Ka Lei Momi, Volume I, Number 21, 25 December 1893 — E KU A HELE AKU! HOOHANA O KUHINA WILISI I KA MANA O ALAKAI O KONA AUPUNI!! A Noi i ke Aupuni Kuikawa e Waiho mai i ke Kulana no ke Aliiaimoku!!! [ARTICLE]

E KU A HELE AKU!

HOOHANA O KUHINA WILISI I KA MANA O ALAKAI O KONA AUPUNI!!

A Noi i ke Aupuni Kuikawa e Waiho mai i ke Kulana no ke Aliiaimoku!!!

K.a ino la lioi uu po'olei ka makon wahi hoohaili a*ja oka Poakalii i hala, eia ka ua keho hewa makou iua ouli o ia mauawa. Aole 110 nae hoi ia he moa o kulanalana iho ai ka manao, aka, ua mau mai no ka manaolana. OPĪKIWKIO KULANA. Ua oiaio no uao hoi ua pioloke ae ia kakahiaka, ua hoopauia (aole hoi i waiho aku) na makai, uu aiinmo helo ia ae na lako kaui s ., a pela wale aku ama nuunuu wnlo. Ma ka hale halawai hoi o ka Ilui Amerika, kihi o na Alanui Moi hj9 Nuuanu, oia 0 Loinkana Flale, ua akoakoa ae na lala oiu hni me ka lakou mau pu, na apoili poka, aua lon& wale ia ae he elua mau pu ki pinapinai malaila. Mahope iho o ka hoopauia ana o na makai, ua kai ae he mau mahele o ia poe haole, ni® na lako kaua, no ka Ilalewai, a ilaila kahi i nonoho nui ni me ka makaukau e hoomalu mai, me ka lioolakoia hoi eka Ilumuku mo na kika a kikalika, malulo o na lilo o ko Aupuni. Apo wale no ia la, aoho mau mea nno e i okuku ae 110 ka hoopakflt> ana. Aka, mamuli o na lonolonoia 110 ka hooleloia mai o na koa mai luna mni o na mokukaua, ua j)ilia ao o kai o na uwapo i na kanaka, no ko ake o ike i ka hoololoia niai o ua keiki o ko kai no ka hoopapa ae raa na ilikoa pakaha o kula nei, aole nae 1 hookoia ia lono. Ua olelo Avale ia ae no, ka hooleleia uiai na koa PeleKane, uia ka pa o ka Luakini Enelani o Sana Anaru lakou e hoomoana ai. NOI A KE KUIIINA AMKKIKA. Ma ka l\ora 1:30 nao o ka auwina la Poalua, ua hoea kino ao o Kuhina \Vilisi ma lolnni llalo, a ua launa ao a liui pu mo na Kuhma I'i Gi, a no 12 minntc a keu paha iu launa kamakamailio aiui. lTa waiho aku' oia ho palapala, a ma ia palapala,

pelu ksi mea i lioikeia ae, ua noi uku oiu i ka eu ae a ku, alaila, iho mai a helo aku o ke Aupuni Knikawa, a uia ia makalua e hoihoi aku i ka Moi aka Nohoalii ona i kaiehuia mai ai. Aole i pane koke ia mai keia noi, aka, ua noi mai i manawa no lakou e noonoo ai a pane mai. Ua kaheaia ae ne haiawai kuikiiwa no ka Ahaolelo ma ka hora 3, aua weheia naa ka pule ana o Peresi(lena Kole. llaila ae na hoa a pau, a koe nae hookahi. A mahope iho oka hehiheiuia ana o ka enoolelo o ka lialawai i hala a aponoia, ua lioolilo koke ia ae ia akoakoa ana, mamuli o ke noi, i halawai malu. Ma ia hulawiii malu o Alapaki Kauka, mamuli o kona aeia ana e noho aku, i hiki ai paha hoi iaia ke ao aku a ke lolio hei i na mea e hanaia ana e pili ana i ka palapala a me ke noi a Kuhina Wilisi. Pela ia Aha i noho ai no eko-lu-hapaha hora, ua lilo ka hapanui oia manawa ma ke kuka ana i he kupono o ka lioolaha ae i kela ppiapala, eka, mamuli 0 kēknoi'a Kole, ua hookauluaia ka hoolaha ana aia a makaukau pu nie ka lakou pane, a i liookahi ka 1: opuka like ana. Oka mahui wale no k.i i oili ae, aka, ua lilo ia i me-a e hookunana ai 1 ka iini o ka lahui, a ua lilo no hoi ua noi la a ke Kuhina i mea kamailio nui ia. KA AIM'UNI PT tJI IC HANA AI. Poakolu mai, ua maluhia loa, n ua nelo ae no 'hoi ka ikein aku o na poe mo na pu ma ka Halewai, eia nae, ho hoolaha akea ka ka riamuku i na poo a pau o kakoo ana i koia au oehaa ekn inau me ka makaukau no ka hoailona, a o uu hoailona la aolo i hoikeia ao, aka, ua inaopopo no he elua oeoo a me hookahi kani oka pu. Aohe mau lawehala i hopuia ika po aku. Ua meha na niea a pau,a hookalii no mea nui oka loheia ao oka pane a ko Aupuni ike noi ake Kuhina Amcrika. liko no lioi me ke ano melia oke kulanakauhale, pela no hoi ma lolani Hale, aua pau lioi ka ikeia aku o na kiai iluna ona puoa. Un uianno walo in no o hoolo ana ka Ahaolelo Pi 01 1 kola noi o haawi piw aku ino ka inaluhia, aolo nao hoi i akaka ina ua haawi manuwa aku oia no ka wa e loaa mai ai o ka pano mamua ao o kona hana aku i

kekuln keehina heu. O na houpuupīi ana no na mea e hanaia aku ann i ko Aupuni, he mau olelo walo ibo n o ia. Eia nae, ua nianaoia ua makemake na Pi Gi e hookikina aku i ke Aupuni o Amerika Huipuia e huoko naai i kekc.M hana e hiki ai ke manaoia aku he ano hooili kaua. Ke hanaia mai pela, alaila, e waiho iho ne lakeu me kekahi pal&pala akeakea i ka reresidena a me ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. He mau pn'iuhao nunui ka i laweia ae lolani Hale a me Aliiolani Hule i ka auwina la, a ua manao wale ia i nea uhao wai no lak u ke hiki inai i ka wa o ka hana. NA KONE ANA NO KA PANE. Hoea mui i ka Poaha, o na loina no o kela la aku, oia mai la no hoi ko keia. Ua ike mau ia ka holo mau mai o na aliimoku o na mokukaua iuka nei, me k,a maopopo ole nae o ka lakou hana, oiai no 3roi na kanaka o luna e noho mau ana no me ka makaukau a me ka paikau mau. Lehulehu na lako mea ai i laweia ae no lolani a me Aliiolani Hale i keia la, mai nehinei mai no nae hoi ka hoomaka anamai. He eha o na pahuhao nunui aia ilalo o lolani Hale kahi i ku ai, a ua pau i ka lioopihaia me ka wai. CJa laweia keia ma ke ano he liuliu no ka haawi pio ole a mo ka aer 010 i ka ke Kuhina Atnerika hoi e waiho mai me ka maluhia, a ho kalioaka hol no ke kue aku ma ka hoouka knua ana. \ mamua iki ao o ka halawai ana o ka Ahaolelo Pi C4i, o ka la lialawai mau ia, aohe i akaka ko ano o ka lvole pane. Ua akoakoa ae na lala malalo o ku hoomalu ana a ka Hopo-Pcre-s:dena, a mnhopo o ka holuhelu ana ao o ko Kuhina Waiwai i kana lioike heheiloma, a no ka liooa 010 ae o Poresidena Kole, ua hoopaneoia ka lialawai mahope o ka noho ana- no 20 minute. Aoho uo hoi manao o ke Aupuni o hoawiwi ae i ka lakou pano, a mo he moa la no hoi ua makemake ko Kuhina e loaa īa lakou lio manawa kupono e noonoo ui. <) kekahi ka o na kumu a ko Kuhina Amonka i wailio aku ai ia l.il ou, oia no ka ae ana o ko Aliiaimoku e hnikulu laulaha ia lakou a pau a me ka hoapowo

aku hoi i na hoolilo dala ana a lukou i hana ai malalo o ke kumukanawai a me ka bila haawina. Ua lilo k<i hoopaneeneeia o ka hooko ana i ka hana i mea e hoopilihua ai i na mea a pau, a ua luaiele hoi na anoninoni ana o ko ka lehulehu manao. Mau no ko na kanaka haianau ana ia kai o na uwapo. KE KALI ANjL 3fO KA NU HOU. I ke kakahiaka wāle o ka Poalima nei i hoea mai ai k& mokumahu Alameda, * mai Kapalakiko mai, a maluna mai ona i hoea mai ai o Kuhina Pi Gi L. A. Kakina a ine kekahi poe e iho o ia aluka, e' laā o W. N". Limaikaika, H. P. Balauwina, Hanale N. Kakela, H. W. Kevelena, Kauka J. M. Kamika ine ka wah. ne, u me kekahi hoa'loha okalahui, ka Mea Hanohano R. R. Haina, kela hapauea o Kohalaika Makani Apaapaa. Ua luhiehu ae o kai o ka uwapo i ka lehuleliu ake e lohe nu hou, a aohe i pili mai, ua hooho mai la o Kakina huakai paoa—ua pono lakou, o ka manao paha ma ia, o na poe Pi Gi hoohuiaina o lakou, a ua waiho'ia ka hana i ka Ahaolelo. Na keia lono i hoohauoli ae i na poe hoohuiaina o kula nei, ua o mai la no hoi ia haawina iluna o na helehelena, a ua emoole no lioi me he a ana na ke ahi ahiu, ua puni a laulaha loa ae la keia louo. Ua uoho malie wale ia aku no e ka aoao Alii, me ka hiki ole hoi ia lakou ke hoomao popo iho i kahi o ko lakou la hauoli ana. NA T,ONO ANONINONI O KA MANAWA Ua meha a mHlie ke kulanakauhale nei ma ia la, oiai, aohe mau m«a nana i hoonioni ae mawaho ao o kela lono hoeueu maluna ae. 0 na mokukaua hoi koin, o mnlamaia ana no ka poikau ana iluna o ka l'ilaelelepia a mo ke Kamepiona. Ua hookahakaha paikau ae no hoi na waapa o »a mokukaua Amerika ia loko nei o ke awa. He uhao lanahu ka ke Kowini me ko akaka ole no nae o kona wa o huli hoi aku ai, Ma ka bora 1:30 a ka auwina la, ua akoakoa ae ka Aha līooko me ka Ahaoleloma kekahi halawai kuikawa, a malailn ao o Elole Kuhina Kakiua no ka liaawi ana ae i kana lioike pilikino no kana i hana mai nei ma Amurika Auipuia.

Mamua ae o keia halawai, ua hui mua oia me ka Aha Kuhina a me kekahi. poe e ae i konoia. Aohe i hoea ae oPeresidena Kole ma ia halawai. Aole no c hoi i waihoia ae imua o ka Ahaolelo ka ke Aupuui pane ia Kuhiua Wilisi, a nolaila, aohe īiiea i hoounaia nku inia, a oohe no hoi ana p#lapala hou i ke Aupuni. Ke manaoioia nei fe lilo ana paha kela lono mai nei i mea no ke Aupuni e ae ole aku ai ike noi a ke Kuhina Amerika, a me he la e panu ano kikoola aku &na paha. HAUOLI ĪLOKO O KA EHAEHA. Aohe mau mea hou ae o ka Poaono iho la, eia no nae, ua nui no na lodo lauahea i kalewa hele ia ae. Ua pahna ole no hoi ka hauoli o na kamehni ole v/ale o kakou noi no kelu "nu hou maikai" i loaa ole ia lakou. Se hoomaikai naaka wale iho no. Ua wawaia ae ma kekahi lialavrai ana o ka Ahahui Amerika i ka Poalima iho la, ua hooholo ia iho la he olelo hooholo ina e kokua ana ko Amerika Huipuia Ahaolelo ika hoihoiia ae oke Aliiaimoku, alaila, e haalele no na lala o la hui i ka lakou mau pu & kokua aku i ka hoihoi ana ae i ka Moi. Ke mau nei mo ka haawiia a me ka hoolakoia o na pu. Ua loli 'j.e nae hoi kei&'haawi ana a bg, Pi Gi, oia hoi, o ka mea e loāa ana o ka pu, e loaa pu aku no iaia he bila hookaa i kakauinoaia mai ia E.O. Holo & Keiki. I ka~ auwina la o ka .Poaono iho la i hooleleia mai ai kekahi poē luina mai na mokukaua a pau, koe nae liei fca Naniwa. Ua kipa aku na luna kiekie ona aiiaa e, ma ka hora 1:45 o ia auwina la no, e ike a e kukakuka pu w'e ke Kuhina Amenka, no ka mea pili ana i kahookōia o ka manao o ke Aupuni Amerika. Ma na kahoaka hoi, nae he la, ua pono aku la® no hoi ma ka lakou kukakaka ana. UA PAKE A5 NA PI GI. Ua lauheu ae ka l©no ua pane mai ke Aupuui i ka Kuhina Wiliai palapala noi ia lakou, a ma ka hora 5 paha o ka auwina la Poaono nei i loaa a« ai. A e like no -hoi 'me ka mea i upuia e hoole mai ana oia no ka ke ano o ka lakou pane. HOI PŪOI.O KB KOWINI. Ma ka hora 3:30 oka wanaao 0 nehinei i palanehe aku ai ko Kowini ,ne Kapalakiko, a i kela ahia&i aku no ka ikeia ana okoua liuliu ae i ka hoowela i ka m'ahu ma ka punohu nui o ka uwahi. Aohe mau nupepa a palapala i aeia e lawe aku. Ua wini ae no hoi kekahi poe hoohui aina a ua ku nui no i ka Loka., oka puolo ake Kowini 1 lawe aku la, oia nn paha na palapala e pili ana no kakou, a aa ke Kuhina Wiliai no i lawe kino ae. No ka ike ole ia o kona hoi ana mai i kula nei,.ua lonoia ae ua holo mahuka aku ola, eia nae,.aohe oiaio.o ia lone. Eia no oia me kakou.' Meha loa p nehinei, aohe mau lono mavaho ae o ka holo o ke Kowini.