Ka Lei Momi, Volume I, Number 16, 20 November 1893 — HE MOOLELO KAAO MONE TIKERO KA HOLOLIO I KA WA HOOILO KA UI MAALO I KE KUPULAU A O KE KEIKIALII HARE MATINE KE KIAHA OPAKA O NINEWA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO MONE TIKERO KA HOLOLIO I KA WA HOOILO KA UI MAALO I KE KUPULAU A O KE KEIKIALII HARE MATINE KE KIAHA OPAKA O NINEWA.

MOK"UNA VI. Ka Ui Maalo i ke Kupulau—Ke Kakele Pahikaua Akauaai —Ka Makana a ka Pua Lilia o Zubieda. I kela mauawa i ike aku ai o Mone Tikero lie'elua mau wfcbine i a:\hu ia uie na lole hele po e ku mui aua mahope o ua ona hotele la, a ia inaoawa no i haawi uku t»i ur hiwahiwa la o keia nanea i kona aioha imua o laua a pela no hoi luua i panai uiai ai a oia pu 110 hoi ka manawai hoi nku »i ka ona o ka hotrle no ka ruini hakipa a koe kokookplu iho la ka kakou hiw&hiwa rae palede elua iloko o ka rumi. Me ka hookaulua ole iho, pane mai ln kekahi o na iVahiue ia Mone Tikoro: "E malama ia oe iho i keia po, e ka Ūi maalo i ke Kupulau, no ka mea; eia ka make ke lioohaTua nei ma kou meheu. He enemi oia nou 1 keia wa, aoia. ka maua i hele mai nei hoike ia oe." I kela mana.vva i lele mai ai ua lede la a honi iho la ma na papalina o Mone Tjkero, alaila, pane hou ue la ua waliine opio la me fc« auo kaumaha o na olelo,—

"E ke aloha—ua lieFe mai nei au e hoike ia oe ī ka lono luanuia ae o ka hi-ki ana mai o ka enemi e poipu ia oe. Nolaila, e haawi īiiyi i kaa muki hope nna ia'u a lioi aku maua no ko'u home, a na ke au kokoia o kā manawa e hoohui hou ia kaua. E ho'omanao i ke aloha mawaena o kaua." Alaila, puliki paa hou ae la ua mau opuala i Awalau, a haawi ae la na muki papalina ana, alaila, huli hoi aku la ua mau lede la ma kahi a laua i hele mai ai, a koe iho la o Mone Tikero e noouoo no kela mea hou a ua mau wahine ia i hoike mai ai iaia. E hoomanao iho kaua e ka m )a heluhelu, o kela mau wahine elua i hoea mai la i ka rumi o Mone Tikero e noho iloko o ia mau hora o ka po, oia no kaPua Liliao Subieda a me kana kauwa wahine. MOKUNA VII. Ka hoohalua o ka po—Ku hoopakele a ka Pua Lilia—Hou hewa ua makau—l'aa pio ke kolohe. Oiai keia mau noonoo ano e, e pakaawili ana iloko o ka puiiiu poo o ua hololio la, ua lolie aku oia i ka owe ana mai o ke alapii o ka hotele, nolailame ka awiwi nui i unuhi ae ai oia i kana pahikaua a waiho iho la maluna 0 kona mau uha, alaila, hoolono hou aku la kona mau pepeiao o ka nakeke hou mai o ke alapii a me ka papahele, aka, aole oia i lohe liou aku. Nolaila, ku koke ae la oia ine ke kolo hele ana aku a hiki i ka pukn komo o kona i-uini iloko oia pouli nui, oiai ua kinai ilio la oia i ka ipukukui, unlu nae ana mea i ike aku. Puka awiwi aku la oia a hele no ka rumi e nolio anu o kona hoa'loha ka elemakule o luna o na kuahiwi o Hagara, a kikeko malie aku la i ka puka. A ia manawai pane mai ai ua elemamakule la me ka leo halulu i ka 1 ana mai,— "Owai oe e ka mea 'auwana o ka wo e kikeke mai nei mawaho 0 ko'u ipuka i na hora o keia po? Aole i pane aku o Mone Tikero i keia nin&u a ka elemlikulo Igeboseda, aka ua hoo;nau aku la no oia i ko kikeke ana, a liiki 1 ka wa'i eu mai ai ua elemakule la a hele mai la e wehe i ka puka. I ka hemo ana ae o ka puka, ua pane koke aku lu o Mone Tikero imua ona me ka awiwi; "E lioomakaukau ia oe ihoe Igeboseda i keia po, ©ia he enemi ke hoohalua nei i ko'u ola me me ka mauao e hooko i kona manao puuwai eleele maluna o

ka iiieu halii ole. Nolaila, e kakua oe i kau man mea knua, a o hoike koko uku i ka lohe i ko kaua mau kauaka i keia manawa." lloko o ia \va a laua e kuka olelo aua, ua lohe aku la o Igeboseda i kekalii nakeke ma kahi aole i niamao loa mai kalii a lauu o.ku ana, a no ia moa i paue mai ai ua Igehoseda la me ka h:uvauawana aua i keia uaau olelo: "E unuhi ae i kau pahikaua, no ka mea, ke lohe nei au he nakeke knpuai awae ma knhi kokoke loa ia kaua." Ia manawa i hoopili iho ai ua elemakule lu i kona pepeiao ilalo o ka papahele a hoolono malie aku i kahi a kela mau kapuai wawae ana i lolie aku ai. Aole i liuliu loh'e hou aku la oia i ke kamumu hou ana uiai o kekalii mau kapuai wawue hou a hiki i ka nui loa ana mai. Nolaila, ku ae la oia iluua a haawi aku la i kekahi hoailona i maa i kona mau kanaka, a iloko 0 ia manawa i haluku. mai ai o loko o ua liotele la, a iloko o ka manawa pokole, ua akoakoa mai la 'akou a pau loa ma kahi a Igebosedae ku aua, alaila, haawi aku hv ua kaeaea la i ke kauoha ia laknu e lioomakaukaū no ka wa e loaa aku ai ke kauoha ia lakou. Ia manawa i lohe aku ai lukou 1 ka nakeke ana mai o na mea kaua maloko o ka uumi o Mone Tikero, -a no ia mea i kauoha koke aku ai o Igeboseda ia lakou e hele awiwi aku la no ia rumi me ka hakalia ole. Ua hooko koke aku la na kanaka ia leo, a ia lakou i hoea aku ni ma ia rumi, aia ua poe powa la ke huli. la ia loko o ka rumi o Mone Tikero. No ia mea i lele koke ukn ai o Igeboseda imua a pane' uku la oia me ka lēo nui kalakala o ke kanaka ko i i kapane ana uku, — "Owai koia powa o ka po e hole mai nei o hoohalua i ke ola o ko makou haku? E ku a hele koke mai nei rumi aku, .o iuu aku auauei ka pahi a Igabosedaa ino kona mau kanakai ko oukoukoko." Pane koke mai la kekahi mea maloko moi i kaiana: "Owai oe e ku mea nona kela leo? E pani i kou waha o h©i uku aunei oe e moe me na ilio kawau iloko o ka lua po." "Heaha kau liana ma keia wahi ē kaholoholona aea haukae o Pere3ia? "wahi a Igeboseda i pane aku ai. I kela manawa koke no i nakeke koke ae ai na moa kaua a ua poe la iloko oia mau liora, a na ia mea i hoouiuaoā ao i na poe 'a pau o nauea ana iloko o ia hotele. A liolo mai la lakou o

nana i keia mau liana, aka nae, mamua hiki ann iuai, ua meha pu ae la ia wahi, a nalo aku la na mea 1 hanai» momua iki iho, He'mea oiaio, ua paa pio iho la ua poe kanaka nei i na kaoaea o na kuahiwi o Hagara, a kani iki iho la ka aka a ua Igeboseda noi uae Mone Tikcro no k,a lialawai ana oua poe eepa nei o Waolani na ulia pakalaki a me ka paoa. E h omanao ilio kaua eka mea heluhelu, o keia poe i.lako me ua mea kaua o heie nei e hoohalua iloko o keia mau hora o ka po i-i Mone T ; .Uero, oia nō o Hare Mat,ine ame kona mau koa. Ua manao oia e poino ana o Mone Tikero in lakou ia po, aka, uu kuliihewa ia manao ana 0 lakou pela. No ka mea, i ka wa i lohe ai o ka tua Lilia o Subieda i kallure Matine kamailio imua o kona makuakane no na moa o pili ana Ika kakou hiwahiwa, me kona nlolo pu aku ei.a ka Ui maalo i ka wa Kupulau ke lioao nei ma na ano a pau e kaili aku ia Mozunadine mai kona poli aku. Na keia mau olelo i hoopii ae i ka inaiua iloko o ka makuakane o ka Pua Lilia o Subieaa, a no ia mea i pauo inai ua makuakane la: "Ke hilinai nei au i kau e ke Keikialii Hare Matine o Peresia a ke manao nei au e hiki ana no ia oe ke hookaawale koke aku i kela iuo mai ko'u aupuni aku." "Ua hiki loa ia'u ke hooko aku i na wr a pau e loaa mai ai ke kauoha mai ia oe mai .et ke olii," wuhi a Hare Matine i pane aku ai. Mamuli o keia mau oltlo ae'la i kono koke ae i ka manao iloko o Mo7Ainadino e hele awiwi aku e hoike i ka loho ia MoueTikero no ka poino e ukali nei ma kona mehpu, a oia keia a kakou i iko no la i ka paa nui ana oua poe la o ke keikialii a mo ua keiki pu la no lioi kekahi. Aka, ua houkuu hou ia no nae oia mamuli o ka moue.nono o Moue Tikcro i ka inoa o llaro a me kona aupuni. He keu uo hoi keia' a ko k«*iki aka puuwai alolia r*ui walo, lio kaolii i kona inaina mai ka hoopai wale ana aku i kekahi poe, a ina paha aole ke kauoho, a kona kahu hanai iaia, ina paha ua kala kahiko i o*u ia ai ka maka o ka wauko i ka wa opiopio. Aole hoi e hihi he olelo kauoha na ka mea nana i luhi, nolaila, ua pakele ke kalolie. (Aole i laua aku.)