o ka hopu aku i ka opiuma, ua lawe mai ia oia a malama i ua kupua la ma kona home. Ma ke kakahiaka ae hele hou aku la oia a hoike imua o ka mea nana ka opiuma aole oia e lawe i ke dala.
Ma ka la 17 e hookolokolo ia ia laua imua o ka Aha Apana no ka malama i ke kupueu.
Hunahuna Mea Hou o na Aina E.
He 8,500 ka nui o na loio ma Enelani.
O Luna Senate White, he luina moku kona kulana i ka wa mamua.
Aia ma Nu Ioka he 3948 mau makai.
Ua hanaia na omole aniani i ka A. D. 10.
He 157,680,000 hele ana o ka poka o ka uwati i ka makahiki.
E hoala aku ana o Iapana i 14 mau alahao kaa ahi.
He 60,000 mau elepona ma Ladana.
Ua hiki aku i ka hookahi tausani dala ka waiwai io o ka ili o ka ilionae eleele.
Mailoko mai o ka ili o ka laau e hana ai na Ilikini i kapa huluhulu no lakou.
Ke holoholo nei ma na ale kawahawaha o ka moana Atelanika he 1000 mau moku.
Ke hoohanaia nei ma Beritania Nui he 900,000 piano o ka makahiki.
Ua hiki na hale hana keaka o Enelani ke moni ia 12,000 kanaka makaikai.
He amii iole i hana maiau ia me ke gula ka ke kaikamahine alii May, wahine a ke Duke o Ioka.
O ko Beritania Nui waiwai io iloko o na alahao o Amerika Huipuia ua hiki aku i ka $500,000 000.
Ke uhi ne ka hui teleopona o Kikako-Nu Ioka ia 950 mile.
Eia iho na kohokoho hope loa no ke ana o na moanawai nui elima o ke ao uei. Pakipika, 71,000,000 mile kuea; Atelanika, 35,000,000 mile kuea; Iniana, 28,000,000 mile kuea, Anealika, 8,500,000 mile kueu, Alika, 4,000,000 mile kuea
Ke hoolako nei o Se-pania me Polugala ia Amerika Huipuia me na pani huewai,
O ka waiwai io o na mea ulu ai a pau o Amerika Huipuia iloko o 1890 he
£779,000,000; o Rusia £563,000,000; o Farani £460,000,000; o Geremania he £424,000,000; o Auseturia he 331,000,000 paona, o Beritania Nui he 251,000,000.
Haina Nane
Mr. Lunahooponopono,
Eia mai ka haina o ka nane a Sam. W. Naukana i puka ma kou helu 9 a'u hoi i nana ai me ka'u ohe honouiike e noho mai ana iluna o ka eheu o na manu a ia'u i hookuu hou aku ai i ka ikaika ume o ua ohe nei a'u, ike aku la au i ua mau huapalapala nei e@no e milikaa ia mai ana e na ale hanupanupa o ka moana, a na ke aheahe lau mai kani i lawe mai ia'u a hoike mala i ka inoa o ua lei nei o kuu makamaka, oia hoi o "Pupupu."
"Pa no ne i i ka miloholu o
Waiakea,
E o ana i ka nahele o Malio,
Ilaila au ninipo i ka noe,
I ka hana kaulana a na kupuna."
DUKE o 527
[Ua knlike kau haina nane e ke Duke 0 527 me ka haina e waiho nei me makou. L.H.]
VABINE-MIU-LANA.
Nani wale oe e pua Miu-lana,
Kuu hoa hoi o ka uka iuiu,
Pehea hoi oe e ka Vabine,
Hoa kakele o ka Poni Moi,
Elua maua alo i ke anu,
I ke kehau wai o ka mauna,
Alo aku maua i ka ponei,
Halii paa la o mua i ka ohu,
Ua puni paha olua la-ea,
I kahi manu Kolohala o ke kaona,
Ho ae kakou i ka waokele la,
Pukukui i ke anu me ke koekoe,
Aloha ole no hoi olua la,
I nei mau pua laha ole la,
Ua laahia maua ia mau pua,
Ka anoi no ia a ka inakemake,
A ka lai maua a o Kilohana,
I ka home kakela a ke aloha,
Mea ole wale no ia loa la,
I ka pili koolua ia me ke hoa,
Ulu mai ka manao hana e loko,
Aiwaiwa lua i ka puuwai,
Waiwai olua na maua la,
No ka la nui a hiki mai,
Hiki mai ke aloha kupouli,
Hana mao ole i ka puuwai,
Lilo olua i ka holo a ka hulupala,
Poina ke aloha mahope nei,
Haina ia mai ka puana,
Eono - eha lawa na lei,
Puana maua o mai olua,
Elima - eha lawa na lei.
PONI MOI - LALANA.
Oct. 14, 1893.
Aohe hewa ke haawi ka Puali Puhiohe Lahui i ahamele hoolaulee no na Luna Aupuni malihini o Amerika Huipuia i o kakou nei ke hiki mai hoi i ka la apopo. Nawai anei hoi e ahewa aku ka hoene a na oho kaili puuwai a ia poe kupaa oiaio? Aohe mea hookahi e ahewa, oiai, he ola kahi ilaila.
PUA KIELE.
Nani wale oe e KA LEI MOMI.
Kuu lei kahlea i ka nani
O oe ka'u i kui ai a lawa
I ke ano liula ahiahi
Kau aku ka manao la e inu
Ka alohi wai o ke kiaha.
Elua kaua la i ike
Na mea huna o ke kuikele
I kolu i ke kiaha kini
Helu ekahi o ke onaona
Auhea wal oe e ka Noio
E ka manu nuku uli o kai
Huehue oe a umi tausani
A kau pono i ke aki
Hooheno oe e KA LE MOMI
I ka lawe no a hanaio
Ku ai no ko kaena
Onipaa ke aloha aina
Pehea oe i manao ai
Ehui Hawaii me Maleka
Ua sila no oe a paa
Na mana nui o ke ao nei
Hookahi Hawaii i ka piko
A Maleka e upu mai nei.
Puana aku au o mai oe
Eiwa pua rose lawa kuu lei.
LULUHIPOLANI
Huro! No Sweet Carnation ke aloha pau ole, hoa kakele @ ka lau Vahine. Mai poina oe e pua Miu-lana, eia mai no @ Lalana kou hoa pili.
HALE AINA.
SAGAMIYA
Ai poi mo @ipi 5 Keneta.
Ai raiki me @ipi 5 Keneta.
mu kope me 5 Keneta.
mu ti 5 Keneta.
Alanui Moi kokoke i Haaliliamanu uw@ pa. Helu 6.
10 tf w.
HOOLAHA.
Ke papa ia aku nei na mea a pau aole e hele wale malun o na palena kai @waia o Haoaloa a me Waikele, o hoop@i ia e like me ke kanawai, a o ka poe he@ wale malaila ma ka po, e akahele o ki ia i ka pu, a e lilo keia i kumu ao.
SUNG CHUNG LEE,
KA@KA YONG KAM PUNG
APANA
Helu 81 Alanui Maunakea
KAUKA LOEA O KA AINA PUA
Ua hiki ke hoola ia kela a me keia, ano mai mai ko na wahine a me ko na kane a me ko na keiki liilii. Ua hiki ke hoola ia na ma'i hano, na ma'i a paio ke akemama koko ino hu'i na wahi a pau o ke kino. N ma'i wahine o kela a me k ia ano. N ma'i wahine o kela a me k ia ano. Na ma'i Lele, oia ka Fiva Lenalena, Hebera, ke Kolela, a me kekahi mau mai e ae he nui wale. Ua hiki no h i ke lawelawe ma na lapaau oki ana i na palapu o kela a me keia. O na ma'i koko paa a pehu ua hiki loa ke lapaau ia me ka uku h ahaa loa.
E kip uni ae e na makamaka, ka poe hoi i loohia me na ehhaeha a ka m@ e loaa no au ia oukou me ka hauoli e kokua @ ku i na mea a apau me ka auh@ mama loa.
O na pilikia a pau e pili ana i ka hanau keiki, ua hiki loa ia ia'u ke hana@ aku a h ohemo, me ka ehaeha ole a @ ka oluolu no hoi.
I na e hemo ke keiki e inu hou i ka laau i mea e hooma kai aku ai ia loko @ ka waihona keiki, a me ka hoopau @ no hoi i ka maeele o ke kino.
Me ka malama pono no naei na @ a'u e kuhikuhi aku @f. a nolaila, e hela mai mai ke nui a ka liilii. A mai Hawaii ho'i a Kauai.
YOUNG KAM PUNG.
22-3m