Ka Lei Momi, Volume I, Number 20, 18 December 1893 — KELA ME KEIA [ARTICLE]

KELA ME KEIA

Ualilo kahio Mr. 0. Wilimana ma ke Keeaa Waiwai, ia Mr. E. A. Makinane. Ua loaa ka wai o ka iuawai hou i eliia mai nei ma ke awawa o Pāauhau, Hamukua, i ka Poaono, Dekemaba 9. He aha hulahula ka i haawi ia ae malona o ka mokukaua Berifcania Kamepouai ka po Poakolu. nei. Mahope iho o ke ku ana mai oke Kowini, ua pau na kapeoa 0 na mokukauae aku iluna ona e mākaikai ai. U& lawe aku ka Mariposa i ke awakea Poaha ilis nei he ahua o na mea ulu Hawa.ii noke Hoikoike o ka Hooilo mn Kaleponi. He omaimai iho nei ko Kolekaaka, . a ua oluolu ae .uei ia Kumkhuinahukple. Ke kiōeā nfci no na kikoo ana i keia mau la. Ke manaoia nei e hooloihi aku 1 ka uwapo makai ihe o ka Hale Dute kahiko i 200 aoi kapuai ka loa a me 100 kapuai ka laula. He oaheahe makani ma ka hema mai i ka Poaha ne:, i ukaliia e na ao hakumakuma a ; m$ ke kuaua pu. Aua hooma-u ia na alanui o_Honolulu nei. Ma ke Kinau mai o ka pule i hala iho la i lono ia mai ai no ka nui o ka ua ma Hilo ame Kohala, aka, niAano ko Hamakua malohaha haalele loa. Ua «ehe ae nei o Kapena Ke r wiki o Kaluudina i hoopauia iho neii 'keena haua nona, d6 ka lawelawe ana i na h'ana hoouiaemae moku, hana huai ukana, a pela aku. Ma Aukaluntv, Nu Kilana, mai nei ī loheia mai ai e hookauia aku ana i dute maluna oke kopaa ma Amerika Huipnia, a o ia kekahi mea inaloko oka bila kanawai dute hou. Ua paa ka pukui hoakea hou 0 ka uwapo o Burua, ma ka huli Ews, kahi hoi i hoopāhuia iho nei kela puu pohaku nkoakoa, a o ka mokupea S. G. Waila ka mua i pili malaila i ka Poalima iho la. Ua haule ia kekahl luina o luna oka mo|u kalepa Alden BeBse iloko o ka lua n ka moku 1 ke kakahiaka Paoh| nei, he hohonu o iwakaluu kapuai, a ua moku ke poo, aole nae i poino loa. Ma Kunawai Dekemaba 15, ua hauau mai mai na puuhaka raai o Mr. a me Mrs. Keliiaa, •hekeikikane nui.puipui a,o ka umi hoi o ka l«ua mau hapuu e ola nei. Pouiaikai wale kuLahui ina pela na opio a pau e heo* hua nui mai ai. Ua puka hou ae hookahi mai fiva ulaula ma Hilo, aia maluua o kekahi keiki Pukiki ma Wainaku. Oka mai niua oia ano ma Koh'ala, f 'ia no keia ,hnole ana aina, Chaa. V. E. Dove p a ua hoomaluia me n& kuhoaka • ka palekanu ue.

- Lehulehu na pu-a ohe tuai Hawaii inoi i laweia aku nō Kapalakiko jma ka Mariposa, i niea uko i mau halepili. Hawaii ina ka Hōikeikē Hooiio. Ua paai« na poe a •au ® na moknkuua eha eku n* uaawaho ae o kekahi piau alii ilua no o ko lakōu uof, . inoku like. ole i na po i hala i?> * lu. 0 ka Poalima ihr> la ? la 15 nei, ka la pau- no kā hookaa auhau &na, a kuwala aku la hoi mahope mai o iala ma na apana'a pau aupuni ke Aupuni holookoa nei. Eia nku a hooa mai ka mokukaua Beritania Rapidi mai ka Hema uiai. A pela no ka hoi me kekahi mokukaua īapana hou, malalo » kekahi Adimarala. He ahakukakuka ka na Luna Kiekie o na Aupuni kuwaho iluua o ka Piladelepia 1 ke awakea t}jaa ae o ka Poaha, ka la eke Kowini iku mai ai, a iluna o laila a aui ka la. Aohe mea i loheia. Xha u>au haumaaa o ke Kula Kameh&ratha i holo aku no Kapalakiko ma ka Mnriposa. He poe himeni lee me>e Hawaii lakou no ka Hoikeike H'ooilo nmlaila, e weheia ana ma ka la 1 o lanuan', 18941 Pihakui ka Lu.tkini o Kankeano i ka mare o.ka moopuna wahine a Mrs. Konnwpla i ka po Poalua i hala, a inakoa no lioi i hoike mua aku ai, a pela no boi me ke anaina ike a hoolauna. 0 ka hana Pi Gi ka i uhene ae maiaila. Ualohe mai makou e haalele ana o Mr. A. Fernandez i kona kūlauā puuku a luna nui no ka "Hawaii Holomua" ke pau keia malama, no kalawelawe aku i kana oihana "hookuonoono lahui" ma . ka wehe maoli aua ae paha i keena hoahn dala a banako paha nona. He manaolana ko aiakou e holomua oia ma ia hana. P.ioloke o.kai o aa uwapoi ka tora9:3oo Poalimanei, mamuli hoi o ka ikeia ana aku o ka liulia mai o na waapa o na mokukaua Pilade!epia a me Adamn. Ua emoolo uo hoi, ua puia ae ka lono e lele nui inai ana iuka nei, a ua lehulehu ua poe i hoea ae i kai, eia ka auanei heliuliu Ino kahakaha paikau, e like me ka mea m&a mau. Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Kimo Maki ī ka Poakolu nei, ua loaa mai la he lono maluna m-ai ona e hoike ana i ka pa ana o, kekahi uiakani ikaika i ukali pu ia me ke kuaua koikoi ma Kapaa a me Kealia,i Detcemaba 9. Mamuli o keia ino nui ua hoowa ia ka pukauwahi loihi i palaina pupaia e ku la ma Kapaa. Iloko oia manawa hookahi no ua make aku la he elima lio no kekahi Pukiki mamuli o ka loaa pono ana ī ka uwila. Ua make ī k» auwina la Poalima nei o Mrs. Amelia Kaiana, ka uaakuahine aoo o kela poe keiki kapili waapa i kamaaina i o kakou nei, i ke 75 o na makahiki, aua nalo i ka auwina la Poaono nei. Ma. Wuluwika, Enelani, Uela wahi kaulana i ka hana pukuniahi Pelekane, oia i hanau ai a ūa houa mai ianei me kana kane 42 a oi mi»kahiki i hala ae. īanei i hapau ai ka hnpanui o na keiki. a he elna no i koe iho o Alafureda a me Eduada R. Haiana.

Ua poino ae.na mea hanauwila o'ka Hui Uwila' Hawaii i ka auwina la Poakolu iho ]a, a. iia nele ae na kauhale i hoolakoia uae ka uwila ole. I keia wa, ua U8 pāa a ua p&u ka pilikia 0 kekahi o na ohua o ka mokupea S. N. Kakela i holo mai nei, oJ. F. Keesel ka inoa, \ia make a kānuia roa ka moana ma ka la 9 o keia mahina. He Geremania oia ma ka hanau ana, a he 25 kanui o kona Hiau makahiki. Ua hookauluaia ka noonoi> ana i ka hoopii e hoolfl<n ka Mea Mahalōia Samuel, Paka i mea ī banekarupeia nō elua uialama a ka la 16 o Feberuari; 1894, me ka manaoia e liiki atia ke hooponoponoia ae mawaho nei mamua ae o ia manawa. Ma ka hora B paha o ka auwina la Poahaa Poaliuia nei paha i haalele aku ai ka Alameda ia Kapalakiko no Houolulu nei, a m*i ianoi aku a na Panalaau Beritania ma ka Homa. Ua upuia he mau lono no ke hoea mai ana ma ona la. Imua o ke kiure Hawaii ma Lahaina inai nei, ua loaa aku ia Miss Aliee Ayers (Ea) lie $400 poho no ka eha ana o kona puuwai i ko W. Mahuka, o Honolulu p«i, ae ole e mare me ia. Ua •manao kona mau loio aole ia olelo hooholo una kiur<s i lawa no ia eha, anolaila, ua hoohalahala i ka Aha Kiekie. Oka Lunakanawui Apana o Honolulu nei, Mr. A. G. M..Robertson (Lopikana) ka i Uookohuia i Koiuiaina Pono. Wai no Wailuku, Maui. a i ke ahiahi Poalua i hala i holo aku ai no laila ma ke Kalaudine no ka hoolohe ana i na hihia hoopaapaa wai oia apana. Ua paniia iho kona makalua e Mr. W. Luka Wiliokki. Ua huli hoi t»ai inaluna o ka mokupea S. N. Kakela i ka Poaha nei o Kanuu Kalamaku, ke'kahi ona keiki Hawaii i kepa maluna o kekahi moieu okohola i kela mau makahiki aku nei. Ua hoike mai oia i ka laki ole oko lakou moku me kona ike ana i na kai anu o Alika. He kino nui maikai kona iaia i kipa mai ai iko makou keena nei. * Ma ke kakahiaka nui Poakahi 1 h>i)a, ua make iho la ke kaikamahine o umi mahina wale no ka loihi oke ola ana, aJ. K. Poepoe, kekahi o ko makou hoaloha o keia oihana hookahi e noho hana nei ma kekeena o ka Holomua, mauka o Kalihi. Eia na makua k« u nei no ka laua kamalei i laweia aku la. 'Aloha wale iaopuu i mohala ae a mae koke no. He kaa hali ukana ka kekahi mea no Kauai mai, o Kaaialii ka inoa, ka i kuai ae ai mai kekahi Pake hana kaa, nona- ka inoa o Sin Kee, mai no $60, ua paiahinu no hoi i ke pena maiau ia, a i ka laweia ana no kai o ka uwapo no ka hooili aku no Kauai i ka Poalua i hala, ua helelei iho la. Ua koiia aku ke dala e hoihoi pau n>ai, ua paa mai no ka Pake ika ole. īmua oka A.ha Apana i ka Poalima nei i brolo. heia ai ka hoopii apuka o ua Pako la, a mamuli hoi o na olelo ike, ua wnihoia aku la kona hiliiu no keia kau kiure ae o ka Aha.Kaapuhi o Oahu nei, iloko o Feberuari, 1894.