Ka Lei Momi, Volume I, Number 17, 27 November 1893 — KELA ME KEIA [ARTICLE]

KELA ME KEIA

Ma ka la 22 o Dekemaba e hoomaha ai na Kula Aupuni a hiki i ka la 8 o lanuari. He hooknku kinipoj>o wawae ko ka Poalua ae, a he hookuku kinipopo Pelokane no hoi kekūhi ma ialano. Ua huli hoi mai o T.H.Davies ma ke Kinaa. o. ke kakahiaka Poakolu iho nei mai kana huakai pokole aku nei i Hawaii. Kokoke e pna loa i ka hanaia ke alahaka hou ina Wailua, Khuai, a "he mau la helu vale no koe a pau loa ae. He puali puhiohekau-aoao ko lunn'o ka inokukaua Kamepiona, a ua hoohauoli ae ia lijko nei o ke awa i ka po Poaono nei iho la. Lehulehu na makai i 6hi ae i ko lakou mau mahele o na hoopai dala ma na hihia opiuma, a ua hauoli nui aku la no hoi lakou. Pnehu liilii na hihia imua o ke kiure haole' i keia inau la, oiai, ua pau ka hapamii loa i ka hookuuia mamuli © ke aao ole o nakuuau hoopii. Ke upuia aku nei e ku mai ana he mau mokukaua lapana i 0 kakou nei ma keia mau pule iho, pela ke kilokilo a ko makou Duke o 527.' He keaka hoomakeaka paele ko ka po Poaone iho la, a ua nui ka hauoli. Lehulehu na mea 1 hanaia e kikoni ana i keia au Pi Gi Ua lawe aku ka Waialeale ia 12,000 kapuai papa no ka hawai o Honokaa i ka Poaha nei, a me 2&,000 kapuei papa no ka hale ■wiiiko Pakipika o Kukuihaele i poino mai nei i ke ahi. I kaPoakahi i hala i hookolokoliaia ai kela kalaiwa kaa h&pau« mi no ka wawahi ana i ka pualikoa Pi Gi maalanui Nuuanu, he maii malama ae nei i hala, a ua hookuuiaena tiure haole. Eia mai ka moolelo o La uomidihae ke uwe hone aku la imua o oukou, e na makamaka heluhelu, hoonuuia a pau ka makemake. Kamau oku ka Ui maalo i ka wa kuD ulau mikololohua kela. Ua kipa ike aku o Mekia Wudehausi, ke Kuhina Beritania, ia luna o ke Kamepiona i ka Poakolu i -hala iho la, a ua haawiia uoai na ki pu aloha ana nona iaia i huli hoi mai ai. Eha poe Hawaii i loaa ia Ia kou ka pomaikai o ka 'hauwina kau-lima, m"a ka Luakini Enelani o Sana Anaru, i ka auwiua la o nehinei, a he pOe hoahanuu ka olelo ana no lakoii no ia Ekalesia. Ua waiho aku o Mr. Pahia, Lunakanawai A")ana o Koolaupoko, i kona kulau» eihana i ka Poakol.u i hala iho la a ua aeia mai e ke Aupuni, aka, e hoomau ana no nae i • ka iawelawo ana i ka oihana a pau keia malama.

Ua malama ae na koa Pi Gri he hookahakaha paikau i ka po Po : akolu n»i ma ).e kuea o Halealii. Ua ku niai ka mokuahi Warimu i ke- kakahiaka Poalima nei mai Vanekouwa mai, a ua holo loa aku no'ia la no Kikane. Ile la ku mai keia 110 ka moknmahu Kina, a Poaono ae hoi e kapalulu mai ai ka Auseter«lia. Mai Kapalakiko mai laua a elua. Ma ka la 20 nei i hoopauia mai ai eke Kuhina Kalaiaina Mr. J. W. Lunina hookohu Notari o ka Leliulehu. me ka hoike oie ia nini o nakumu. Uu lohe mai makou e lilo aku ana o Mr. F. Pahia i Hope Makai Nui no Koolaupoko, a o Mr. E. P. Aikue hoi i Lunakauawai Apana ma ko Pahia wahi. Ua holo ike aku ke Knnikelu Geremania Glade iluna o ka mokukaua Kamepiona i ka Poalima nei, a ua ha&wi ia mai na ki pu aloha nona. Ke wawaia nei eia na poe Pi Gi ke hoohiki nui nei i poe kob kokua aku ia lakou, a malia, no ka luku mai paha i ka lahui, a i ole, ia Amerika Huipuia. Ua huli hoi aku na Kikane ma ka Warrimoo o ke ahiahi Poalima, na kuene he umikumamahiku o luna o ka Miowera a ua haawi ae lakou he ekolu huro i ka wa o lakou i haalele - iho ai i k& uwapo. Ua hopuia e na Kapena Makai Anaru a me Kahookano me kahi mau makai na poe. kipa o ke alanui Liliha make kakaliiaka Poaha nei, a ua loaa pu aku hdmau kikiki a me na dala pu kekahi. Ua ae o Kauhimahu i kona hewa imua o ka Aha Apanai kakahiaka Poaouo iho la, no ka hewa aihue I na paa kamaa ekolu no lakou ka waiwai io o $ 10. mai ka halekuai kamaa ana e noho hana tma, a ua hookauluaia ka hoopai ana aia no a koiia nai. O kekahi o na pukuniahi i ki ia ai no ka haawi pu aloha ana aku i ka mokukaua Kamepiona i ka Poakolu nei, ua pa-hu ae kekahi o na poka a lele' aku la kekahi apana a'haule iloko o ka pa o J.S. Kekukahiko, aneane 500 i-a ka mamao mai kahi māi i ki la ai na pukuoiahi. Ua ike ih® makou maloko o kekahi huke Alemanaka i paiia ma Ladana i ka makahiki i hala, i kekahi manu Aeko e lawe ana ike kalaunu mai luna inai o kekahi mokupuni pele, a no kekahi manawa kona lawe ana i ua kalaunu lu a hoihoi hou aku la iluna o ua maū mokupuni pole la. Ua ike pu ilio no makou i ke kii o ua manu la me ke kalaunu e hookuu iho nna iialo. Kupaiauaha no hoi na hana.

Eia aku a hoea mai hd mau inokukaua Farani a me lapana, a he Geremania ana paha kahi. E hiki ae ana mn ka pule mesa ikn hora 7 o' ka po oka la upop» maloko o īloma ke Kuhina 'Amonka. I ka Poaouo iho nei, Novemabn 25, ISO3j i plha ai ka 25 makahiki o ko inukpu Komodou (Lunahoo pon opono.) Ua ku naai i ka auwlaala Poalima noi ka mokumuhu Mouowai mai Kapalakiko mai, a ua holo loa aku no ia ahiuhi no na paanalaau oka Homa. i He wahihoupuapu lioohauna-! ele kaua ka na Pi Gi, no ke ahiahi-! Poaono iho la, aohe nae hoi i mahiuu ae. Malia nae paha no' ka pulu e ana i ka ua o īa ahiahi I n Kulanihakoi ok& hoohaniui e ana mai hoi i kana poi wai. He anaina haipule hoomanao < ko ka Luakini Enelani o Saua Anaru i ka la apopo,La Kuokoa, j e hoomaka ana ma ka hura 9 o kakahiaka. Ua noa i na poe a ' pau loa ke hele aku. Pela ana no paha rna na luakini e ae. Ua lohe mai makou eia ke manao nei ka Lunakanawai Apana o Waialua, Mr, E. Hoa, e waiho aku ika oihana, mamuli 0 kahoohuikau me kana oihana kumukula. Aole no hoi oihana Lunakanawai he hana nana i makemake, aka, ua onou maoli iaaku no iaia. Ma ke alo iho o ka haleleta a iwaena aku hoi o Alanui K'alepa 1 malamaia ai he mau ahakukakuka kaua i kakahiaka Poaono iho la e Kolekaaka a me kāhi poa paalalo Pi Gi, e laa o J. Emekona, S. E. Bihopa a me (f. W. Kanaiaa kuai laau, he kahu kaa haole a he wahi kamalii ole wale kekahi. I kakahiaka Poaha iho la i kipa ike aku ai e Mekia Wudehausi, ke Kuhina Beritania, a me ke Kapena o ka mokukaua Beritania Kamepiona i ke Kuhina o ko na Aiaa E, oia o Mr. S. B. Dole. Ua hoike mua ia aku ka loho aua hoea ae na koa a mekapuali puhiohe, aka, i ka hoea ana aku o Mekia Wudehauai me kana malihini a ike i keia mau hoohilulailu, ua huli hou ae a hoi, a inahopu o kn hoike hou i<i ana aku a kaawale aku la kela poe, oia kela hele ana e ike i ke Kuhina o ko na Aina E, aoln i ka Peresidena i hoikeia ae la maluna ae. Ma ke kakahiaka Sabati i hala Novemaba 19, maloko o ka Halemai Moiwnhine ua make aku la o Henry Holstein, keiki aMr. a me Mrs. H. L. Holstein o Kohala. He elua aenei pule kona kaa uaa'i ana a halu wale aku la. Ma ka auwina la Poakolu i hala i malamaia ai ke anaina haipule maluna o kona kiuo wailua maloko o ka halepule Bihopa e Rev. A. Makiniknka, u malaila aku no fta ilina o Maemae i ukaliia . e kona mau hoa kula o Kameliameha, ka ohana a me nahoaloha. Aloha wale na makua i ka ike ole i īia holeheleua o laua kpiki, oiai, aole laua i hiki mai ma kc Kinau o ia kakōhiaka Poiiko'. lu; He ehikk- ka nui o koua mau makahiki.