Ka Lei Momi, Volume I, Number 15, 13 November 1893 — Page 8

Page PDF (490.40 KB)

This text was transcribed by:  Jordan K. Lee Loy
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

 

[Koena mai ka aoao 5 mai.]

 

hooponopono kahiko he $159,999 ka huina nui i haawiia e ka Ahaolelo no na makahiki elua, oia hoi, no na itamu@ malalo o na Lilo Moi, na Koa Kiai o ka Moi, na Hookipa Hoohanohano, a me ka Puali Puhiohe, na Hae a me na Ki pu Aloha.  Auwe ka make e!  Palolo nae na waha ai io pahulu o ua poe la i ka ai hoopakiko a hoemi lilo, alaa ka nui o ke ahua iloko o ka manawa pokole o ka hamohamo ana i ka hoeuli.  Ma keia anuu ae la o ka hoolilo ana, e hoea loa aku ana ka lakou nei hoolilo ana no ko lakou au hooponopono, ke hoomau nui ia aku, i ka huina nui hewahewa o $426,249.92 no na makahiki elua.  Ea, nui ka haawe a koikoi no!

 

"KA HOOKUONOONO LAHUI."

 

            Alua ae nei Poaono o ka puka ana ae o ka "Hawaii Holomua" me na manao o kona Luna Nui a Puuku, Mr. Aberahama Fernandez, he makamaka a he hoa'loha no makou, malalo o ke poo kukulumanao maluna ae.  Mai ka mua a ka hope a mai kinohi a hoikeana o kona mau manao, aia pu makou me ia, no ka mea, he ninau no ia na makou i noonoo a i moeuhane kahiko loa mamua loa ae o kona hoike akea ana ae la iaia iho a i kona manao, a he kumuhana no hoi na makou i makemake e haawi.aku i na kokua a me na kakoo like ana, ina nae hoi ua ike makou ua molaelae kahua.  Ke kauleo aku nei nae hoi makou i ka makamaka e kaohi mai iaia iho @no keia manawa, oiai, eia no ko kakou kulana Aupuni ke paialewaia nei; a ke maopopo lea ae hoi ko Hawaii ku hou iluna ma o na oiwi. la, alaila, aohe a makou olelo ana.  Nolaila, o ka makou wale no, aia a ola hou ke Aupuni Moi, a makou no hoi e manaolana nui nei e ola hou ana no a e hoihoi hou ia ae ana no ke Aliiaimoku ma ke Kalaunu, alaila, ia wa auanel e pono ai keia mau hoomaikeike a ao a@a i ka lahui, a ia wa wale no auanei makou e ae ai e haawi aku i na kokua a me na kakoo ikaika ana ma keia kumuhana ano nui, he kumuhana hoi i hiki ole ke hana kamalii ia a ano mahani wale iho no.  Aia io no ma keia kumuhana hookuonoono a hoomakaulii e ola ai ka aina, ka lahui a me ke Aupuni, a o ko makou manaoio maoli no ia, a na poe hoi o kakou i hala e aku a e lolekaa nui mai nei no hoi i hoomaopopo ole ai mawaho ae o na pono pilikino ponoi iho o lakou.

 

            Ke manaoia la ma Belegiuma e kukulu i kia hoomanao no Rev Makua Damiena ma kekahi wahi i kokoke i kona wahi i hanau ai.

            Lohaloha na auna manu hulu like ole i ka hoea ana mai nei o kekahi Adimerala Amerika hou ma kahi o kela Adimerala i kauohaia mai la e hoi, no ka mea, ua oili mai oia me he akua lapu la mai ke Komohana mai, aohe i mahui mua ia nona.  Kupaianaha no na alakai ana a ke Akua Kahikolu i na lima makamaka o ka hoa'loha no ka hopena o na hana oehaa ma Hawaii-nei.  Eia oia me kakou, a o kana mau hana o keia mua koko iho ka kakou e nana aku.  Ua hoea mai la oia "me he aihue la i ka po," a ke manaolana nei makou e lilo ana oia i alakai wiwo ole e kipaku aku ai i na iliohae mai kahi o lakou i kuleana oi@ a i kela wahi hoi o ko lakou pio mau loa.  Nawai no hoi e ole ko lakou la loha!

 

            Eia hou iho no nei mau hana ano houpuupu no a ua poe Fi Gi la.  He mau po ae nei i hala, ua akoakoa mau ae na koa a me na poe e ae ma ke kahua o Iolani Hale.  A i ke ahiahi Poaono iho la no, mamuli o ka hoike ana ae a ka "Holomua" uamu, ua akoakoa aku na poe Pukiki i hoolakoia me na pono kaua ma kahi noho o kekahi kanaka Pi Gi koikoi ma Punahou.  No na mea i hanaia a i manaoia paha e hooko aku, aole i maopopo ia makou, aia wale no paha a he kaua nui ae no i na aka o lakou a ia Amerika Huipuia paha.  Malia ua hooholo nui aku la paha e kakoo aku i ua poe Pi Gi oehaa nei, ma na ano paha a pau, a mahope aku e nui loa ai ka hana a ua poe la o Waikakalaua ma ke alanui kaamahu.  He mau kohokoho wale ae no keia ae la na makou, aka, no na mea io i hanaia ma ua halawai la, mahope aku no hoi ia ke loaa ia makou, a i ole ia, i ka makamaka namu nana i hoomahui ae no ua halawai la.  A, wahi a ka "Holomua" oiwi,--Hole samoka, wasa mala wisi iu nao!

 

            Ua lilo ka haiolelo a Kuhina Wilisi i ka hele ike pili oihana ana aku ia Peresidena Dole i mea kamailio nui ia o na nupepa hoohuiaina o kakou nei, a ua lilo hoi i mea na lakou e hauoli ai.  No ko makou manao nui ole, oiai, o ke ano mau no i maa mawaena o na kukai ike ana o na luna Aupuni, no laila, ua unuhi ole makou i ua haiolelo la e hauoli nei ua poe la a e walaau nui nei hoi.  Ua ike lakou ma ia he ola no lakou, aka, i ka makou ike hoi, aole!  O ka mea maa mau no ia, e like la me kekahi mau mea e makaukau ana no ka mokomoko, ka haawi aku i ke aloha, a mahope aku nana ae no kela a me keia iaia iho.  A pela no hoi mawaena o na aupuni elua e hele ana i ke kaua.  Mamua o ke kaua ana, maikai na olelo ma ke kuahaua ana a he kohu mau hoa'loha, eia nae, o ka mea oiaio loa, he enemi inoino lo@ kahi i kahi, a na kela a me keia o laua e hana aku a o ko lau@ mea o lanakila ana.  No laila, no oukou iho, ua ano ole keia hauoli ana o lakou nei ma ae, a na keia mua iho, ke olohewa ole makou, e hoike mai i ko lakou olalau a i ka poho hoi o na manaolana.  Eia iho a eia aku, nana ia ae!

 

KELA ME KEIA

 

            He olai ka i hoonaueue ae ia Kohala ma ka hora 5:10 p.m. o ka Poaono la 4 nei.

           

            Ua hele ike aku o Peresidena Dole a me na Kuhina i Kuhina Amerika Wilisi i ka Poakolu nei.

 

            Ua hookohuia kekahi keiki a Sopa, o ka Pualikaua Pi Gi, i kakauolelo na ke Kanikela Hawaii ma Kapalakiko, a ma ka Auseteralia i holo aku ai.

 

            Eia ke hoomaemae hou ia nei ka iwikaele o ka mokukaua Hawaii Kaimiloa i lilo iho nei i ka Hui Mokuahi Holo Piliaina.  Loaa no ke kia hoomanao.

 

            Mai kiloi wale ika olelo mamua o ka noonoo e ole mamua i kona hopena a nahu no auanei i kou alelo ponoi iho.-"E hoopiha mua i ka pu alaila ki aku."

 

            Ua lawe ia mai e ka Iwilani i ke kakahiaka Sabati i hala, Nov. 5, he eke i piha me ke "one kani o Nohili."  I laweia mai nei mamuli o ke kauoha a na Poropeka Sharpe a me Libbey.

 

            Na Pele e lawe aku ana kola waapa mahu no Kale Ke, o Makaweli, Kauai, a makou no i hoike mua aku ai.  I ka Poakolu i hala i hoea mai ai maluna o ka mokupea Alabeta mai Kapalakiko.

 

            Ua hoomaka ke kau hua alani o na Kona o Hawaii, a ma ka Malulani mai o kela pule iho la i hoea mai ai na hua mua, a ua pau aku i ka hooliloia no $1.00 o ka haneri.  Ola no na Kona i keia mau la makaponiumu.

           

            O ka hihia laibilao E. Norrie, lunahooponopono o ka nupepa namu Holomua, ua noho i mua o ka Aha Apana i ka Poaha nei a a ua waiho loa ia aku la i ke kiure no ke kau o Feberuari, 1894.  O P. Numana ka loio o ka aono pale, a o W. A. Kini ka loio o ka aoao hoopii.

 

            Ua hoao iho kekahi Pake e kaawe iho iaia ma ka Poaha nei ma ka lele ana iloko o ke kai, aka nae, ua loaa koke i na lima kokua a pakele ae la, a eia ke paa nei iloko o Kalakaua Hale.

 

            Mamuli o ka eleu a me ka mama lele o ko makou Davida II, ua paa aku la i ka hopuia kekahi kaa kikane holonmai me ke kanaka ole oluna ma ke alanui Moi, a nana i hoomalielie aku na lio mai ko laua uhu ana i ke kakahiaka Poakolu i hala.

 

Palekana ka Miowera.

 

            Mahope o ke ku-o i ana o Miowera iluna o ke ahue akoakoa o Puuiki no na pule i aneane ehiku, ua hemo maalahi mai la oia mai ia kahua kupilikii mai i ke kakahiaka o nehinei, mamua iki iho o ka hora 8.  Ua kani mai kona oeoe, a ua eleu aku la hoi o Eleu, a i ka hora 3 o ka auwina la i hookomoia mai ai iloko nei o ke awa, malalo o ke kolo ana a Mikahala a me ka paepaeia ae hoi ma na aoao o Eleu a me Bihopa.  Ua luhiehu ae na uwapo me ka lehulehu makaikai, a ua kohu la heihei waapa.  He mau la i hala ae i ikeia ai ka hoeu ana, aohe nae i walaau ia a palekana iho la.  Aia mawaho ae o ka uwapo o ke Alanui Kaamahu kahi i hekau ai.

 

Rev. Kauka Howland.

 

            He mau la i aui ae, ua hoea mai he kahunapule i o kakou nei nona ka inoa o Haulani, i ukaliia e kona pokii omaimai.  Lehulehu na haiole ana i haawi ae ai ma Ariona Hale, ma ke kahua o Halaaniani, a ua nui no na poe i hele aku.  A i kekahi o ia mau haiolelo ana, ua hoike mai oia e hoihoi hoi ia mai ana no ke aupuni a na kanaka Hawaii i aloha ai, a ua uhi mai na ao hakumakuma a eia ke uhi paa pu nei i ka aina, aka e hoea mai ana ka la aole i mamao loa aku, e poha mai ana ka malamalama o ka la, a lilo ua ao hakumakuma la i mea ole, a o ka mao ae no ia o ka ino.

            Mawaho ae o ka oihana laa, he ike oia i ka nana i na aouli, a pela me ka nana lima.  Ua nui no ka na poe i hole aku imua ona e nana mai i na lima, a ua pololei no na moa i hoikeia.  A na oleloia ua hoike ae oia e hoihoi hou ia ae ana no ke Aliiaimoku, aohe e hala, ma kekahi la o kekahi malama e like me kona hookahuli ia ana.  O ka kakou ia e nana aku i ka oiaio o kana.

            Ua hele mai no oia me kona lio a me ke kaa, a ua hoi aku la no me ia mau pono ma ka Auseteralia o ka Poaono iho la, a mamuli hoi o ke omaimai o kona pokii.  No elua malama oia e kaawale aku ai a hoi hou mai, a, wahi ana ke hiki hou mai oia, ua hoihoi mua loa ia ae ke Aliiaimoku maluna o ka nohoalii.

 

Hale Hoolako Limahana Iapana.

 

Helu 135 - - - - - - - - -Alanui Moi.

 

            E loaa no na limahana kupono no na ano hana a pau, ke hele mai a ninau ma keia Hale Hoolako Limahana Iapana.  He oluolu loa ka uku hana.  E helo nui mai i ike ku maka i aa keiki o Iapana.

Nov. 13. 15--4t.