Ka Lei Momi, Volume I, Number 15, 13 November 1893 — NA OULI A ME NA KAHOAKA [ARTICLE]

NA OULI A ME NA KAHOAKA

Tloko o na hailonu ana mai ka liiki aiiii īnui o kc Kuhina Amerikji ]ion a hoea mai i keia ln, aolio man mea i oili ao mamuli o kokahi liana a ua Kuhina la. Aole no i maopopo ia innkoa ua hoao ae oia o hooko koko aku i kokahi hana, a ua manao wale ia aia a hal.i aku ka moku ona i lioea niai ai. A oiai lioi, na ha]a aku i« moku i ka Poaono iho la, uae he la e ike aku ana pahu kakou i kekalii o kana iuau liana i kekahi o keia mau la e nee aku nei imna, a aole no paha i kawa loa aku. A o like 110 hoi me ka ua Kuhina la i hoike ai i 11 a poe kukau nupepa o Kapalakiko, aole o ikeia ko Peresidena Kalivilana manao e pili ana ia Hawaii nei aia a hala he mau la mahope o kona haalele ana aku ia laila. A oiai, ua haalele aku oia a eia me kakou, ua puka aku lapahaua manao la ilaila, a o ka ianei mai lioi koe i o kakou noi, a o ia hoi ka kakou e* kakali nei a o nana ae noi o ka oili ae. Malia i keia niau la iho. ILookalii nae mea i moakaka lea e liko la me ka malamuhuna 0 ka lamako kakou kulana o m-e n«'i. 1.1 u hoole loa ke Aupujii o Amei ika JTuij>uia i ko kuloana uko ole a piha mahaoi o ke Aupuni Kuikawa e mohai aku ia Ilawaii nei ia Amenka Iluipuia. Oiai, oia ae la no ke kumu hookahi nona i kono i keia Aupuni oeliaa o kakou o lianau kameliai ia ao, lio xmm pono 110 ia puulu lihi kuleana ole e hoiko mai i kekahi kuinu no nei au e hoopau ole ia ae ai, a e hoekuu . akn hoi i ke Aupuni Kumukanawai o hoomau akn i ka hooko ana i kona kuleana a vne kona mana cliooj)onopono ai 1 ka aina noi. Eia nno, ua oleloia mai la o lioomau aku ana 110 ka ko Aupuni Kuikawn, a i ole ia, i na

moa paha a na hakukoa o lakou f inanao ai o lioonoho aku nia kona wahi, 1 ko lakou mana kakauha nia o na koa la maluna o keia ]\n'aina a hiki i ka wa 0 loaa lit»u ai ho hoopont>])ono Aupuni lu'puhalika ana no Amerika ILuipuia ma koi.i uiua aku. Na kon\ ao la i konō mai ia makou o \n ilio a 0 ninau ai>—!Teaha la ke kuniu i unuhi liou ia aku ai o ke kuikahi hoohuiaina a Kakina nioi loko aku o ko Aioenka Huipuia Ahu Senato, oiai no noe o na Kepuhalika ka 01 a e hoomalu ana uo, a ua lehulehu na poo i)(Muokarata alakai 1 kokua ia manao hoohuiaina ia wa? Mai ka manawa mai nao 0 ka unuhiia ana aku 0 kela kuikahi, ua loli ~ano 0 ae ka manao 0 ka laliui Amorika no koia mea, a ua akaka loa lie mau hana ailiuo u pakaha wale iho no koia i hanaia mai i keia aina, a he moa hoi i hiki 010 loa ia Amerika līaipuia ko apono. ITala 010 no kamakou i hoaiai mua aku ai e hoao ae ana keia puulu 0 liaha mai, a ka i no e hala «ina. Ua mauao uu poe la aohe kanaaho i koo ilio no 'lakou, o ka hooko wale aku no 0 like me ka iini nui o ka lahui, oia lioi, ka hoilioi hou ae i ke Aliiaimoku a i ka Leialii a ine ka Nolioalii o Ilawaii, a e mau iho no lioi lakou ma ke alakai a hookele ana 1 ke Aupuni. Ke hoike aku nei makou eia lakou ke haha mai noi, mo ka manao nui pela e hoomalielieia ai ka lalini, a i paa no hoi lakou ma ka hooponopo--110 ana, loaa kahi manaolana, a na lakou aku hoi e aku e hana i kuikahi panailike.. lioomalu a ano e ae palia mo Ameriksi lluipuia. () ka inakou hoi e lioiko ao, aolo me lakou na kokoia an.'i o ko ka lahui manao, aolo no hoi i mukomakeia ka lakou mau hoao ana ao o poholalw. Krt kuhihowa ole makou, aolo koia nianao o hikou e k'> io ana, 110 ku. īuea, ho kuo loa ka inahelo alwnu oihana o ua poo noi. Aiaka iini nui o na alakai akakuu mai o ka nianao a inakoo ]ioi i na loina iuaa mau 0 ua juiulu la, a makou hoi i hooinaoj>opopono aku ai he poe mihimihi mai no i na kanaka Ilawaii ponoi, e laa hoi t> Dole, Oaniona a me Ilaki, ma ka aOao 0 hiki ai ke hooko aku i kekahi nioa no lnkou 0 liookuen«pono iho ai, aka o kekahi mahelo ao' i alakaiiu e Walakahauki, Kinnluka a nie kahi poe iho, aia no ka lakou xAa ko ka-make loa 110 ia lakou a pau loa, aolie nana ao uo ka hopona. Aoho kuo o ka maholo mua i ka hoihoi hou' ia ao 0 ke Aupuni Moi a inalalo o na hoo-

ponopono ana ji ki> ]\um\ik;inawui o ISS7, iiiunau o haoiaiu ukn wna ko lakou hoomauiu no ma ka liooponopono anu i kt*. Aupnni, a e hana aku hoi c likf mo uit\. i hoaiaiia ma ka T>auku mahma ao. () ka niahelo hope iho hoi, 310 ol<» loa no, o lakou wale iho ka lakou nana, a' aohe no hoi lie kaukai ana aku no ku loaa v» ka liooponopono maikai una. Aka, ma ko ka laliui aoao hoi, ke aku nei makou uoho lihi Lioihoi ia mai o neia īuau houo ana e hoomalielio mai, oiai, ua waiho aku lakou a me ko lakou Aliiaimoku i na hana a pau iloko o ua lima o Amerika Huipuia, a o na hoike manao aua a koi ana paha a ka luna o ia Aupuni uo ko ka lahui hooko aku, aia ko ka luhui hooloho ana inalaila, a e hookoia 110 ia noi a kauoha ]>aha me ka hauoli. Luuiele uui iho nei ua poe Pi Gi la a puukahua iho nei ke Aupuni Kepubalika a lakou i manao ai e kuahaua ae. Kikah® na olelo a«a no ka lakou mau mea e hana ai, a o ka hora 10 A. M. o ka Poakahi i hala ka mana\ra a lakou e kukala mai ai, aka nae, ua hoea mai ia manawa a eia he pule holookoa, ho neo nae ka mea i ikeia. U«i lonoia ua lioao nui aku e .haha i ka Adimerala i hoi aku Ja no ia kumuhana, auaaoia mai ka e waiho malie aku ia manao, no ka mea, ina ka lakou e hooko aku ia iini oehaa o lakou, ua ahona no ka waiho a haalele aku i ko lakou kulana e paa nei. Aole no ko makou mauao ua oiaio kela lono ae la, oia iho la ko kumu o keia hoike ana ae no iu mon; aolo loa polsi. Ilookahi moa i maoj>opo ka oinio lon, ua hanlo pahu aku la ia io pahulu a lnkou. A oia iho koia, wahi no a ka lono, ua makemake ku hikou o kuhoaia i kau kuikawa 110 ke Kau Ahaolulo o a na ia ]iob ka o hoi>holo ka hooliui a hoohui ole pahu me Amcrika līuipuia. ITo moeuhano i.o keia ao la no ka poai lloomaomao, a o lona aku ana no ku iakou ilnih. Iloao aku no hoi i iko pono. Ua okoa loa īu liana hoopau Aha Kuhinu, oiai, ua haiiaia no me ka ekaoka; aka, inn o lioao mai ana no ka hoolilo aku o na līhwaii ia lakou ilio i moa e hoolilo uku ai i ko lakou aina oiwi a me na pono o ka lahui, ke kuhihewa ole makou, o pau nui aua no i ka lioka a he hoopau koalaala walu aku no ka hoao aku ilaila. 0 ua ouli lioi 110 ka hooinauia aku o ka aoao Iloomaemao ma ko llawaii nei hoeuli, aolo loa i okuku ao na kahoaka r\o ia iini o ua poo kipi nei. Ina no ma

kolio Lalol.'i, lio, iiioh miiopopo aole lakou iluila; aka, ina i manao nni aia ko lakou ikaika iwaena o iia poo koho Alii, ko manno noi 110 mukou aolio no lukoH ilaila; no ka mea, ua maoj>oj)o ia mo.a ma Oahu nei, aka, mn Mani hoi, ua hoanhoeia lakou iloka o na la liopo o J892, i ko \\ r . Jī. Kouuweia holo Alii Ahaololo liou ana; a me he la e liko aku ana ns pela ma'Hawaii, ame Kauai ae no paha. Aole ka aoao Hoomaeaaae e loihi na la o ka hookohukohu ana ac i ka mana hooponopon® aupun: 110 na makahiki e'nee nei. loa lakou ma kaheka loa !