Ka Lau Oliva, Volume I, Number 4, 1 April 1871 — Ka hale lapaau o ka Moiwahine. [ARTICLE]

Ka hale lapaau o ka Moiwahine.

Ke makemake nei ka Lau Oliva hoakaka aku i kekahi iuau manao e pili ana i kela jJomaikai nui i h6omakaukau ia 110 ka Lahui Hawaii, oia hoi ka Ilale Lapaau o ka Moiwahine. He mau makahiki ke kn anā o ia liale, a ua hoohua mai ia i ka hua maikai no ka pono o ka lehuielm, he makau kekahi poe ke hele ilaila e lapaau ai. Eia paha kekalii niau kumu o ia makau: 1. He olelo ua jnaa mawaena o kekahi poe, penei: u Ilaila no hoi kahi poe, o mea ma, a o mea, a papau no i ka māke." Eia ka ninau nialaila, aia la mahea o ke ao nei kahi i noho ai o "mea raa" 'ii pakele lakou i ka make ? Mahea la "kahi poe" e noho ai, a hiki ole ka make ilaila ? Aole ma ka ainā, aole ma ke kai, e make no na kanaka a pau. Aka v e make opio ana kekahi poe, me ka piha pono ole o na makahiki i haawiia mai e ka Makua. A e ola loihi ana kekahi poe, me ka pau pono o ka palena o nā makahiki o keia noho ana; n kanikoo, a palalauhala, hele aku i ka aoao mau o ko ka honua ā pau. Mahea kou makemake, e ka mea heluhelu? 0 ka mea malama pono iaia iho i kona w a ola, a lapaau pono i kona wa e mai ai, a e loihi 110 mau la, o ka rula nui ia. He olelo naaupo loa ia, " Ilaila kahi poe al make. n He oi loa ka nui o ka poe i iioho mawaho a make, o ka hapanui o ka poe mai 1 komo iloko o " Haukipila," me ka mālama pono i na ao ana a ke kahu mai, ua ola lakou. 2. He makau kekahi poe ke hele aku i ka hale lapaau o okiia ka lakou e ke kauka. Ina paha he lima eha, a i ole ia, ua eha paha kekahi lala e ae o ke kino, o ka makau no ia i ke "kauka haole," wahi a lakou, o oki ia, he uaaupo ia makau. O ka mea nui a na kauka e hooikaika ai, oia ka malama i ola maikai ai na lala a pau o ke kino. Aole lakou makemake e oki aku i kekahi mea hookahi. Aka hoi, ina ua ike ka mea lapaau he ino kupono ole ko kekahi lala i ka lioola ia; a ua lilo no hoi ia lala ino i mea e pilikia ai ke ola o ke kino holookoa, e olelo mai no oia i ka mai. " Ua aho ka hookaawale ana i ka lala ino mamua o ka lilo ana o ke oia." Aka, aole paha e hana wale mai ana ke kauka me ka ae ole o ka mai; nolaila, he naaupo ka hele ole ana i ka hale lapaau, no ka makau o okiia i ka pahi. 3. No ka naaupo maoli kekahi kumu o ka makau i ka "Haukipila." Ua puiii loa kekahi poe i na olelo ā kahuna ike ole. O ke alakai no ia o kahi makapo i kahi makapo, a

haule pu ika lalau. I mai kekahi elemakule naiHipo, "he mea kou mai, a ua mea ia oe e mea, eia ka pono, e mea. I ia, i awa, j puaa a i moa —a heaha aku la la kekahi ?i 0 ka paulele loa no ia o kekahi poe mai, a hana maoli aku la ma ka naaupo. Owai la ia poe kahuna e liana ana pela ? Ile poe anei 1 aoia ika oihana lapaau ? Aole. Ua ike anei laketi i ke ano o ko ke kanaka mau io me na aa ? Aole. Ua ike anei lakou iko ke kanaka opu ? Aole. Ua ike anei lakou ike ano oke koko ? Aole. Ua ike anei ika nui o na iwi iloko o ke kino kanaka? Aole. Aolie iio he wahi mea a ike iki i ke ano o loko oke kanaka. Eia nae, kē i nei he hiki ke lapaau ina mai. Ua like ia j>oe nie na mea i olelo in, "he maka ko lakou, aole nae ike; he waha ? aole nae oleio," 0 ka poe paulele ia laliou, ua paulele i ka lioka. O na kaiika lapaau, a o ka mea hoi e lapaau nei ma ka Hale Lapaau o kaMoiwahine, he poe lakou i ao ia ma ka oihana lapaau no na makaliiki he/iui, me ke akahele loa. A ua ike maopopoia he makaakau ma ia oihana. Ina he waii maikai kau, a pilikia kekahi mea iki oloko, e hele anei oe i ka mea ike ole i ke auo oloko o ka wati, e hoao mai oia i kana liana ? Aole loa. Makau oe 0 ino hou ko wati i kaua hana hemahema. Pela hoi e hoomaamaa ai no ke kino, e hele 1 ka poe ike e lapaau ai. E ka poe ilihune, a mai, ma kela hale lapaau maikai i hoomakaukauia i mea kokua i ko oukou ola e na Haw T aii. Mai makau oukou i ka hele ilaila, he oi loa ka poe i ola malaila mamua o ka poe i make.