Ka Lei Momi, Volume I, Number 16, 20 November 1893 — OLOHEWA UA OLALAU. [ARTICLE]

OLOHEWA UA OLALAU.

Mino aka nui ua poe Pi Gi mālluilu la a me na pāālalo o lakou iloko ona la i aui ibo la, akd, tne ke ano hapo wale no nae uoa ke ano "lioohoihoi makuahonowai." Ua 010 ae ka pihe o ua puulu pakaha la i ka hoike ana ae o ka wahaolelo alo molehulehu o lakou o ka Poaha iho la, raa ka heike ana ae ua ,( kaka olelo" ka uie ke Kuhina Amerika. Ua lilo ia i mea hauoli no lakou a makou hoi i ike ole ai i -kahi oka hauoli ana, a ua nui no na manao like ole i hoopukaia ae no ua hoike mknao la, a makou hoi e hoakaka ano nui aku nei ma na pauku mahope iho. No makou iho hoi, ua lana mau no ka manao, aohe wa e hepo iho ai.

ona mea i hoikeia ao ua ninau aku lakou i ke Kuhina no ka liani a kona Aupnni ina pah i e hoihoi io ia ae aua ke Aliiaimoku, mamuli ka o kela lono ma ka Alameela mai, ua hoike ae ke Kuhina ke makaukau oia e hooko i na kauoha iaia, (aole nae oia i hoike ae i ua mau kauoha la,) e hoomalu mai ana na puali Amerika i ka maluhia, ina no e hoopauia ana na pualikoa Pi Gi a pau loa a ko® hookahi ole iho, a e hoopaiia no lioi na poe koe maluhia a pau. Aka, mamuii oka oili aoa ae o kekahi mau mea i ike mua ole ia a i maopopo ole hoi iaia, ua palapala aku oia ina ao ana mai a kona Aupuni no kaiia e hana aku ai maluna aku la o ka Alameda.

Oiai hoi kakou e noho hoemanawanui ana, ua hoike hou aku no ua Kiahina la i ua nupepa la uo ka malamaia oka maluhia 110 kekuhi mau pule e nee nei, oia hoi, aia pahu a loaa mai kuna kauoha no ka hooko a hoohana koke aku. Oka mea hilu loa nue a ua nupepo la i hoike ae ai, oia no ka mahaloia o ka lakou kalakalai ana, aole ka ho hoeueu, a pela aku, ina manao hoomahae 1 ka lahui. Hele pela, e ka lapuwale hoopalaimaka, aole na ke Kuhina mai ia mau olelo, aka, na ua moonihoawa la no o ka poai pakaha a aihue aina.

Ua kilinai makou i ua mahele mua o ua manao la i hoiKeia ao ai, a ua nele hoi makou uie ia haawina no kela naahele hope loa e pili ana i" ua nupepa la. Owai la na mea oi aku o ka hoeueu, hoonauluulu, hoonaaikola a hoonaukiuki mau i ka lohui.? Aolo anei o ia nupepa a me na nupepa no a pau ma ia aoao ? 0 ko- makou ike no la,

en, ua lakou no na auo luuia »ki> 010 a ua nana oiaoiu walo ia aku no. O uahoupuupu ano 010 a pau, na ia aoao no, aoho hana walo ia aku. Na ia aoa«i 110 na olelo malu o lelo kipi aku ana na poe aloha Alii ia lakou Vi Oi, uolaila k-\ i kahea ia.ui ua koa a me -na panlnlo o lakou me na pu e akoakoa ae ma lolani llale i ke ahiahi Poa kolu i liala, a raa ka hora 8 ka o ia po e lelo kaua nui ia aku ai, a ua mau mai no ia ano hoomakaukau kaua i na po mahopo mai aka po nei iho la no. Ka moeuliane palaualelo no hoi a ko ino !

E like no hoi me ko makou hilinai 010 i ka lakou mau walaau ann, pola no na moa i ikeia ae no ka oiaio ole o ka lakou mau houpuupu uua, o lioiko nui īaaai aua lioi i ko lakou makau honua wale iho no i na aka o lakou. Ka ino e liala ana ka makou i manao walo ai na ua Mupepa la wale iho no ia hoiko nianao hopo, a aohe ia o ka mea oiaio i hoikeia. Na ka wahaololo "Buleiina" o ka aoao lahui i kiola loa aku i kela wahaolelo hakuepa wale a pili i ka paia i ke ahiahi Poalima iho la, oiai, ua palapala ae o Kuhina Wilisi ika "Eulelina," aua hoolahaia ao ia palapala. Oke ano nui o ua palapala la, e ae aua i ka oiaio o na mahele mua a niakou i hoakaka ae nei maluna, aole nae lioi i nui loa na olelo, aka, na ia nupepa no i hoonui loa aku. A no kela mahele a inakou i hilinai ole ai, aole no i liala ka makou i upa ai, na lakou wale iho no ia, a ua kamailio mai ka ke Kuhina ina ke ano liiulaha no ku papapai holookoa.

Nolaila, ua uole no ko 0)0 o ka piiie hauoli o ua poe la, aka, aia no ka hauoli oi loa aku ma ko ka lahui aoao. O ka makau houua ana 110 o ua poo h;, ua lilo 110 i inea 010, oiai, oia 110 ka lalioi ko makoe nei u ko malama nei ika maluliia. Olalnuno hoi ka man ao anu o ua poe la 0 hoopoiuo wale j\na no ka lahui ia lakou ihu, o'ai, na aneune mai ka manawa e hookoia ai ko ka lahu iini nui o ka noho heomanawanui ana me ka uilia 010, mo ko kalelo 110 o ka mauao malnna o ka hooko kaulike mai 0 ke Aupuni o Araerika I-luipuia. Ua manae paha ua poo pakaha la 0 kiolu ona ka laliui oiai ka uianawa 110 ko lakon maha ua kokoke loa, a e lele kaua aku hoi mo na lako ole, oiai, aia 110 na lako kaua a pau ia lakou la. Kuhowa kn manao olalaii ana pola!

Ina no o huln ana lio mau la a lio nuiu pule no ka lahui o kakali ai, o hoomanawanui ana no rmo ko nln 010 in o ka po, a na na

poe niakau lionua la noo ala uui ! u o ko-ko helo na alanui, na pipa | alanui, na ulalua, i\a ala kikee, ' na nla liīlii, na ala olowi, ua ala- ] liele, a 1110 na ano ala e ae no a j pnu, a hookahi no hana a ka la- j hui ma ko lakou aoao, o ko kau ! ona poo inn uluua a hiolani nialie, iuo ka mot k uhano ao hoi uo ko lakou lanakila hiwahiwa o hooa mai ana iloko o ka hooiuanawanui paualio ole. la makou nae hoi ts kuekaa aku nei i na auo hana hilahila ole aua poe nei, ua hiki 010 ia makou ko uumi iho i na mauao hoowahawaha no ia mau ano hana hilahila ole a iakou. Oiai hoi, ua hooia ae ke Kuliina Amerika ain no ka hoōmalu aaa i keia Aupuni malalo o na eheu o ka Mauu Aeio, a na na pualikoa Amcrika hoi o inalaiua i ka *naluhia no kekahi mau pulo e nee uei, oia no nao ua poe Pi Gi noi ke houluulu mnu nei i na koa i na po a. pau, a hoolohe ole hoi i kela leo. Malia he makau nui no i na aka e lakou. "līookahi nae mea maopopo loa, ho hoiko naaoli no ksia i ko lakou hoowaīiawaha i ke Aupuni o Amerika līuipuia, oiai, aohe mau hoohaili kaua aku ma ko ka lahui aoao. Ua hikj, noke nui ia, o lakuu no ka ke eha ana.

A ia makou hoi e liooki nei i keia mau kalakalai olelo ana, ua hiki 010 ia makou ke huna iho i ko ko Kuhiua olelo ana ma kana nalapala i oleīoia aolo oia i manao e lilo ana kana mau olelo i mea e laweia ai ma ke ano pili kalaiaina, ake manao oia no ia mea, aia no he wahi okoa aku ko ia mea. A aole oia i makemake iki e laweia ieanu mau 01010 i mea okoa loa ao mni kana i manao ai, a ke niakaukau oia o h<>oko i ka liaiia a kona Aupuni, e hooko no auanoi oia. Auwe, ku ua poe 11 oi i ka hoka lal Auwe, hauoli hoi makou la o! Na lakou la nao hoi ka huuoli /xiua. a ku niai la nne lioi ika o'o la. Mai poina, n» makou uua no ka ;)ka hope, aohe nna o hala ia, oiai, ua ikoia no i na inanawa a pou.