Ka Lei Momi, Volume I, Number 16, 20 November 1893 — KELA ME KEIA [ARTICLE]

KELA ME KEIA

īna i ola ka Moi Kakkaua.a ka la 16 nei, ina la ua piha,iaia ke 57 o nauiakahiki inakeia ela ana. Alolia no paha oia. Hauoli hou no na keiki Polohuku 'kahiko la, no ko lakou mahele nui • hou ana he $10. 75 pakahi ika po Poalua \ hala, a aohe no i pau. Ua lawe aku o Pele he 230 fcona lanahu ne Makaweli,Kauai, ika Poakolu i hala, a maluna ona i kau aku ai kahi waapamahu o Kale Ke. He ekolu uiau kanaka Hawaii i hoopaiia imua o ka Aha Apana i ka Poakolu nei no ka aihue i'a ma Ewa, lie hookahi mahina pakahi. Ua hookohuia ka malamamoku o Malulani i kapena no Kaala no keia mua koke iho, naa kahi o kona kapeua mua i hoopauia. Ua laweia mai ma ka Mokolii he lono no ka nui oka ua ma Molokai a me Lanai i na la i ha1h ae. He ola ia no ia .mau moku e like no hoi me Oahu nei. ī ka Poakola i hala i welo hou ae ai ko Miowera hae, ka manawa mna loa ia mai kona kau ana iluna o ka ohuku akoakoa o Puuiki i ka Nuku o Mamala. ' He oia mau no ka makahehi ia o ka Bana Lahui e ka lehulehu a pau, a pela ne i ikefa ai i ka poPoahanei, ke helelaa "le-i Kohala, i ka'nuku na kanaka." He 64 ka nui ona kani pii i kiia i ka Poaha neimailuna mai o ka mokukaua Piladelepia, no ka haiiōhano o na lun a Aupani i holo pili oihana aku iluna ona.

Lehulehu na haole pūhikole a lapuwale i hoolakoia ioe na pu a me na poka, mai ka Halewai aku a mai ka Halekoa mai. He pue kekahi i kupono ole e I awelawe i kela mau mea eha.

Ua holo ike pili oihana aku ke Komiaina o Potugala ia luna o ka Piladelepia i ka auwiua la Poaliina nei, a ua' haawiia mai aa ki p.u aloha ana uona iaia i huli hoi mai ai.

Ua palahuli ae ka pepe hanaiahuhu a Lowela i ke ahiahi Poakolu i hala iho la, oia hoi ke kao kakia pou uwapo, ma ka uwapo o Burua, kahi 1 hoopahupahuia iho nei, ua palekana~*ae no nae me ka poino nui ole.

E maiama īa ana he mau anaina haipule ma na Kuwaena a me Sana Anaru, ke hiki aku ika Poaha, la 30 ae, oiai, oia kaLa Hoomaikaio ke Aupuni o AmerikaHuipuia i keia makahiki, pela aeka Kuhina Wiliai hoolaha i na kanaka Amerikn a pau ma keia Paeaina.

Ua hookuu ia eke kiupe ika Poahai hala ilio la kela hihia moe pio (kaikunaue a kaikuahine) o H. Ii a me Mra. Kehiinulama, mamuli o ka hoopii ana a ke kane a ka wahine. Ua ola lauaf

Ua hoonele in ua.kanaka o luna o ka Piledelepia i ko lakou lelo ana mai ia uka nei i na la„i hala ae mamuli o na poe Pi Gi makau honua wal®. Aka, uaa ka Poaouo nei i lele nui mai ai iuka nei'. Ma ka Alameda i holo loa aku no Kapnlakiko i koahiahi Poaha i hala i hoihoi heu ia aku ai na pono i lawe ia maino ke kokua a lioopakele aiia i ka Miowem, a ua koe iho nae ka heleuma 6 5 toaa. Eia ke lawelaweia nei na hana hoomaemae hou i ka naokumahu Miowera. Aohe no i nui loa na palapu i loaa -malble ae o kona kila, oka ike ia a na mea luu, a. e hooholomaaia aku ana ka hana me ka awiwi i hiki iko kakou poe o n<n ke hana aku a maemae hou aa. I ka auwina la Poakolu 1 hala iho la i hookolokoloia ai o Marie Hose no ka haalele i kana kaae., ia Keoni Hose, o Nawiliwili, Kauai, imua o ka Aha Apana, a ua hookuuia nokaoiaio ole o ka hoopii a kana kan'e. Me he la he ano imihala. īili ahoomakaukau paha 1 ka wahine. Ua paa i ka hopuia ka Pake na*»a i komo aihue kekahi mau kauhale ō uka o Kalihi-kai, a ua hoopaiia imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poaono nei no elua makahiki hoopaahao ma ka hana oolea. Hē mea kahiko oia i kuluma ma ialiana, pela ka hoomaopopo a na makai, a ua kamaaina hoi ia Kawa. Ua noi ae oW. A. Kini, uia kalii oka Loio Kuhina, e kauia ka hihia iaihila o ka lunahooponopono nnmu o ka "Holomua" ma ka papa ona hana o keia kau, a ua'aeio e ka Aha Kaapuni. Ua hoohalahala aku. kaloie oka mea hoopiiia,, no ka mea. ua waihoia aku kela hiihia ma Ikala 7 nei, ka la mahope iho o ka weheia ana o keia kau kolokolo kiure.

He kaua punpuu ko kai o ka uwapo waapa i ke ahiahi Poalua i hala mawaena oka makai haole oia wahi ame kekahi koa marine Amerika, aua hahana no na mana kalo paa. oke kumu o keia mamuli 110 o ka'olelo ana o ke koa e hoinoi hou ia ae ana ke Aliiaimoku, a pii hoi ke kai oka uwala Ailiki. Kui ka makai i na īnaka, aka, ua loaa e mai'lanooia i kalo paa o "Waiahole ma kona opu, aua uwaoia laua. Ua hoi aku ke koa no ka moku a na ka inakai i ka waapa.

He 13 iniha ka liohonu o ka wai ma ke huina o na alauui alanui Papu me Moiwahine i ke kakkhiaka oiiehinei. E holo aku ana o Goorge Greig uo Kapalokiko ma keia mokuahi aku 110 ka hoolimanma ana i kekahi niokuahi 300 fcona no ka hololiolo ana mawaena o Kupalakiko a me Tanina Ailā'na. Eleu no keia keiki.Mamuli o na olelo īno a kupono ole a kekahi haole i h.oopuka ai i ka auwiua la Poaha iho la, tna alauui Nuuan\i, uo ke Aliiaimoku imua o kekahi raakaainaua haahaa o ke Alii, ua haawiia aku iaia ka mana ai paa a waiho aua iloka o ka lepo i ukelekele ika ua. I kau hanal

He ekolu poe kamaiki i loaa 1 ka mai puupuu olalii i hoea mai maluaa o ka Alameda, he elua i oluolu ae a he hookahi i liahana loa, lua hooleīeia i ka Moku Akulikuli o Kahakaaulana. E i hala aku no Kapalakiko ma kekahi mokupea ika Poalima nei, a hookahi i koe mai mahope nei. Ua liolo ike pili oihana aku o Peresidena Dōle a me na KuhinaDaaiona a me Kamika, a me na ukali koa, ia Adimerala Iwini iluua o ka Piledelepia i kakahiaka hora 11, o ka Poaha iho la, a ua hekau ae na luina ia luna o na i«a a na haawi mai he 21 pu aloha i ka holo ana aku a me ka hoi ana mai* I kakahiaka Poaha i hala i kipa ike pili oih&na aku ai o Mekia J. H. Wudehausi, ko Beritania Nui Kuhina Noho, ia Adimerala Iwmi maluna o ka mokuhae Amerika Piladelepia, a i kona huii hoi ana mai m'ahope o ka hora 11 ua haawiia mai la na ki pu aloha ana nona, he 13 ka nai. Ma Nu Zilani ka mokumahu Arawa i Oct 26, a ma la 10 o keia malama nei i manaoia ai e ku aku i Kikane a haalele aku ia laila ma ka la-18 nei no Vanekoua ma ke ala mai o Ilonolulu nei, ae ku mai ana paha ib ei i ka la 3*o ae. Oia ka moku. i h-oolimalimaia ma ko Miowera wahi. Ma na hora like ole o knauwinala Poaha ihola.ua kipa ike pili oihana aku ia luna o ka Piladelepia ke Komiaina Faraui, ke Konn'p'na lapana, a me ke Kamkela ui ame ka Hope Kanikela o Amerika Huipuia, aua haawiia mai no na kipa aloha ana no lakou a pau i ka hoi nui ana mai. Ua ahewaia o E. Devesele imua o ke kiure Hawaii i ka Poakolu i halo iho la, a i kahi la ae i hoopaiia ai he $500 a e £00paahaoin uo eono malama hoopaahao raa ka hana oolea no ka hewa kuai'opiuma. Aikeahiahi i&olehulehu mai hoi o ka Poaha, ua hookunia o Lilia Ohapman no ka hewa malama opiuma.

Ma ka Waialeale mai o ka Poalima i lonoia mai ai uapau aku napalua o ka ha]e wiliko o Kukuihaele i ke ahi i ka hora 2 a uiahope iki aku paha o ka wanaao o ka Poakola ihola. He $4,000 paha ke poho a ua paa uo i ke panihakahakaia iloko o ekolu l»ui. Ua holo hou ak* no ka Waialeale ia ahiahi iho na lako hou no ke kukulu ana i ka hale i poiiio.