Ka Lei Momi, Volume I, Number 13, 30 October 1893 — MOKU "TOLNA" [ARTICLE]

MOKU "TOLNA"

He Umikmuamalima na la Holo mai Kapalaklko inai. Ma ke kakahiaka Poakolo i hala, hora 10', ua mai la ka moku heihei Amerika Tolna iloko nei o Kaa me ka hae Ainerika e welo aua ma koua kia ame na kahanahana hae oka hui heihei moku o Kapalakiko, oiai,o keia moku noloko o ia hui.

Ua kau awiwi iho la ko makou mēā kakau ma kk waapa a holo aku la no luna o ua wehi moku nei a .halawai pu aku la oia me kekahi wahine opio ma ke alapii e ka moku, ka mea hoi ana i manao ai li» kaikuahine no ke kapena. Me na minoaka. ana maluna o na helehelena o ko makou mea kakau i wehe ae ai oia i kona papale a kunou hoomaikai aku la imua oua lede opio la, oiai, oia e ku mai ana me kona mau nanaina hiehie, e kau ana hoi ma kona poo he papale kapu o na poe heihei moku. Alaila, me ke kulana maloeloe i pane aku ai ka makou mea kakau: "E oluolu ia anei e ike aku au i ke kapena? "Owau no ke kapena, "wahi aua lede opio la i pane mai ai me' ka awiwi a me ka leo olu waipaho. ...Unuhi koke ae la ko makou mea kakau i kona palapala hookohu a huawi aku la i ke kapena wohine opio, a lalau mai la me ka pane pu ana inai:

"Be umikumamalima o makou la liolo mai KapalaHko mai, aka aole he makani maikai e holopono ai. laa aole lie pohu lai o ka makani ina ur ku kabiko ina i makeu, - no ka mea he moku holo keia, e nana oe, ma na ano & pau he holo maoli no oia ma na kapakai o lsa Pakipika. 0 ka hapanui o ka manawa e holo aua oia ma ka ewalu mile i ka hora, aka ina eloaa i kekahi makani ikaika e mahae pu ia no na al'e kawahawaha e la a hiki i ka umikumamalima mile. Aia ke kauna ilalo o kona keena, makemake anei oe e ike iaia ?" "Ke oiuolu oe," wahi a ka pane.. ī kela manawa i hoolauna ia aku ka mea kakau me ke kauna, a mahope o kekahi mau kukai olelo ana, ua' lnwe ia aku la oia e hoomakaikai ma n.a keena nani o ua moku la. 0 loko o ka moku he nani a maikai maoli no, alohilohi na mea hoonani o na keena a pau. Aia maloko o ka rumi kapena, elua mau ptihu aniani'ku i piha me na huke o na ano like ole. He paikii ao keia kauna ma na wahi a pau e kipa * ai 6 waiho mai aua kekahi mau kii o kela a. mfl keia ano. O kēia Kauna no kamea nona ka moku, a o kana wahine no ke kapena. A na ka wahine no e kakauinoa na palapala a pau e

pili anu ika moku. oke kuoou 0 keia, oiai, i Ataerika kahi i" kapiliia ai l?a flQoku, ake īawe nei oia ika hae Amerika. Oke Kauna he kanaka e oia, aole no Ameri_ka Hnipuia, a ua papa loa ia ka lilo ana o kekahi poe okoa ae i kapena : no ka iiioku Araerika. A oiai he Amerika ka wahine, ua hoolilo koke ia oia 1 kapena. O kona loa lie 97 kapuai, laula 24 kapuai, hohonii 10 kapuai, kona mau tona 78.61. He kaneka opiopio loa keia Kauna he 27 wale no makahiki . a o kana wahiue he opiopio loa ae oia me kona ui kaili puuwai. He nliikoa oia noloko o ka pualikaua Auseturia, a hookohu kona o ke kulana lutanela ekahi no puali Husa, kekahi o ha pualikaaa o ka imepeiiiala. 0 kona makuakane, he puuku na ka Emepem Farang luaepa (Wilehelenal), oiai kona makuahine hanauna he wahine o ke kulana kiekie a hanohano iloko o ka pohai o kaĒ>neperesaElikapeka. Ua hui mua e Kauna Tolns me keia lede opio ma Parisa i ka wa oka hoikeike nui o Parisa, 1889. Elua makahiki mahope mai -ua mareia laua ma Nu loka. 0 Eila Haggen ka inoa ponoi o ka wahine. Ke lawe nei keia moku heihei ia eha mau luina. He 16 poe Pake puhi opiuma a ka mokuahi Kalaudina i halihali mai ai naai Wailuku mai, i ke kakahiaka nui Sabati nei, a ua lawe loa ia aku e hoopaa ma Kawa. Aole o Kuhina Willis o Auierika Huipuia i hoea mai ma ka Mariposa. Ua lonoia ae oiai oia e linliu ana no ka- holo naai, ua waeaia inai oiā mai Wasinetona, no kekahi mau ao hou iaia. Me he la i ka Poaono ae 'oia e pae mai ai ma ka mokhahi Auseteralia, a iaia na mea hou no k-akou. Ma ka Mariposa i hoea mai ai 0 Kapena Metekapa me elua kanaka lua, me na lako hana a pau, no ka hoao ana e hoohemo Ika Miowera. Makua na palaka huki, mai ka hao kila a ka laau maoli, a me na owili kaula kahi, a na kekahi liui panihakahaka o Ladaua o lakou i hoouna raai Ua hele ke kahua o ka Hotele Hawa.ii a "le-i Kohala i ka nuku na kanakama kekahi aha mele hoolaulea a ka Puali Puhiohe Lahui ika po Poalima iho la. He ona mau ia no ia puali, a o ka ai ana ia o. ka ia maikai, he ono ia ahe mikololohua maoli iio. Aohe wa e nole ai oka piha ia, o ka lohe wale ia ae no' ka mea nui. Ua loaa ka Pake kipu olalo o Ewa i Honokaa, .a eia ke paa nei i Kalakaua Hale. A mamuli o kana hoike, he °lua ona mau hoa-Pake i koe ma ia hana, ua hoouna ia aku iialo o Ewa i ke ahiahi nei he poe makai malalo o Kapena Lasena, me na lako kaua. Aia i Honolulu ua mau Pake la, a ua manao wale ia o kue mai na Pake o laila, nolaila. keia hele eno me ke l makankan. Ikeia kakahiakai laweia mai ai ma ke kaa' ahi 'no | kakalewai a ke paa mai nei.