Ka Lei Momi, Volume I, Number 19, 11 December 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | Nadine "alohatita" Samorano |
| This work is dedicated to: | Harry Kaiana Pali, Sr. |
Ka Lei Momi.
HONOLULU OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 11, 1893
-----
HE MOOLELO KAAO
NO
LAUOMIDIHAE.
KA
UI I MOHAI IA I KE KOKO
KA
NANI LALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.
Ka Mea Huna iloko o ka Kiaha Waina
Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.
A O KE
Keiki Alii Numaredina
KE
Komo Lima Maka Popoki.
MOKUNA V.
Ka holo waapa o ka muliwai Muzine - Ka mea Huna iloko o ke Kiaha Waina - Na alakai ana a ke mea kino pahaohao.
No ka manawa loihi keia moe ana o'u ua puoho ae la au, a i ko'u nana ana ae aia au iluna o ka poholima o kekahi kanaka nui, nona ke poo i like me ke towera o kekahi halepule, a nona hoi na maka i like ka nunui me na lokowai o ko'u aina, --Auwe! me e ka weliweli, a noho malie iho la laua no kekahi mau minu@e me he mea la e noonoo ana laua no na helehelena o keia kanaka nui, a i ka hope loa o ka laua noonoo ana, hoomaka hou mai la ua kaikamahine la e kamailio.
Iluna o ka poholima o ua kanaka nui la i maule ino ai au, a i ko'u pohala ana ae eia au iloko o keia hale au e ike mai la, a e ka okolu keia o ko'u mau la o ka noho ana, a oia iho la ko'u moolelo la e kuu hoahanau, a pehea hoi kou moolelo.
Ia manawa i hoomaka mai ai ke kaikamahineahi Murisedela e hai i kona moolelo, e hoomaka ana mai ko laua haalele ana i ke kahua kaua a hiki i kona hiki ana iloko o ua hale la, a ua li@o ia he mea hoeha ia lana, a o ka oi loa o ke laua kaumaha oia no ka make ana o Numaredina.
Ninau aku la ke kaikamahine alii Murisedela. "Heaha kau ai i ola ai oe iloko o na la ekolu?" I mai la o Rahe Biama, he manawa pokolo wale no ma keia hope iho o hoea mai ana no ka mea nana e lawe mai i mau mea ai na kaua, he kanaka eleele hookahi no ona maka, a ua makapaa ia kekahi maka, (Lord Nelson) oia ka luna nui o keia hale a me keia a me keia pa holookoa.
I ka pau ana no o na olelo ana a Rahe Biama, ia manawa no i komo mai ai ua kanaka eleele maka kahi la me kekahi pakaukau nui i piha i na mnea ai o na ano a apau, a kukulu iho la oia iwaenakonu o ka rumi a Murisedela i wehe aku ai, a nana mai la oia i na kaikamahine alii me ke kunou hoomaikai pu ana aku, a nalowale aku la oia.
Ia manawa i ku ae ai ua mau ui la a hele aku la laua e ai.
Ia laua e ai ana, ninau aku la o Marisedela, --Ua ike no anei oe i kahi i hoomoa ia ai o keia mau mea ai?
I mai mai la o Rahe Biama, aole au i ike, ua makaikai ia e a'u keia hale a puni, aohe au i ike i kahi i hoomoa ia ai o na mea ai, mai hea mai la i laweia mai ai?
Pane aku la o Murisedela, ina pela na ke kanaka nui no i hana i keia mau mea ai, a he lawe mai no ka kela kanaka eleele ianei, a me he mea la he io kanaka paha kekahi o keia mau mea ai a kaua e ai nei, --I mai la o Rahe Biama, ua ike ia aku la hoi, he kanaka ai kanaka paha keia kanaka nui, heaha la hoi, o ka piha aku ka paha o ka opu ola keia mau la o ka noho makua ole ana, a hookahi mea nui aku i koe o na wahi muli pokii o kaua i ka ne hone mai i ka poloii i ka mea ole nana e hanai mai.
Noho iho la ua mau girl la e hoonuu i na mea ai o luna o ke pakaukau, a i ka pau ana o ka laua ai ana, ua noho ae la laua iluna o na noho gula o ua hale la, a ua kii mai la hoi ua kanaka eleele la i ke pukaukau a lawe aku la.
Nolailai, e waiho kaua e ka mea heluhelu ma keia wahi, a e hoakaka pokolo iki aku au no na mea i ike ia iho la e kakou.
O keia kanaka nui a keia mau kaikamahine e ike nei, oia no ka Nunui Narivade ke kiai mua o ke alahele e hiki aku ai i ka hale o ka Pilikua Anela Moleka ka Moi o ua aina la, o ke kanaka eleelo makapaa nana e hana nei na mea ai a na kaikamahine alii, oia ponoi no ke kaikunane popoki o ke kaikamahine alii Murisedela ka mea nona ka onohi maka i hanaia i komolima no Numaredina.
E like me ka nalowale ana o Numaredina me kona kaikuahine, pela no ka nalowale ana o keia popoki mai ke alo aku o ko lakou mau makua, a o keia popoki no ka wahine holo waapa o ka lokowai o na ia unahi ole i moolelo ia aku ai e ke kaikamahine alii Murisedela a kaua i ike mua aku la.
[A oili hou aku.]
-----
Aha Hoolaulea i na Aliimoku o ka Naniwa.
He 60 ka nui o na Iapana i noho iho ma ka papaaina i hawaiia ma ka Hotele Hawaii i ka po Poalua, e na poe Iapana ma Honolulu nei no ka hanohano o ke Kapena a me na aliimoku o ka Naniwa. Ua noho like lakou ma kekahi pakaukau loihi, a ma ke poo o ke pakaukau o Kapena Togo o ka Naniwa a me ka Luna nana o na lapana Nakaiama ma kona aoao akau, ma ka aoao hema ke Kakauolelo a ke Kanikela Nui Iapana. Ma kahi aoao o ke Kapena ke Kanikela o Iapana ma Hawaii nei, ma kona aoao akau me hema na aliimoku Ishii me Motsumoto. Ua hoowehiwahiia o loko me na hae Iapana. Na ka Puali Puhiohe Lahui i haawi ae na leo mele hoonanea ia po a hiki wale no i na hora liilii o ke aumoe.
Ma ka Poaono i hala, Dekemaba 2, hoo-ki aku la kekahi kanaka ona i kana keiki me ka ilio a a ua eha ia ke keiki ma na maka. Ano e na hana a ka makua i uluhia ia e ka waiona.
Ma ka la 14 aenei e ku mai ai ka Mariposa mai na Panalaau mai o ka Hema a holo loa aku no Kapalakiko. A ma ka la 21 aku ka Alameda mai Kapalakiko mai.
Ua hoopiha hou ia ae no ke kuea o ka Hotele Hawaii i ka po Poalua nei me na poe makahehi i ka hoolohe i na leo kani a na keiki o ka Bana Lahui. Piha hauoli ke anaina.
I ka wa i holo aku ai ke pailaia no ka mokukana Naniwa i ka Poaono i hala, Dekemaba 2, ma kahi he ekolu mile ka mamao mai ka aina aku nei, na hoole ia mai la aole e kau iluna o ka moku a e hookele mai iloko o ke awa, aka nae, "Ehia mokukaua Amerika e ku la iloko o ke awa?"
Ua kipu ike pili oihana aku o Kuhina Amerika wilisi ia luna o ke Kamepiona i ke awakea Poakahi i hala, a ua haawiia mai na kipu aloha iaia i huli hoi mai ai. A mahope koke iho, ua kipa aku no hoi o Adimerala Iwini ia luna o ka Naniwa, a ua kiia mai no hoi na pu aloha nona.
-----
Haule ua Minamina Oihana.
E hoomanaoia oiai na la o ke Kau Ahaolelo o 1892, ka wai i ka Aho Kuhina o Makapolena ka hooponopono ana o ke Aupuni, a iloko o ka malama o Okatoba o ia makahiki, ua hoopauia aku ko C. A. Balaunu noho ana ma ka oihana Luna Helu Nui no keia Mokupuni a ua hookohuia aku o Mr. C. N. Spencer (Kale Pakana), Kuhina Kalaiaina mua i pau, ma ia wahi. Ma ka la 17 o ia malama ua hoomaka o Balaunu e hoopii, mamuli o ka manao ana o ka mea hoppii ua kue kanawai ia kona hoopauia ana. eia nae, ua mau aku no o Mr. Spencer ma ia oihana a hiki i kona make ana i Feberuari 28, 1893. Ua hoopii ae la o Balaunu no $998.25, ka huina o ka uku i ko Mr. Spencer noho ana ma ka oihana, a me ka ukupanee pu. Aka i Novemaba 25 iho la i waiho ae ai ka Aha Hookolokolo Kiekie i kana olelo hooholo e hoole ana i kela koi, no ka mea, ua ohiia ka uku e kekahi mea e aku i hoo kohuia ma kona wahi a aohe kuleana o ke aupuni e hookaa hou ai, no ka mea, aole e hiki i ka luna oiaio maoli ke ohi mai i ka uku no ka oihana mai na mana Aupuni mai, ina nae ua ukuia aku i kekahi luna no ka manawa iaia e paa ana i ka oihana malalo o kekahi wahi maoli o ke kuleana a ua lawelawe hoi i na hana o na oihana la.
-----
Ua hoopaiia o Aikaka Koke e uku i $250 ma ka Poakahi i hala, e ka Lunakanawai Apana, no kela hewa malama opiuma i hoahewaia ai ma ka la 17 o Novemaba. Pua ka lae, kahi i ke pohue.
Ua awaiauluia ma ka mare kekahi kaikamahine a Afona i ka po Poalua nei me Mr. Waitina o ka mokukaua Mohikana. Ua piha kuineki ka halepule o Kaukeano i na poe makaikai i ko laua mareia ana, a pela pu no hoi me ka hale noho o Afona, kahi i malamaia ui ke anaina ike ia laua. Ma ka Auseteralia o ka Poaono nei i kau aku ai laua no Kapalakiko, a holo loa aku no Nu Ioka.
Ua loaa mai he palapala ia D. N. K. Manukuuhoa, e hoike mai ana ua malama ae o Mr. Makaliu he papaaina makolukolu me na mea ai Hawaii he nui a ua konoia na mea a pau e hele ae e nuu i na mea a pau o ua papaaina la, mai ka puaa a hiki i ka bia ono loa. Pau ia, he hulahula Europa iho ka i malamaia malalo o na alakai ana a Keo, a ua ike ia na lede e wihuau ana i Ainaike a e kainepu ana hoi i ko ono o Luhi, a pela aku. He maluhia na mea a pau. Ma Hanalei, Kauai.