Ka Lei Momi, Volume I, Number 19, 11 December 1893 — HE MOOLELO KAAO MONE TIKERO KA HOLOLIO I KA WA HOOILO KA UI MAALO I KE KUPULAU A O KE KEIKIALII HARE MATINE KE KIAHA OPAKA O NINEWA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO MONE TIKERO KA HOLOLIO I KA WA HOOILO KA UI MAALO I KE KUPULAU A O KE KEIKIALII HARE MATINE KE KIAHA OPAKA O NINEWA.

vrir. Hoholn ehou o ka mululiia— Polio na muuaohma—Hoi nele i ke Kula o Malauia— Ka Aha Iluhiliula a ka Pua Liliu o Subicda—Ka paio hahaua ruu ua powa he nui —Kii liiula hei ma ka hookani Gita—Owau ka hoa e like ai. ī ke kaui ana oka hora umi o ua po la, ua malamaia ae la nu jealoa hulahula a ke wili akau la hoi kela kane keia kano me kona kokoolua A\*ahine, a ke nana akuialakou, pau pono na"ai a' ka-ouoonoia lakou." Oka wili akau ka' kekahi a o ka hoi i ka liemu ka kekahi. lle maikai maoli no i ka ike a ka maka. Oiui no nae keia mau loalea e liele ana iiuua me ka maikai a i ke kaui aua o -ka hora 11, ua loheia aku la ke kani o kekahi pu puhi uaai wuona mai o ka ahakaaaka, la nianawa no i hoomauao ae ai o MonoTikero l»c hoailona kuia 110 na eneini, nohiila, kauolia awiwi iho la oia' i na naita 0 kuku ana 0 peo iho ma kahi pouliuli o ke Kakela. Aole i liuliu ilio komo mai la.ma ka puka pa nui he puulu kanaka i aahuia mo na leapa loloa eleele, me na uhimaka omaomao ma ko l'ukou mau maka. Hele mai la lakou a ku mai la ma kahi uiamuo mai ka Ui maalo ika wa Kupulau aku a nio 3geboseda, a oili mai la mai waena mai o lakou kekahi kanaka a hele mai la n kiinaailio pu )ne ka kakon eueu;— "Aole anei makou e aeia mai o 'komo aku iloko o k<iia s\ha liulahula?" "Owai kou inoa, a mai hea inai oe?" walii a Mone Tikcro i ninau aku ai.

"He oaea makehewa. ia i. ka hoike ana aku i ko'u inoa ia oe oiai, at»le o oo ko'u liaku," walii a ua kunaka la i paue nmi ai. Ina pola o lioi aku oe~i hopo, a puka loa uku me kou poe kanaka uia kela puka pu n oukou i komo mai uti," wahi a Mone Tl- - i puno aku ai. "Aole loa au e kuemi liopo aku no hookahi iniha mai keia wahi aku, nia ke kauoha a keknhi mea c Hko mo oe." a liemo ao la ka pahikaua' a uu kanaka la iuo ka pane hou ana mai;—■ "E hoomanao oe, e ka moa a'u e kapa aku uei he ilio meean owuiika linia o ka Weli o na kuahiwi o Moroko, a na ko'ei Alii i kauolia mai nei ia'u e kii i kona makenuiko maloko o ua paia o keia n oia au— M:imna o ka pau pono ana © ua huaolelo a ua kana la i ka hoopuki.ia. ua kapoo aku la ka maka o k:i nahikauu a ka iiai'auea l^ehi).- , ti.i iloko o ka puuwai o ua kaiKku la a liami ae la oia i kona ali hope loala wu i lole mukuwalu mai ai ko koi'iia o na kanaka o ua Weli la 0 na Knahiwi o Moroko ilana o kā kake u Koa a me Igeboseda uie ka l ;k ni mau pahikaua e owaka. aii. 1 ., i< uia no lioi ka manawa o MniK-Tikero i puhi aa ai 1 kana uViī •> puni koke ae la ua poe omokwkola i na naita be kannkolu kumamaono. I keia uiuuawa i uoke ia iho ai ua poo la " palukuluku īa a pau loa i ka waihoalala kukui ilalo 0 ka honi-.ii. A na k ia lialuku o na mea ka'ua i lioopioloke ne i nn poe a pau o'ioko o ka lumi hul.iliuia, a ike uu'i mai la lukou i na Naita hoopukele e hoopuni ana i na powa. la wa i puka mai ai ke aliikoa nui o na koa o ko Pua L ilia o Subieda mo kona mau koa i liele u-- "Ohuohu Ualemano ī ka lau lehna, Kanu meia pua Kukaniloko," mo kona mnuao o lakou pu kekahi o komo pu ana iloko ia lioouka kaua ana, aka, ia lakou i oili nui mai ai, aia hoi, e ku aku aua ka Ui maalo i ka wa Kupulau iuc lgel)OHeda a me kona mau kauaka hoi e kuiima ana, a ninau mai la, — "E hiki aua anei ia makou ke haawi aku 1 na kokua ana ia oe." Ua pau na hana, a e hoi aku oukou e noho me ka maluhia aole ha.ua i koe," wahi a Mone Tikero. Ta manawa i huli hoi aku ai ua poe koa la me kahimeni helo aīiu iloko u ka rumi hulahula, a iiookahakaha ae In lioi me kulanuui paliikana imua o ka malamalnmu ulohiloh» ona kukui o iu po. A oiui lakou o hookahakaha ana m«» ka hie-hie n e piha olioli ana hoi ko anuīna, ua puka inai

la o Mozunadimo mailoko mai 0 kona rumi me na helehelona lmikea, a o lulio ana hoi kona lauoho ma koini poohiwi, a puili no la i koi.ii niakuakane mc ka uwe aua. Ua hoopiha koke ia ko anaina nm ka" walohia i ku iko ana uku 1 ua Pua Lilin la c uwo aua ko kuumalia nui ma ka a-i o ko--11 u makuakane, a ho mea oaio, ua komo pu aku Jana «nea a pau iloko o ke kaumaha ana me iu, 110 ka mea, ua maopopo iho la i ko anaiua ko kumu o ia u\yc ana 0 ua Pua Lilia la o Subicdd. A i ka mao ana. ao o ia m*»u ao liakumakuma maluna o ke anaimi, ua ku mai la ua Pua Lilia la a pano inui la, — ''K na hou a pau i akoakoa mai i keia po, e hoomanao oukou, he po keiu o owili ia āi leo kakou nuui ola makamao iloko o ke koloka eleele o ka niake—aka, e ole ka loaa ana mai ia kakou o kekani !iina kokua maiiawaleu, 'aia hoi ua hoopakelo ia ao la knkou a pau. Noluila, ma ko'u noonoo ana, ua manao au o kauoha ia ko kakou puukalahala a uie k.ona mau naita e komo inai iloko o keia rumi a e haawi makana ia aku lakou e ko'u luaui raakuakaue. ,, Ia manawa i olowalu like mni āi ka 100 o na mea a ]iau me ka me ke kokua ana mai i kana mauolelo, a ua hoouna ia aku la ka elele e kii i ka kou "koa me kona mau kanaka. Ua nui ka mahalo o ke auai~ na kauaka i na nait,a o ka Ui mo alo i ka wa Kupulun, a o ka 01 aku no paha o na puu liaela loa o Kalaliikiola a me Pili, oia hoi o Mons rikcrh a me Tgel>oseda ka kiipuueu o luna o Hag»ro. 11010 aku la lakou a ku lama ilio la ma kuhi he ('» kapuai paha mui kahi a ka I'ua Lilia o Subi- ( j <la u nolio ana a mo k«nn luaui mukuakano a me ke anuina nui luinohano o noho ana, a, ia wa ī hapai like ai i ka lakou mau paliikaua i ko alo ma ko ano huawl aloha a hoihoi pulanehe ae la ma ko lakou wahi. Ia wa i ku mai ai ka Moi me kana kaikuniahine ka Pua Lilia 0 Subicda iluna, a pela no hoi mo ko anaina holookoa o loko o karumi hookipa. I-lole mai la ua Moi la, a haawi mai la i kona aloha lima nkau 1 ka Ui maalo i ka wn Kupulau a i>ela pu no lioi me ka Pua Lilia' Alaila, kamailio mai la ua Moi la imua o ka kakou koa,"E ka Nailu MmjuTik« ro, ka unila nona na h»l»liolniia niiuim»o a'n i ik<- ai, K«i huawi aku noi an i ko'u niiilwilo 'kiokio iio kau' niau iiuiiii i kuiu po,_ ma kon hoo])if» aiia i n.i hānu puuwui oloole a na pf»r inaniio ino, i o'e- ] f >ia ho poo pown. 1 '.■» hni'pi-

kelomni oo ia'u ti mo ka'u kaikamuhino, ka luia hoo kahi 0 ko'u pnnhakn, ka moa hoi a'u 1 kapß ai. o ko'u Anelo kiai ia no ua la olomakulo. Aolo hoi 0 niaua wnlo no kau i hoopakele mai ui i "kela po, aka, o ka'u mau miLimili hauohano kokahi, a ino ka anaina holookoa. Auo, l'C ku uoi au me da linawo ana 1 ka aie koikoi maluna o ko'u hokuanou a me kou pue, uolaila, ke kanoha aku nei au ia oe a uae me kou poe naita e akoakoa mai i kala apopo ma ka hora 0, a e lonaaku na hookaaana o k\r'u aie ia oukouwakahi a pau. Aka mnmua o kuu hookuu aua ak u oe a me kou poe, e no inai o hoomalu iki kou mau kanaka maloko nei, a e hele akn kou lianohano nio a'u 110 ka mina ana i kau liana o koia po." Ua 'io koke aku la o Mone Tikero, u kauoha aku la i kona mau kanaka e lioolu iho maluna ona noho. 1? like mo kana kauoha, pela ko lnua mau kanaka i hoolohe mai ai, a haele aku )a oia me Igehoscda a me aa Moi mo ka naua ana i na kiuo make o na powa a me na poe i hopu pio ia a pela pu no hoi me ka Pua Lilia o Subiccla. Ia lakou i hiki aku ai iwalio, aia lioi, ike aku la lakou i ua kino make e wailio alala jtfukui ana iluua o ka honua, e aili ae ana ke alio o kekahi poe, a o kekahi poe lioi, ua i>au loa i ka lukuia. . A o ku mai ana hoi na poe i liaawi pio maoli mai. Ia wa hoi, alukai aku la o Moue Tjkero i ka Moi a ma k'ahi oua kauaka aua i manao ai o ko lakou alakai ia, a kamailio iho lti oia i ka Moi, — "K ke Alii maikai, o keia kanaka au e ike nei, oia ka mea mua loa i oili mai maiwuena mni o ka lehulehu oua poe uu e iko uiai 'a, na poo lioi a kakou <>l(?lo ae ai he poe limakoko a puuwai eleele. Uu hele mai la oia a holawai nu> a'u, a noi mai la ia'u ina paha e hiki ke aeia aku lakou e komo iloko o ka rumi liulahula, a ua loihi no ka maua kamakaniailio ana, a o ka mea ano nui wale no a'u i lohe aku ai i konp. liooauka aua ae, oia keia; i kii mai nei au i kekahi mea i mukemako nui ia e ko'u haku alii, ka Weli ona Kuahiwi o Moroko. A no ia men, ua koho ilio la au o keia ke nlakai o nei poe kanaka, a me ho mea la, eia iloko o ka poli o koia knnuka kekahi mea huna e ike. U\,i niaoli ai kakou i ka inole o ka liiki ana mai o koh'i poo limakoko. 10 uiimi malio ilio ka eno o Jia niMkamaka a uwila liou aku 1 koia piilo ae.