Ka Lei Momi, Volume I, Number 12, 23 October 1893 — Page 6

Page PDF (444.52 KB)

This text was transcribed by:  Kaulana Dameg
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

 

Ke Aupuni Pi Gi me RuSia.

            He mau la ae nei i hala, ua hoomaunauna ae ke aupuni Pi Gi i ka pauda, mamuli o ko lakou ki ana i na pukuniahi no ka hoohanohano ana i ka hae Rukino kona ike ana mai i keia aupuni ma ke ano he "Aupuni Ripupalika." Ua haohao makou no keia hauoli kupanaha o ua poe kolea nei, a ua nui ko makou huli ana i wahi e loaa mai ai o na mea oiaio e pili ana i keia mau hoohiwahiwa o ke ano hupo e haukae ai lakou iloko o ka ike ole a me ka hawawa i ke ano o ka hookele ana ia mea he aupuni.

            Mamuli o keia huli pauaho ole ana a makou, ua loaa aku la ia makou ka oiaio maoli. Ua ike mai ke aupuni Rukini i keia aupuni me ka hookomo ana i ka huaolelo "Ripubalika" mamuli o na lawelawe a hookele ana o ia aupuni, a aole hoi ma kekahi ano e ae. aka, i ka wa nae i ike ai o ka poe i ike ole i ke ano o ka hookele ana i ke aupuni, ua hauoli ae la lakou iloko o ke pahaohao nui a lilo ia he mea no lakou e lele ai iluna e like me ka ike ana o kekahi hooleleaka.

            Aole o ke aupuni Rukini ka mea i haule iloko o na maawe o ka hauliuli ma keia wahi, aka, o ke aupuni Pi Gi. O ka makou i ike ai a i hoomaopopo ai i ka huaolelo "Ripubalika," oia no ko Rukini ike ana mai ma ke ano maoli o ka hookele a me ka lawelawe ia ana, ina no he aupuni alii, e hoomaikeike ia mai ana no ma ia ano, a ina no ma ke ano "olegaresia," e hana ia mai ana no pela.

            Aka, i aha ai ka hauoli ana? I aha ai na hookani ana i na pukuniahi? A i aha ai ke kupaka ana a me ka lelele ana i o a ianei

            Ae, he oiaio, ina e hoomaopopo kakou, i ka wa e paa ai kekahi iole iloko o ka umii iole, a i ka wa e ninini ia sku ai o ka waiwela no ka pepehi ana iaia, e hoomaka mai auanei oia e kapaka me ka lele ana i o a ianei, ma ke ano o kona aho hope loa ia.

            Ua hana keia poe pakaha malalo o na haawe kaumaha o ka ike ole a me ke ano kamalii maopopo, aka, oia mau hana ana nae pela, he mau hana ana ia o ka hawawa a me ka maa ole i ke ano o ke kakau pili aupuni ana me kekahi aupuni nui a ikaika hoi o ke ao nei.

            O kekahi hawawa nui o keia poe nana e hookele nei i ke aupuni Pi Gi, oia no ko lakou haule hope ana mai ka hoomaopopo ana i ke alakai ana o ka naa uao ma o ke aupuni Rukini la aoao, O ka makou e hoomaopop nei, ho hiki loa i ke aupu Rukini ke kipaku ae ia lakou nei me ka ikaika, oiai, ke ku nei keia aupuui i ike ia hoi e Tukini ma ke ano "Ripubalika" o ka lawelawe ana, e ku kaokoa ana nona iho me kekahi kuikahi ole e hoopaa ana ia Rusia ma kona aoao. Ke ole makou e kuhihewa, he kuikahi ka Rusia me Hawaii nei me ke aupuni Moi, a ina pela ka oiaio, alaila. e kau ana i kapua ka auwaa panana ole, a e huikau ana hoi na makau a ka lawaia i Wailua.

            O ka oi aku nae o ka hawawa i ka makou hoomaopopo iho, oia no ko lakou hoohaa ana ia Amerika Huipuia, ke aupuni a lakou e koi nei e lawe koke aku i keia mau Paemoku, mamuli o ke kani ana o na pukuniahi he iwakaluakumamakahi no ka hae Rukini no kela wahi huaolelo "Ripubalika" wale no, a he neo hoi no ka Peresidena Kalivilana mau huaolelo. Ina no paha aole i ike a i lawa i ka hookele ana i ke aupuui, e waiho iho na ka poe i ike i ka hookele ana.

           

Moiwahine o ka Moana.

            Ua hookuu iho ka heleuma o ka mokuahi "Lusania" ma ke kahua Hoomalu, Nu Ioka, ma ka hora 10: 55 o ka po o ka la 6 o keia mahina, a eo aku la iaia ka manawa holo loa o ka mokuahi kulanakauhale o Parisa he 55 minute. Ua haalele aku ka Lucania ia Kuinitaona i ka hora 1; 15 ahiahi o ka la 1 o Okatoba. a ikeia mawaho o Sanade Huka i ka hora 10. 05 o ka po. Ua holo ia e ia ka manawa o 5 la, 13 hora a me 25 minute mawaena o keia mau awa elua. He holo kona i hiki ke lele maluna o na ale kawahawaha o ka moana Atelanika, a ua kapaia he "moiwahine no ka moana."

            Ina ma ko kakou mau kai e holo mai ai, alaila, ua hiki ke lohe koke kakou i na mea hou o na aina mamao iloko o elua a ekolu wale no la.

 

No Honolulu nei

            O ka moku heihei Tolna ua haalele aku oia ia Kapalakiko ma ka la 9 o Okatoba no Honolulu nei, wahi a ka nupepa "Chronicle," a holo loa aku no na paeaina o ka Hema. Maluna o kona oneki ke kauna Rudolph de Tolna Festeties, ke Kauna Wahine, Kapena Wichman, na luina a me na lako ai he nui Ua holo ae ke Kauna na ake nui oia e ku i Honolulu nei iloko o eiwa la holo.

           

Make i ka Mano

            Ua halawai iho kekahi Ilikini me kana keiki uuku me kekahi poino nui, oiai laua maluna o ka waa maloko o ke kaikuono o Fundy, ma kahi kokoke i ka Lae Omamao. Ia laua e nanea ana i ka hoe i ko laua waa, ua lohe ae la laua i ka owe o kekahi mea malalo ae, a i ke kiei ana aku o ka makuakane ma ka aoao o ka waa ike iho la oia i kekahi mano nui e nali ana i ka waa, a ia manawa koke no i piholo iho ai ka waa, oiai ua puka ae la olalo, a hamu mai ka mano i ke keiki a mahope ua huli mai la oia e hakaka me ka makuakane. Ua holo aku ka mano mamuli o kona hou ia ana i ka pahi, a ua loaa aku hoi ke kino o ka Ilikini i kekahi la ae e lana mai ana i ka ilikai.

 

Na Aumokukaua o Europa.

            Malalo e ike iho ai ko makou poe heluhelu i ka ikaika kaua moana o na Aupuni nui o Europa e ku makaukau nei i keia manawa i loaa ko lakou mau komisina a me na moku e kapili hou ia nei, no keia makahiki 1893-

            O na mokukaua Enelani i komo iloko o ke komisina he 24 mokukaua maoli, 3 mau mokukauu pale, 60 mau mokukaua kiai a me 75 mau moku e ae aole o na waapa kopido, huiia 16 A ke ku-makaukau nei hoi no. ka wa e makemake ia ana he 10 mau mokukaua, 14 mokukaua pale, 46 manuwa a me 44 mau moku e ae mawaho ae o na waapa kopido. Eia ke kapili ia nei a ua makaukau no ka hoolana aku iloko o ka kai he 9 mau mokukaua, 19 manuwa holoholo a 22 mau moku e ae. Huiia 325.

            He 19 mau mokukaua o Farani i komo iloko o ke komisina, 5 mokukaua pale, 3 moku holoholo a me 50 mau moku e ae mawaho ae o na waapa kooido, a ke ku makaukau nei no ka wa e loaa aku ai ke kauoha he 5 mau mokukaua 3 mokukaua pale, 20 moku kiai holoholo a me 62 mau moku e ae. Ke kapili ia nei hoi a ua makaukau no ka hoolana ia aku iloko o ke kai he 8 mokukaua, 2 moku pale, 19 moku kiai a me 5 mau moku manuwa e ae. Huina 221

            O Geremania kai ukali aku mahope o keia mau aupuni elua, no ka mea, eia he 11 o kona mau mokukaua iloko o ke komisina, 14 mau moku kiai a me 19 mau moku e ae.

            A ua hookaawale ia no ka wa e makemake ia ana he 3 mokukaua, 6 mokukaua pale, 17 mokiai a me 5 moku mawaho ae, oiai nae ko kapili ia nei a ua kokoke e hoolana ia he 7 mokukaua, 3 moku kiai a me 1 moku e ae. Huina 86.

            Aia ma na panalaau o Enelani he 20 mau mokukaua no lakou ponoi iho. O ko Enelani mau mokukaua ponoi iho a pau loa he 325, oiai ko Geremania me Farani ke hui ia he 307.

            Ke kapili ia nei no ka hoopuipui ana i ko Enelani ikaika kaua moana he 50 mau mokukaua hou, oiai o Farani me Geremania ke huiia he 45. O ko Rusia mau mokukaua a pau loa he 125, he mau moku liilii wale no nae ka hapanui, a he 93 mau mokukaua o Italia.

            O ka huina nui o na lilo no ka hana ana i ko Enelani mau mokukaua ua kohoia he £18,480,916, oiai ko Farani he 10,694,860 paona ke Geremani he 4,795,570 paona Rusia 5,040,139 paona a oko Italia he 4,215,636 paona. Ua kokoke loa e kaulike aku na lilo o Enelani no ka hana ana i kona mau mokukaua moana e like me ko na aupuni o Farani Geremania a me Rusia ke huiia.

 

            O ka hookipa ka heahea a me ka lokomaikai oi ka makou e hiipoi ae nei i ke alo pali.

            Ua haki no.

            Ua ku mai ka mokuahi Monowai i ka auwina la Poaha nei mai Kikane mai, a ma ke ahiahi poeleele iho i holo loa aku ai oia no Kapalakiko.

 

HOOLAHA.

            Ke pap@ia aku nei na mea a pau aole e hele wale maluna o na palena kai lawaia o Haoaloa a me Waikele. o hoopai ia e like me ke kanawai, a o ka poe hele wale malaila ma ka po, e akahele o ki ia i ka pu, a e lilo keia i kumu ao.

            SUNG CHUNG LEE,

 

KAUKA YONG KAM PUNG

APANA

HELU 81 - - - - - Alanui Maunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano mai, mai ko na wahine a me ko na kane a me ko na keiki liilii. Ua hiki ke hoola ia na ma'i hano, na ma'i a pau o ke akemama koko ino ho'i o na wahi a pau o ke kino. N ma'i wahine o kela a me keia ano. Na ma'i Lele, oia ka Fiva Lenalena,Hebera, ke Kolela, a me kekahi mau ma i e ae he nui wale. Ua hiki no h i ke lawelawe ma na lapaau oki ana i na palapu o kela a me keia. O na ma'i koko paa a pehu ua hiki loa ke lapaau ia me ka uku haahaa loa.

            E kipa @ui ae e na makamaka, ka poe hoi i loohia me na ehaeha a ka ma'i e loaa no au ia oukou me ka hauoli e kokua aku i na mea a apau me ka auhau mama loa.

            O na pilikia a pau e pili ana i ka hanau keiki, ua hiki loa ia ia'u ke hanai aku a hoohemo, me ka ehaeha ole a me ka oluolu no hoi.

            I na e hemo ke keiki e inu hou i ka @au i mea e hooma kai aku ai ia loko o ka waihona keiki, a me ka hoopau pu no hoi i ka maeele o ke kin

            Me ka malama pono no nae i na rula a'u e kuaikuh@ aku, @ a nolaila, e hele mai mai ke nui a ka liilii. A mai Hawaii ho'i a Kauai

YOUNG KAM PUNG.

22—3m