Ka Lei Momi, Volume I, Number 21, 25 December 1893 — "HUAI KA ULU O LELE" [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE"

Ua 010 hou ae ka pihe hauoli 0 na poe Pi Gi hoohuiaina o kakou nei no na louo i loaa inai nei, me ka olelq uui iho, "No kakou.o Hawaii." Naui ka wini a me ka oioi o koiu poe pakaha; A ma ko ka lnhui aoao hoi ua oele makou i tu ike ana iho 1 ko lakou wahi o ku hauoli ana, no ka mea, aohe - o Peresidena Kalivilana © kuemi hope aku ana mai kaua olelo hooholo no keia poe aihue. Ma ko kakou aoao no nae, e kaohi mai uo kakou ia kakou iho a e uumi īho 110 i ka mauao. Aohe wa no ko kakou manaolana e poho iho ai, aka, e heomau aku no i ka hiiinai ana e hana?a mai aua ka pono ia Huwaii uuku nei. *)>ai, aohe mau uiea ano nui i mai nei, aolaila, ho mea no ia na kakou e hooinaopopo iho ai e hooko aku aoa no ko Amerika Huipiiia Elelo Kūhina i na kauoha naua iaia. O kahi hnli

nae hoi iloko o ka hauoli ana ae o ua Pi Gi, oia no ko lakou .apuepue ae i kaHi alio e mahā ai o ka nauki a me ka hoka. Aohe mea hapapa ole ae a ka mea e aneane . aku ana o piholo i ka hohonu, a i ole ia, e ailiia ae ana paha ka hauu a- make loa. Ke oleloia nei aole loa keia Aupuui e ae ena i ke noi a Kuhiua Wilisi uo ko lakou ku ae a hele aku, a e hoihoi ae i ke Aliiaimoku ma ke poo o k« Aupuni Kumuka.nawai o Hawaii nei. E hoomaopopoia no hoi ua ae aku ke Aiiiaimoku ia Kuhina Wilisi e huikala laulaha aQ i ka hewa kipi o ua poe la a me na hoolilo dala ana a lakou i kupono malalo o na kanawai. īna lakou e hoole paakiki mai ana i u& noi la, alaila, maiuna no o lakou iho ko lakou poino, aohe uialuna o kahi mea e ae. Aia no k« uiakou hilinai ana uo k» kakou pono ia Amerika Huipuia. Ua loihi na la o kokakou olelo a paio no ia Aupuni ka hewa, a ua lanakila kakou ma ia mea. Ua ae ia Aupuni i kona hewa, a ua uiakaukau e hooinaikai hou ae i ka lakon hewu i hatia ni, mamuli hoi o na hana a kona luna maaaei. E like uo hoi me ko ia Aupuni huikala ana 1 kona poe kipi, pela no hoi kakou i man&oia mai ai e hana like aku pela. Aia ka hewa a pau maluna ia Aupuni, aka, i hoole makawelawela aui ae i kelahuikalaia olakou, alaila, ua hala ole īa Aupuui ia lakon, a maluna iho no o lakou ke koikoi no ia hoole manawaino ana. Ua ike iho makou ma ka ho■ike a ke Kuhiua Waiwai, kela Kuhina i haaiele ole ai a i pelukua ai lioi, uauku uku oia he $57,132.26 malalo o ka Pauku 2 0 ka Bila Huawina, ana nae hoi 1 olelo ai mamua aku nei aole e uku hou ana, aia wale no ka a mamuli mai o na loaa aie malalo 0 ko Kanawai Aie Lahui. Aohe mau hoakalea īna ia hoike no ka lilo o kekahi mau hona, eia nae hoi he koena o $401.79 malalo o ia hehi. Malia ua ukuia kela mau dala ae la mui na loaa mau, t»iai f ua nele ko ke Kuhina hoike ana mai no ka lilo o kekahi mau hona. Mai Kapalakiko mai uei nae hoi 1 ai he lono, mai ianei aka no, ina ka e hoauheeia na poe Pi Gi, ua lilo e no a ua huna ia na dala a pau o ke Aupuni e lakou, ae ikeia inai ana no ka ia Aupuni e kekahi Aupuni e ae, me ke kue a ku hoi ia Peresidena Kul: vilana a me ka lioihoi hou ia ae o ke, Aliiaiaaoku, a pela mau aku no ka a hiki wale. i ko na Amenka e noho noi maanei anai pa'u loa ia aku e

kekahi ikaika oi ae. En, nana np hoi Veia la a wini maopopo no hoi. Aknka loa ko lakou aihue, a polol»i wale ai no ka makou kuhi i lio lakou aihue— aihue aina a aihue dala. Ea, e akahele, mai hoao e lawe aku i ka waiwai a oukou e malama nei ina ke ano kahu waiwai, no ka mea, ua akaka no hoi ka hopena 0 ia poe. He mau la i hala oe, ua ikeia ka lawe nui ia ana ae o na dala mai ka Waihona Aupuni mai a 1 ka hale hanako o Ēihopa Ma. He mea maopopo he makaala koia o kē Kuhiua Waiwai Damona i kokua -ai i ke Aupuni ma ka uku ana i kela koi a C. Sepekela Ma mamua aku nei, i ka wa o ka Ona Miliona ianei. A ua liookaa ae ne hoi ke Aupuni i ke koi a ka Hui Hana Hao Risedona o Kaleponi no ke koena aie o kela mea omo lepo e hoomaemae nei i ke awa, a ua ukuia me ka ukupanee pu he $50.978.07. Ua hoao nui iho nei na Pi Gi e ukw ma na hona, aka, ua ho'ole loa ia mai. Poohu nae na lae i kela uluhaku nui. Aohe ka lakou opala waiwai ole i inakemakeia. Ua hoike ae ke Kuhina Waiwai no kela hootaa ana maluna ae imua oka Ahaolelo Pi Gi i ka Poaha iho la, a aole o ia wale na koi i ukuia, o ka ukupunee kekahi o ka aie miliona lahui e paaia nei ma Laduna, ame he la no ia p<iha ka huina o $40,593.75 i ukuia ai ma ke ano he ukupanee. He aie ia i hiki ole ia lakou ke alo ae. Aua ukuia aku 110 hoi he,,548,000 no na aie liilii e ae, a he $20,000 i na nota a ka Luna Leta Nui. Ea, pokeokeo no keia mau hoolilo. Me he la ua ano mihi hou iho ka Ilamuku no kona awiwi koke ana i ka hoopau i kela poe makai i kela Poakahi aku nei, na poe hoi i aloha a i makee i lakou Moi a me ka aina. No ia ano mihi ona, ua kii hou ia aku ua aliimakai i hoopau pu ia ai» a elua i hoi hou ae i ka hana, oia o D. Kahoolewa a mo D. P. Kaiana, a i ae ole, no ka makemake e hoomaha a e hooluolu, oia o W. H. Kealakai. Ua lalau ka oleloia ana na lakou no ka i hele e noi liou i haua, aka, o ka poloiei, i kauoha maoli ia no i ka po Poalua 'ae e ka Ilamuko. I ko lakou nei hoopauia ana, ua mau aku la no ka pipili o kela moonihoawa a muhee iwaena o nakapena makai, a i kahi wa ekoaaku makou e hoomaopopo aku ai nona.