Ka Lei Momi, Volume I, Number 20, 18 December 1893 — Page 2

Page PDF (425.99 KB)

This text was transcribed by:  James Baxter
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Lei Momi.

 

HE MOOLELO KAAO

 

NO

 

LAUOMIDIHAE.

 

KA

 

UI I MOHAI IA KE KOKO

 

KA

 

NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.

 

Ka Mea Huna iloko o ka Kiaha

Waina

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke

Kuikele.

 

A O KE

 

Keiki Alii Numaredina

 

KE

 

Komo Lima Maka Popoki.

 

MOKUNA VI.

 

            Ka hoopakele a ke kaikama i  ke kaikuaana - Ka pahikaua a ka mea hookahi i na poo ewalu - Poo akahi, heaha aku ia? - Poo elua, owai mao? - Poo ekolu, aole au i ike - Poo eha, Poo elima, aia iluna i ke aouli la o luna aku - Poo eono, Poo ehiku, elua laua - Poo ewalu, o Moleka ka Pilikua Anela.

 

            I ka wa i haule ai o Numaredina iwaena moana, ia manawa i poholo iho ai oia ilalo me ka hikiwawe, a maule ibe la oia no ka manawa iluna o kekahi waar nani kahi i moe ai, a o ka bela ana o moe ana, me he mea la oia no kokahi o na bela o kona makuakane, a mahope pono o kona mau wawae, e uneune ana kekahi kanaka i ka hoe mahope pono o u wahi waapa la, a e huli ana kona alo i ke kuau o kana boe, a o kona kua ia Numaredina.

            Ia manawa i ala ae ai o Numaredina iluna a pane aku la, -

            "E ka haolaha nani kou ahonui i kou hoopakele ana ia'u mai ka make ae." Pane uai la ua kanaka la me ka huh ole mai o kona alo ia Numaredina, o ka huaole wale no kana o ka i ana mai, -

            "E Numaredin, he kokua au nou i na manawa a pau, ma oe e hoolei ia a ka enemi iloko o ke ahi enaena, alaila, owau ka hiki mua iloko o ua ahi la, a mahope ae oe, a ina oe iwaena o na kikiae makuni a ka enemi aia au ruamua o ka welelau o ke kikiao inaki kahi i paa pai ai ia oe, a ina oe iwaena @ ke kiowai koko a ka enemi kahi au ai, aia no au ilaila kabi i hoopakele ai ia oe, ina oe mamua o ka maka o ka pahikaua a ka enemi, aia au mahope o au pahikaua la kahi i paa ai, hookahi wale no palena pau o ok'o kokua ana ai oe, a ike oe i ka nani o ka punawai o ka kihapai pua o Numere, kahi hoi a ka mea huna iloko o ke kaiha waina @ kali mai la o kuo hiki aku e wawahi i na pani paa a ua mea huna la i ke kiaha waina."

            I ke kuu ana iho o aa olelo a ua kanaka la, neenee aku la o Numaredine a kokoke ma ke kua o ua kanaka la, a hoopa aku la kon lima me ka i ana aku, -

            "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo a nui loa ia oe, a ina e hoi hou mai ana au ma kaeia alanui a'u o hele aku nei e imi i ka mea huua iloko o ko'u puuwai i aloha ai, a noho au i ka nohoalii a ko'u makuakane e kali mai la, alaila, o oe auanei ka'u kanaka e hooi loa aku i ka hoohanohano ana."

            I mai la ua kanaka la me ka akaaka ana iho, me kona nana ole mai ihope.

            "He oiaio e Numaredina, he kuleana nui ko'u iluna o ka nohoalii o ko'u makuakane, ina aole oe, a nou na palena aina a pau o kou makuakane, ina aole kou kaikuahine, aka, heaha ka waiwai o ke aupuni o ko olua makuakane mamua o ko'u aina kahi a'u i hele mai nei."

            Iloko o ia manawa i lalau aku ai o Numaredina maluna o na poobiwi o ua kanaka la, a pane aku la, -

            "Aole anei oe o huli mai a nana ia'u a e kamailio pu kaua?" I mai la ua kanaka la, he ae no au e huli aku a kamailio pu me oe, ke ae mai oe e webe ae i kou, komolima e paa la i keu manamanalima a e hookomo ikolo o kou ekeeke, alaila, o huli aku no au e kamailio pu me oe.

            Pane aku la o Numaredina, he mea kupauaho, o keia komo ka paha e pau nei i ko'u lima oia kou enemi e nana ole mai nei oe ia'u?

           I aku la ua kanaka la me kono hoomau no i ka uneune ana i kana hoe hahope, aole au i enemi i kela komo, aka, he aloha au ia oe ina au e nana aku ana ia oe, alaila, o ka lele aku no ia o kela komo a noi i kona wahi i hele mai ai, a kona hoi ana, a ko'u hoi pu no ia me keia waapa, a e au iho oe i keaia moana me ka mea ole nana e kokua.

           I ka pau ana o na olelo a ua kanaka la, ua pae aku la laua i ka aeone, ia manawa i pane hou mai ai ua kanaka le, e ku ae a e hele aku, a mai nana hou mai ihope nei.

            Ia manawa i ku ae ai o Numeredina iluna a hele aku la, a i kona kaawale ana aku mai ua waapa la, alawa hou mai la oia e nana ihope aele ua waapa la a me ke kanaka.

            Aka, ua ike aku la ia e holo ae ana i kahi mamao loa kekahi popoki eleele, a no ia mea i hoomanao ae ai oia i ka laua popoki me kona kaikuahine.

            Ia manawa oia i hookaka aku ai e hahai ma kahi a ua popoki la i holo aku ai. Mamua o ka  iho ana aku o ka la e napoo i ka ilikai, ua hoea hou aku la i Numaredina i kahi o kela hale pohaku nui a laua i ike ai me kona kaikuahine.

            A ike aku la no hoi oia i ka hamama mai o na ipuka, aole nae he noho mai o aa kanaka nui la laua i ike ai.

 

Wehe i ka Pili Hooko-o a Loko.

 

I ka nupepa Ka Lei Momi,

Aloha oe: -

            E oluolu mai kou ahonui i keia mau wahi hunahuna materia e hookomo iho ma kekahi wahi kaawale o kau nupepa lahilahi i kela poo manao e kau ae la mauna "wehe i ka pili hooko-o a loko."

            Ma ke kakahiaka Sabati hora 8 paha ia, ua kii ae na makai ia maua me ka'u keiki e hopu no ka ma'i hookaawale ohanu, ua hooko no au e like me ka hiki, ua lawe no lakou. Ma ka hora 2P.M. hiki ma ka halepaahao o Waioli, ua hoopaaia ma kahi paa.

            Oiai maua i hiki aku ai, e noho mai ana he 4 ma'i maloko o ka halepaahao. IIe 2 no Kalihi-kai, he 2 no Waioli a mo Lumahai, 2 hoi maua no Hanaleiuka, nui ka ohana i akoukoa ae malaila me ka luuluu a me ke kaumaha; he mea ole ke Sabati i na hoaloha, na kupuna, na makua, na kaikuahine, na kaikoaana me ma koiki, a oia ka'u e hoomanao ae noi i keia mau wahi lalani, -

            "Kaumaha luuluu Hanalei i ka ua nui,

            kaumaha i ka noe i Alakai."

            Nui ko'u mahalo i ke Kapena makai o Hanalei a me na makai mahalo iho, no kona malama kupono i ka au maikai a me ka ia a me ke kope, aole hoi a makou mea e hoohalahala ai.

            Ekolu la ma Waioli, haalele ia laila i ke kakahiakia o ka la 5 hora 7, kamoe aku ka huakai a na ma'i, no Kapaa ka pahu hopu hiki malaula o ka hora 6 ia o ke ahiahi me na makai pu no o Ilanalei mai. Ma keia halepaahao o Kapaa nei i ai ai makou na ma'i i ka ai ino ua huiia me ka oka ai a ka lio, oiai, ua lawe ia mai ka ai e na makai o Kapaa nei i ka poeleele, nolaila, ike ole ia ai keia ino.

            Ma ke kakahiaka ana ae i ike ia ai keia mau hana aloha ole a na malai o Kapaa, oia o Kauhoo a me Moa.

            Nelaila, o nana pono mai o ke Aupuni i ka hana lapuwale a keia mau kanaka ou, o kamaaina loa auanai i ka hana o like me keia.

            Ahiahi hor 5, haalele no Kapaa, kau maluna o ka mokuahi Maki, o na ale o Kaieie ka hoa olelo, ma ia po a ao, haule hope o Kalaoloa mahope o makou, hor 8A.M. pili no ka napo, ilaila pau ka pili ana me na hoa aokai. Kau maluna o ke ka pa ma'i o Kalihi ka pahu hopu.

            O ka nui o na ma'i e noho nei ma ka halemai, be 15.

            Me na keiki oniu hua metala o KA LEI MOMI ko'u welina.

HENRY KAAUWAI.

Halemai o Kalibi, Dec. 11, 1983

 

            I ke ahiahi Poalua i hala i lawe aku ai ka mokuahi Lehua no Paauhau, Hamakua, ia elima pahu wai inu 2000, galani.

            Kokoke e pau i ka ai maka ia o Waita o Lahaina e ke Kuokoa ua lilo loa oia he enemi no Baiohopa Opakehelu.

            He hapalua hora a ei o ko Kuhina Wilisi noho a kuka ana iluna o ka Naniwa i kakahiaka Poalua i hale, a ua uina nakolokolo mai he 15 pu aloha iaia i huli hoi mai ai.

            He kamalii KA LEI MOMI, he ike nae i ke ko-ke anan o ke kabua ulu maika. Ua ike i na ale kawahawaha o ka Atelanika, nolaila, e ka makamaka, mai noho a hoopuka e ke ino.

 

KULA KAM EHAMEHA

 

E MALAMA ANA I KA LA

 

O KA

 

MEA NANA IA I HOOKUMU.

Poalua, Dekemaba 19, '93

 

            NA HAIOLELO ma ka Olelo Hawaii, mai kekahi mau HOA HAWAII mai.

            PAIKAU HOOKAHAKAHA - Na keiki o ke Kula, Himeni na ka Bana Kamehameha.

            PAINA AWAKEA ma ka pa kula no na mea a pau, a e pau ana no HANA me na MEA LEALEA a na Keiki.

 

            Ke kono ia aku nei na MAKAMAKA HAWAII e hele mai e nana i ke Kula.

            He LA HAWAII keia, a o ka IINI nui o ke Kula o ka hiki mai o na makamaka Hawaii. e hookipa maikai ia no oukou e na Keika.

            E hoomaka ana na HANA mai ka hora 10:30A.M., ae pau aua ma ka hora 4:30P.M.

[de 18-1@]