Ka Lei Momi, Volume I, Number 14, 6 November 1893 — Page 4

Page PDF (445.10 KB)

This text was transcribed by:  Trent Teister
This work is dedicated to:  Robin Warren

Ka Lei Momi.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 6, 1893.

 

I NA POE HELUHELU.

            E hoomanao o ko makou poe heluhelu a pau, o na hooponopono ana a pau no na mea e pili ana i ua hookaa dala ana, na palapala hookaa a me na kikoo @ala ana, o ko makou puuku

            MR. F. J. TESTA (HOKE) a oia wale no ka mea mana ma ia mau mea, aole o kekahi mea e ae, a mai keia la aku, ko hookohu pono ia aku nei oia ma ia hana, a o kana mau hooponopono ana a pau he mea mana ia.

            Eia iho ka aubau no KA LEI MOMI:--Mai ka helu @ a pau keia inakahiki, he ekolu-hapah i (75 keneta); mai ka helu 8 a pau no keia makahiki, he hapalua (50 keneta). O ka wa keia no na Hawaii o alu liko mai ai o kokua ia makou. Mai hookaulua!

            Aia ma ke koena loio o ka Mea Hanohano A. Rosa, Helu 15, alanui Kaahumanu, e loaa ai ko makou Puuku.

E hoolohe i keia.

W. H.Kapu.

            Ona a Lunahooponopono. Honolulu, Oahu Oct. 2, 1893

 

KA LEI MOMI

W. H. KAPU,

Luna Nui a Lunahooponopono.

F. J. TESTA (Hoke),

Puuku.

POAKAHI, Novemaba 6, 1893

            Nui ka hoopahaohaoia o ka auna Pi Gi no ka pau loa o na aie o ke Aliiaimoku i ka hookaa ia e kekahi hoa'ioha oiaio a aloha aina, pela ka walawalaau ae a ka wahaolelo namu ahiahi o lakou. Ua wini ae no hoi i ka olelo iho no kahi i loaa mai ai o neia mau dala, a me ka olelo pu ae no keaha keia mau aienana. Mahaoi no, me he la ia lakou ia wahi.

            INA ho makemake ko kahi mea e loaa he puulu nui o na kanaka nia kekahi wahi hoolaulea, hookahi no hana o ka hoolimalima aku i ka Puali Puhiohe Lahui. Aia me na keiki o ia puali ko ka lahui ohohia, aohe hana aua e nele, oiai, ua kupaa ia poe aloha aina mahope o ka Moi. E hoao ne hoi makou e uhai aku ma ko lakou meheu, i lilo mai hoi i KA LEI MOMI nei kekahi o ia ohohia palena ole o ka lahui mai kela a i keia pea o ka aina nei.

            AOLE makou i makemake e hailiili wale aku no i na luna kiekie o kekahi aupuni makamaka, ina no ua like ole kona manao me ko makou. Aole no makou i makemake e hailuku aku, e like la me na nupepa o ka poai hoohuiaina ka hailuku a hai@@ili i ke Aliiaimoku a me na poe e ae o ka lahui i like ole ka manao me ko lakou Aole me makou ia mau manao, nolaila ko makou hookaawale mai ia makou iho mai ka makou joielo ai no ka Adimerala Amerika, oiai, me ia no kona manao, a he kuleana ia no kela a me keia kanake.

 

UA PAE MAI A EIA IHO

            I kakahiaka Poaono iho la i hoea mai ai ka Mea Hanohano Alapaki S. W@@@@ko Amerika Huipuia Kuhina hou i Hawaii nei. Ua ukali pu mai me ia kana wahino a me ka lana keiki. Eia ma kokahi hale ma ke alo o ke kahua o ka Hotele Hawaii kahi e noho nei, ma kela halo no a Komisina Balauna i noho ai, a ua welo ae ka hae Amerika ma ka pahuhao ma ke alo iho.

            Ua oleloia i ua Kuhina la i iho mai ai mai luna mai o ka mokumahu Austeralia me Kanikeia Kenerala Mila, me ka homo o kona papale, a i ka hehi ana i ka honua o ka awapo, ua nalowale eia iwaena o ka lehulehu a kau ana i ke kaa. Aka, aole ia he mea nona e nalo ai mai ke ohohia o nu oiwi, a na pa-e aku no na leo hooho "Aloha-aloha nui" iaia, oiai, he mea oia I onaia a i kaunuiia e na makaainana Hawaii. Ua hele o kai o ka uwapo a "le-i Kohala, i ka nuku na kanaka."

            Aohe mea i aeia e kipa ike aku iaia, no ka mea, ua maluhiluhi a ua peniuniu mai ia luna o ka moku. Ua mahalo ae nae oia i ka oluolu o ko kakou nei poe, a pela no hoi me ke ano kulana oluolu o ka noho ana. Ia auwina la iho ua holo makaikai ae ma na alanui, a ua kaalo loa ae no hoi makai o Ulakoheo.

            I keia la oia e waiho aku ai i kona hookohu imua o ke Aupuni Kuikawa, a mahope koke iho e lawelawe a e hooko aku ai i ka hana. Ua wawaia ao nae e waiho aku ana oia i kona hookohu im@a o ke Aliiaimoku, a no ia lono makou e olelo aku nei--aohe oiaiol Imua o na Pi Gi mua oia e hana ai, a mahope aku hoi na poe o ae.

            Ke laulima pu aku nei no hoi KA LEi MOMI mo ka "Hawaii Holonua" ma ka hooho like ana i ka leo o ke ohaoha a me ke ohohia pu no ko Amerika @uipuia Kuhina hou, a i hookahi ka puana like me kahi paewa iki--ALOHA NUI OE, E KUHINA WILISI!

 

NO BERAZILA HOU NO NEI

            Ma ko makou helu i hala i hoomaikeike aku ai makou no Berazila, ke aupuni e kipikipi mai ne i keia wa @namuli o ka uhaai palena ole o ke au hooponopono Aupuni Repubalika. Ua lilo ka lono no ka hoihoi hou ia ae o ke Aupuni Alii i mea hookahaha loa i ko kakou poe hooh@iaina, oiui, e hoi hou ae ana ka ohana alii Baraganaza o Potugala iluna o ka nohoalii. I ka wai liookahulihiaia ai ka Emepera Doma Pedero, ua makahehi aku ka lahui no ke auhooponopono hou mamuli o na hapaimemeue ana no ka makoo ia o ka pono o ka lahui, ka lanakila o ka aina mai na hookauhihi a hookaumaha ana, e like no hoi me ka na poe Pi Gi i noke iho nei i o kakou nei.

            Ua kiai makualu na kanaka o ia aupuni i na haawina hoohauoli no keia lawe kehakeha limanui ia ana ae o ke aho o ke kulana mua no ke kulana hou, aka, aole i loihi loa na la o ko lakou hi@lani ana iloko o ka moeuhano hookunihewa ia no na hoohiwahiwa paikano piha haakei palena ole a na poe pakaha. Ma kahi o ke alakai nanuao ia mo ka hoopakikoia o na koikoi, ua hooiliia iho he haawe oi loa aku o ke ino a me ke kakauha, ke kolohe, ka pakana a me ka lalau loa. O na poe koikoi, na alakai o kela hoala kipi, o lakou no ka i ike i ka poino a me ka pilikia, e like la no me ko kakou poe o nei. Mamuli o ia ike o na poe kuonoono i ka pilikia, a iwaena o ia poe waiwai ke poe kahi no na aina e, ua hoomaka lakou e kue aku i naalakai kakauha a alunu o ke Aupuni Repubalika, i kokua ikaika ia hoi e ka mana o ka Ekalesia, a o ka hua o ia kue ikaika ia e hookau ae aua ka moopuna-kane a Doma Pedero i ke Kalaunu Imperiala ma kona poo.

            O kekahi kumu i hoowahawahaia ai o ka hooponopono aupuni Imeperiala o Berazila, mamuli no ia o ka hoihoi ole ia o ke kaikamahine a Doma Pedero, a oi loa aku hoi i kana kauo i mare ai. Nolaila, e lilo ana ka waeia ana ae a o ka laua keiki i keehina o hololea ai, a e hookahua hou ia aku auanei ka Emepaea o Berazila ma ke kahua e hiki ai ke hooia aku i kona kulana kukonukonu io maoli i na hanauna a pau o keia mua aku. Ua hooiia hoi keia hoihoi hou ia ae o ke a! hooponopono aupuni Imeperiala mamuli o ko Adimarala Melo kue ana a kipi aku la hoi me na aumokukaua malalo ona i ke Aupuni Repubalika. Eia hou no ua kumu ao a alakai kupono hoi no na poe Amerika paikano i o kakou nei, a he haawina maikai hoi na na puulu Pi Gi a me na welo mikanele o ike iho ai a puke nui ae i na poo piha hookano a olalau o lakou. Eia hou no ia laau hoopahu maihehe o ua poe nei--a @ia aku, eia iho a eia ae hoi ko kakou la, a o aloha nui auanei lakou la i ka hoka maoli no.

 

MAU HOOHIKILELE HAULI

            He lono ka i laweia mai i o makou nei, a cia iho: He palapala ka i loaa mai nei i kekahi o na Pi Gi koikoi mai kekahi mai o lakou ma o e i mai ana me ko ao mai he mea pono na @@ lakou aoao ka hoihoi @@aoli ae i ko Aliiaimoku a kau hou iluna o ka Nohoalii, no ka mea, ke hana ia pela, ho maunu no ia no lakou a pau e huikalaia mai ai. E ae ie ana no lakou nei, oiai, eia no lakou nei la ke pupue mai nei mahope o na eke one a me na elau pu. Ina hoi ha lakou nei e ae nui ana, auwe! o ka mauliawa nui koke no ia.

            No ka oiaio ae o kela lono, aole i maopopo ia makou, aka, ke panee aku nei makou imua o ka lahui e like me ia i haawiia mai ai ia makou, a na koia a me keia o heluhelu iho ana e lawe pakahi ae a noonoo iho He wahi aweawea no o ka oiaio, koe aku no nae hoi ko makou hooiaio loa ana. Hookahi mea i akaka, eia ko ano pau aku nei na poe koikoi ma kela kipi i oili ae ai ma ka la 17 o Ianuari i hala i ka puhee nui aku i kaiuli. Eia nui no hoi ke heleuluulu nei ma ka hoolilo a me ka moraki ana i na waiwai a me na pono e ae a pau. No ke aha mai hoi keia mau hana--aole anei no ka makau mai?

            Ke ae aku nei makou--AE, no ka makau io no ke kumu mai o keia mau hana. Makau hoi i ke aha, he poe koa hoi lakou? O ke kumu o ka makau o pau aku na waiwai a me na pono a ae o lakou, i panai hoi no ka lakou mau hana pakaha. Ke haukeke nui e nei no i ka hoomanao nui ae i ko Hamana haawina. Alaa la, i ka ua kolohe! E hamau iho no hoi kakou la, oiai, aia no ko kakou pono ilaila, a na lakou iho no lakou e, oopai nui iho. E lawe mai hoi kakou i "ka waina lana malie" a no kake@ iho hoi ia, a ia lakou aku no ka heleuluulu a me ke okalakala.

            Hoko no nae o ke ano paialewa o na Pi Gi, ke ohumuhumu nei no ua puulu mailuilu la, e hou ana i o a ianei, aia ka pono o ka loaa o kahi e na ai, @@lo ko ao a me ka po i mea ole, oiai, ho mau wa wale no no ka ohumu. Ua maopopo ko lakou hopena, a he mea hiki ole ia ia lakou ke hoole ae a ke alo ae hoi. Aohe manaolana ana aku i koo no ko lakou mau hoekopue a hookohukohu nui iho ma ka hoeuli, a pela no hoi me na pualikoa a lakou i kalele nui ai no ko lakou pono. Ko imi nei a ke noouoo nui nei i mea e hiki ai ke pale ae i ka ole.