Ka Lei Momi, Volume I, Number 13, 30 October 1893 — Page 6

Page PDF (387.27 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

6          HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 31, 1893

 

Ka Ma’i Korela.

            O ka mokuahi “Remo,” i haa lele aku ia Genoa no Rio de Janeiro a me Santos, Berazila, ma ka la 15 o Augate, me 1433 mau limahana, ua ku ae oia ma Santa Cruz ma kana huakai huli hoi.  Ua puka ho ma’i korela maluna o kona @ki, a ua papa koke ka papa ola o Berazila i ka hoolele ia ana o kona mau ohua i ka aina.  I kona la i ku a i Santa Cruz, he 123 ka nui o na poe i loaa i ka ma, i Korela, malu na o kona oneki, a he 64 ka nui o na make.  Ua hoike ae na Aliimoku i ke nui o ka pilikia ma ka moana ma o ka uuku o ka ai a me ka wai.  Na ke Aupuni i hoolako aku ka moku me ka ai a me na mea a pau e pono ai no ka hoihoi hou ana i kela poe a pau i kahi a lakou i hole mai ai, oia o Genoa.

 

Kaa Hehiwawae No na Pualikoa Beritania.

            Ua wawaia ae ka lono ua kauoha awiwi ae ke keena kaua e hoolakeia na batiliona a pau me na kaa hehiwawa.  Ua ulu mai keia manao mamuli o ka ikeia ana ana o na pualikoa pualu o Ladana e holo mai ana maluna o na kaa hehiwawae me na nanaina hiehie.

 

Hoopaiia a Hoohalahala

            O ka haole malama opiuma e makou i hoolaha aku ai i kela pule aku nei, ua hoopaiia oia imua o ka Aha Apana he 6 mahina haapaahao me $500.  Ua hoohalahala hou aku oia imua o ke Jiure.  Iaia i haalele iho ai i ke keena hookolokolo, ua hopu hou ia iho la oia o ke kuai opiuma.  He moakaka loa ka hihia o kue ana i ka mea hoopii ia, oiai ua kuai malu aku oia i ka pake i na tini opiuma he 49 i ka wa i loaa aku ai i ka Makai Anaru.

 

            Ke awiwiia nei ka hoonoho ana i na mikiui, mahope iho nei o ka paa ana o ka hale uinihepa hou, o ka Hui Uwila Hawaii, ma Huehue.

            “Aole e hala ka pahuna a ka pahuna a ka Malunakele, no ka mea, na ku pono aku la i ka mno holu,” wahi a Pinaau i hookaau ae ai i ka po Poakolu i hala, ma ke Mere-go-rauna ma o ka uhene la o ka leo o na ohe.  E like no hoi me ke ano mau o ko makou Duke ka mioi, nolaila wini koke aku la oia me kona leo wahine: “Ua hala kau pahuna i ao ai, no ka mea, aole i imoimo ka maka hipi hulu.”  O ka Duke iho la no ia o ka 527.

 

Ke Aloha iloko o ka Wa Popilikia.

[Hoomauia mai.]

            “E hookuu ae ia’u e Mr. Maikai, aole au i hana hewa aku i kau kaikamahine.  O@ e hookuu ae oeia’u. no ka mea, ma o ma lani la, e ola au mai kau mau n@ii ana.”

            Pehea la au e hiki ai ke hookuu ia oe, no ka mea, ua kolohe oe i kuu kaikamahine, a ua hoao oe e hoowalewale iaia ma na ano a pau, nolaila, e eha ana oe ia’u wahi a ke kapena me ka hele a pii ka lena ma kona kumu pepeiao.

            “E kuu makua, wahi a ke kaikamahine i pane aku ai, aole oia i hewa.  E hookuu ae i kau mau umii paa ana i ko Toma puu, no ka mea he kanaka hewa ole oia.  E hookuu ae e kuu papa iaia, e hoopakele ae iaia.”

            O keia mau olelo a ke kaikamahine aole he hoolohe ia aku e ka makuakane, ke noke mai la ka makuakane i ka huhu me ka hoopuka pu mai i na huaolelo e ehaeha ai ke kaikamahine.  Aka ua hoomau aku la no ke kaikamahine i ke noi ana e hoopakele ae i ka mea a kona puuwai i aloha ai, he ole nae ka maliu ia mai.

            Ua piha ka makuakane i ka inaina, a ua manao oia e hooko i ka limakoko maluna o Toma, eia nae ua lele mai la kahi sela a paa ae la i na lima o ke kapena, a pane ae la.

            E kuu kapena maikai, e hoopakele ae i ke ola o ka mea o hoao nei oumi a make, no ka, o o kou hoao ana e hana pela, ua like io me kou hoolilo ana i ka inoa maikai o ko kakou moku i inai no na hana limakoko a pau, nolaila, e maliu mai e kuu haku, a na ke Akua lokomaikai e kokua ia kakou a pau.

            “He oiaio anei, aole i hana o Toma i kuu kaikamahine?  Owai la ka kela mau helehelena a’u i ike aku nei e puliki ana ma na uha o kuu kaikamahine me ka honihoni mau ana ma kona mau papalina?  Aole anei o Toma no ia, ke ke kolohe kiekie oluna nei o ka moku.

            “E papa, e papa, aole i honihoni o Toma ma kuu mau papalina, aka ua muki wale noi a ma kuu waha, a i hoopa wale mai no oia ma ko’u mau uha, aole hoi i puliki e like me kau i olelo mai nei,” wahi a ua ui punohu la o ka moana.

            Mamuli o keia mau olelo a ke kaikamahine, ua ano kanahai iki mai ka inaina o ka makua, a hookuu ae la oia i kana mau umii ana ma ke kani a-i o Toma kolohe, alaila, huli aku la oia a pane aku la i kana milimili:

            “He nani ia, nau no i olelo mai la aole i hewa keia kanaka nolaila, ko hookuu nei au iaia, aka nae, i loaa hou aku oia ia, uma keia mua aku o kamakamailio pu ana me oe maloko o ka rumi ohope o ka moku nei, e kiola no au iaia iloko o ke kai.”

I keia mau olelo hope a ka makuakane, ua huli ae la o Toma kolohe a hele aku la o ku i ka hoe me kona minoaka pu ana iho, a o kahi seia hoi, ua pii aku Ia oia iluna e hoolalau wale ai no me ka hoolohelohe ana hoi i na olelo a kahi kapena imua o kana kaikamahine, aole nae i hoopuka hou ae he mau olelo hou mahope iho o ia manawa.

(Aole i pau.)

 

            Apopo ka Malulani, no kona mau awa o Maui me Hawaii.

            Heaha ka mea hou e Hua-a?  O!  Nui loa ka mea hou, nui loa e heluhelu oe a molowa.

            “E like me ke ana au e ana aku ai.  pela no e ana hou ia mai ai ia oe.

            I keia mau la@ho e huli hoi aku ai ka mokuahi Iapana Miike Maru no ka aina o Mikado.

            Hahana ka wela a ka la’i huipuia me na kulu pakaua eloelo i ke ao a me ka po.  Ola ia kini.

            E ike ia no ma ke kau wahi o ka makou pepa o keia la ka moolelo o kekahikipu ma ke ano powa ma ka wanaao Poakolu i hala, malalo o Moanalua.

            Ua lilo i mea makahehi ia ke puhiohe a na keika o ka Bana Lahui i ka po Poakolu nei, ma ke kahuao kaa me na lio poniuniu mahope iho o ka Emepire (Nokina.)

            Mai ka hoomaka ana mai o keia keneturia, ua haule aku ko Farani kulana heluna lahui mai ka helu elua a i ka helu eha iwaena o na aupumi ma Europa.

            O ka Hoomana Naauao ka inoa o ka hoomana enanelio hou i kukuluia e J. Kekipi he mau mahina aenei i hala.  A ma ka la Sabati nei, Okatoba 22, ua akoakoa ae he kanalima mau lala o na ekalesia la, a ua kohoia iho la o J. Kekipi i mea haiolelo no lakou.  Aia ma ka halepule o ka Hoomana Poaono e malama nei i ko lakou halawai haipule.

            O Amerika Huipuia ka oi loa aku ma ka heluna o na poe i make mamuli o ka ma’i dipeteria, he 480 iloko o 10,000 o ka lahui.  O Holani a me Suedena na ukali aku me 440 pakahi.

 

KA LEI MOMI

 

HE NUPEPA OILI PULE

W. H. KAPU,

Luna Nui a Lunahooponopono.

Ma Honolulu kona wahi noho.

 

UKU PEPA:

No ka Makahiki . . . . . . . . . . . . . . . . . $2.00

No ka Eono Mahina . . . . . . . . . . . . . .  1.00

No ke Kope Hookahi . . . . . . . . . . . . .   .10

KUIKE KA RULA.

 

            E hoopuka mau ia ana i kela a me keia Poakahi.

            O na kauoha nupepa a pau e hoouna pololei mai i ka Lunahooponopono.

            Aole loa e hoouna ia kekahi pepa ma ka owili pakahi ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.  Aole no hoi e loaa ka pepa a kekahi mea ke hookaa mua ole ia mai ka uku, ina ma ka makahiki a ma ka eono mahina paha.

            E hoouna mai i na Mea Hou, na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono.

            Aole loa e hoopukaia kekahi olelo hoolaha, kanikau, a mele inoa paha ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

            O na hookaa dala ana no ka makou pepa, e hoouna pololei i ko makou Puuku Mr. F. J. Testa (Hoke), a me ia wale no na hooponopono dla ana no ka makou pepa.  Pela me na kikoo dala ana.

            E hooko ana makou i ko makou mau Rula maluna ae me ka nana ole i ke kulana o ke kanaka.

            Keena Hana: Ma kahi noho, alanui Kula.