Ka Lei Momi, Volume I, Number 16, 20 November 1893 — Page 7

Page PDF (435.65 KB)

This text was transcribed by:  Nai'a Dayton
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, NOVEMABA 20, 1893

 

KA HUAKAI MAKAIKAI A

Kauka Talamago

 I KA

AINA HOANO.

Ia oni ana o ke kaula pela, ua maopopo koko iho la no ika poe o luna he hooki ana keia i ka hookuukuu ana i ke kaula, a oia ka lakou i kieei iho ai ia lalo a oia ka lakou i kieei iho ai ia lalo a ike pono io iho la ho lakou i ko lakou hoaaloha e hooponopono ana i ke kino lepo o ko lakou hoaaloha, oiai, ua ahuwale wale loa o lalo i ka malamalama o ka lamalama e aa ana.

            Hoohuli ae la oia i ke kino o ko lakou hoaaloha i make, a ua lawalawa pono iho la oia a paa i ko kaula, a ua hoomalo aela i ke kaula ona i hoopaaia ai a hukihuki ihola i elua manawa, a maopopo koke iho la no i kona mau hoaaloha ua pau kana hana, nolaila ua huki ae la lakou iaia iluna.

            I keia manawa a lakou e huki nei iaia iluna, ua pio iho la ka lama, aka aohe no ia he mea e pilikia ai, no ka mea, ua pau na hemahema i ka hooponoponoia, a o ka huki wale ae no a kau ae iluna.

            Ia lakoiu e hoomau ana i ka huki ana peia, ua hoea pono io ae la oia iluna me ka maalahi, a ua hoike pau mai la oia i na mea a pau e pili ana no kana mau hana a pau ma kana huakai lua i iho aku ai.

            Mahope iho o kona kau ana ae iluna, ua huki ae la lakou i ke kino lepo o ko lakou hoaaloh iluna, a ua kau ae la me ka maalahi a me ka holopono lea a me ka akoakoa no o kona kino holookoa.

            O ka manawa ikau pono ae ai o kona kino lepo iluna, oia no ka manawa i hoomaka hou ae ai o na omaka kulu waimaka o hanini me na leo paiauma e kuwo ana i ka lewa, a he mea e ka walohia ina he mea okoa e ae kekahi o nana aku ana i ko lakou kanikau ana no ko lakou hoaaloha i make, ua hapai ae la lakou iaia a hoihoi aku la i kahi o lakou i hoomoana ai, a o ke kakahiaka no ia o ia la.

            I ko lakou hea ana aku o lakou i kauhale, ua waiho iho la lakou iaia maluna o kekahi lolo manoanoa i uholaia maloko o ka halelole hoakoakoa o lakou, kahi hoi a lakou e paina ai a e malama pu ai i na anaina hoomana o lakou.

            He hapalua hora paha i hala no o ko lakou noho u ana me ka pane leo ole, ua ku koke ae la o Kauka Talamega iluna a pane ae la me ka leo haahaa a me na nauaina kaumaha:

            “E na hoaaloha o‘u ma keia huakai o ka inea, eia kakou ilo ko o na haawina ehaeha o ka mokumokuahua no ko kakou hoaaloha o waiho oni ole nei ma ko kakou alo, a e lilo auanei keia mea i laau hahau no kakou e ike lea iho ai aia  mau no ka make ke hahai mau la in na wa a pau o ke ola ana me he aka la no kela a me keia mea kino e maalo ae ana i kona manawa iho.

            “E na makamaka aloha, aole a‘u mea nui e ae e hooloihi aku ai i ka‘u kamailio ana, a no ka mea hoi, ua eha ko‘u naau nona i keia manawa a e ka‘u noi wale no ia oukou, e malama pu kakou i anaina hoomanao hope loa maluna o kona kino lepo, a ukali pu ae kakou mahope o kona hoi ana i ka lepo.

            “Aka, mamua nae hoi o ko kakou hoolewa ana aku iaia, e hele mua aku i oha a i lua a hohonu, a mahope aku e lawe aku ai kakou iaia.”

            I ka hooki ana iho o ua kauka la i kana olelo ana, ua eleu koke ae la he elima o lakou e hele e eli i lua.  Ma ka hulina alo o kekahi kakai pali e huli pono ana i ka hema, a uana ana i na wai o ka muliwai o Ulai, a malalo o kekahi kumu laau wilou, ua eli iho la lakou i lua malaila ma ke ano he lua pao.

            Emoole no hoi, ua hohonu io iho la ka lua, a huli hoi aku la lakou no kahi o ko lakou kahua hoomoana.

            I ka akoakoa ana ae o na mea a pau, ua hoomaka koke iho la no lakou e malama i anaina pule hoomanao hope loa maluna o ke kino make o ko lakou hoaaloha, a mahope o ka pule hoomaikai ana, ua ku ae la o Kauka Talamega ma ke poo o ka mea make a unuhi ae la i kana wahi Baibala pakeke, a wehe ae la ma 1 Kor. 15:39-58, a hoomaka iho la oia e heluhelu me ka leo akahele, a me ka naau ohaoha a me na waimaka e haloiloi ana, ma kahi no hoi e pili ana i ka make ana a me ke alahou ana.

            I ka hooki ana iho a Kauka Talamega i kana heluhelu ana i kana buke, ua noho iho la oia ilalo, me ka nanaina kaumaha, a hoomaka ae la lakou e mele i kekahi o na mele kanikau a ano ku i ke anoano a ano eehia.

            I ka pau ana o ke mele ana, ua ku like ae la lakou a pau iluna no ka pule hoomaikai hope loa ana, a hookuu ia ae  la  ko anaina hoomana.

            Hoonohonoho koke iho la o Kauka Talamega i ka lakou huakai hoolewa, e like no hoi me ko lakou nui, a penei kana hoonohonoho ana.

            Mamua loa o ka huakai ke Kauka Talmega, na hapai manele aku eha, he elua e paa ana me na lama e aa ana mawaho ae o na mea hapai manele eha, a mahope aku ka hoaaloha pilipaa  o Kauka Talamega, Mr. Wedena a mahope aku ka lehulehu holookoa a pau.

            Me ke kupono ana o ka la i ka lolo, ua makaukua pono ae la ka huakai hoolewa a Kauka Talamega, a omoole ua kai aku la lakou me ka malie a me na kaina wawae akahele, a i ka hala ana o ka hapalua hora a oi iki o ko lakou hele ana, ua hoea aku la ka huakai hoolewa ma kahi o ka llua i eliia ai, a kuu ia ilio la ka lakou ukana walohia ma kae o ka lua, a haawiia iho la hoi na hoomaikai hope ana, a kuuia iho la ilalo o ka lua.

Nohea mai ka Uwila a me ka Hekili?

            Ua hoike ae kekahi kanaka noii mea huna o kela au i ani ae ma ka inoa o Maxwell de Leone no na kumu i hoea mai ai o ka uwila, a no ko makou ake mau no e maona mau no ko makou mau kini a pau, oia no ka makou e panee aku nei ike akea, a oia iho keia:

            “Ma ko‘u halalo akahele loa ana i na punana i hoea mai ai o ka uwila a me ka hekili, a ua loaa iho la ia‘u penei:

            “Aia maluna o kahi maloo o ka honua, aia he nui wale o na kino make, na manu, na holoholona, na wahi waihona ino a opala paha i hele a inoino loa ke ea ke honi ia aku.  Oiai e waiho wale ana pela me ka uhi ole ia i ke ao a me ka po a pela aku a hala he manawa loihi a hiki i ka lilo ana i ole.  Alaila i ka wa auanei e pa pono iho ai na kukuna wela o ka la maluna o na wai ma ka ili o ka honua, e pii ae auanei ia he ehu eleele pa‘upa‘u a akoakoa ae la maloko o na ao o ka lewa, a i ka hala hou ana he wa loihi o ka pii mau ana pola, ua manoanoa ae la a lilo no la i mau no panopano eleele a ano haku makuma maoli no ke naa aku, a i ka manawa e lawa pono ai ka ikaika o ia mau ao panopano e a  ai i na kukuna wela o ka la, a i ole, i ea aa paha e hoholo ana ma ka lewa ma na ala like ole, alaila oia iho la no ka uwila.

            “Oiai keia mau huna ahi aa e hoholo ana ma ka lewa akea o ka lani ma na alahele like ole, e hoholo ana kela a me keia huna ahi me ka ikaika nui a me ka mama loa me he imo ana la o ka maka, a i ka halawai pu ana ma kahi hookahi, alaila e poha mai no auanei ia he hekili, a e lohe koke ia no auanei ka halulu ana e na mea ola a pau ma ka honua mai o a o.”

            O keia ae la na hoakaka ana a ia olohe huli mea pohihihi no na kumu i oili mai ai ka uwila a me ka hekili, a ke Akua mana i hooponopono ai me kena mana kupaianaha, a makou hoi i lawe mai ai ma ke ano nui no kini puni mea hou o KA LEI MOMI.

 

Imua o ke Akea

            Mr. Lunahooponopono—Ma ka pane a ka Hui Aloha Aina o Hilo taona nei, ia Mrs. Elena Makale, ma o ko lakou komite la, i hoopukaia ma na nupepa KA LEI MOMO, Ka Leo o ka Lahui, Hawaii Holomua a me kekahi mau nupepa e ae.  Ma ia mea ua kaawale au mai kela komite mai.  O na apono a me na ahewa paha no ia mea, ua lawe mai au i ko‘u kakauinoa ana ma ia mea me ka pupuahulu.  He aloha aina, aloha lahui a aloha Moi au, aka, aole au i makemake e hana aku i kahi mea i ko‘u mau hoa lede ina ua oi aku mamua o ka mea kupono.

            O wau no me ka haa,

                        MRS. L. A. LIKE.

            Hilo, Nov. 9, 1893.

 

            Ke ohi hapuku mau ia nei ka KA LEI MOMI e na kini manu puni inu wai pua, a ua hele makou a “haiamu ka lehua, i ka nui o na manu.”  O ka haawi iho la no ia a ka mea hale, koe ele ma ke kuono.

            Ua loaa mai ia makou ka hapanui o na kila e akaa ai i na wepa 4 o KA LEI MOMI mai kekahi Hawaii ponoi mai no, nona ka inoa o Benj. H.K.---a he mau wahi omau iki koe.  I nui ke aho.  E lilo ana paha auanei ia oe ka makana.

            Ua pau na pu a me na poka i laweia ae ai i ka Halewai i ka Poaono o ke Kuhina hou i pau mai ai i ka lawe liilii ia me ke ano malu, a aohe meheu i koe iho.  Ua walaauia ae ua haawi ia e ka Ilamuku i na poe hanaiahohu a koia au Pi Gi, i mau mea ka na ia poe e kiki ai i na “holoholona” kanaka.

            Imua o ka Aha Apana i ka Poalua i hala iho la, ua hoopauia ka hoopii hoopae malu i ka opiuma ma ka hihia o C.B. Maile a me Ki, a ua pakuiia aku he malama kue kauawai i ka opiuma.  Ua ae laua i ko laua hewa, a ua hoopaiia o C.B. Maile he $250, a he $200 no Ki, oiai, he kanaka lawelawe ka hope no ka mua.  He elua tini i loaa aku ma ko Ki, a ua ohi ae na kiai Dude, J, Crowder a me J. Iuahiwa, i ko laua mahele o ua mau hoopai ae la ia auwina la no.