Ka Lau Oliva, Volume IV, Number 6, 1 June 1874 — Ke Kula Sabati o Kawaiahao. [ARTICLE]

Ke Kula Sabati o Kawaiahao.

0 ka hoomaka ana aku o ka hana, o ka hai ana i-ka 01010 a ke Akua iwaona o ka lahni j>eirana, lie hoomnka liilii nna no ia, a o ke ano o ka poe a pau i hoolohe mai i k;v olelo, me he poe keiki naau]io la lakou a pau ; nolailn, o ke ao ana ia lakou, ua like no in me ke ao ana i ka papa j>okii o ke Ivula S:il>aii. Ma ia ano na hiki ia kakou e kapa aku ia l\ev. 11. liinamu niakua, oia ke Kahu Kuk» Sabati mua o Kawaiaiiao. Aka. ina e nana kakou i ka wa i hookaawaīe ia ae ka oihana a ke Kahu MUionari mai ka oihana a ke Kalm Kula Sahati, aiaila, ua hiki ]>aha ia kakou e kapa aku ia Mr. L. Kamalani makua, oia ke Kahu Kula Sabaii mua o Kawaiahao. lliki mai o Kamalani ma llawaii nei i ka M. 11. 1 S2;>. Aole i tnao}>opo ka inakahiki i hoomaka ai oia e noho i Kāhu uo ke Kula SaV>ati o Kawaiahao, aia nae paha i ka inakahiki 1825 me Noho mai oia i Kalui mai ka M. 11, 1 a 1826 paha, i ka wa i noln* Kaliu Kkale sia ai <» Hinamu, a hiki mai i ka M. 11. l>4o. Iloko o ia kau, he hale piliUui ka luakiiu 0 Kawaiahao e ku aua makai iho o kahi e ku nei ka luakini i keia wa. Ia manawa. ua komo nui na kanaka mākua iloko •> ke Kula Sabati, na kane a me na waliiiie, na % l.ii a me na Makaaiua na. <) Kaahumauu no kekahi o iva haumana o ke Knla Sahati a Kamalaiu. (U*a haawiua imi o ke Kula Sakni o ia kau. oia no lltH>kahi ia pauku no ka la, a i ke Kula Sal>ati, ua pualu yn> no ia ua pauku ohiku o na la ehiku. 1 ka malama i> Kovem*ha, M. 11. IS4*\ iilo o Kev. K l.imaikaika i Kahu Kkalesb no Kawaiahao, a mahojH» o ks? mai nui aua o Kamalani. ua lilo ke Kahu Kkalesia 1 Kahu Kula Sal»au. Kia kekahi, o ka pw i kokua ma ka nor»o kumu ao i ka wa e noiio ka)ni ana o l.imaikaika, O Mika Napa (H ; O. Knapn\ Mika Kuke, Mailo. Kainaua, Khu a me Pnuihaole, a ho mau mea e iho uo, aole i loaa na inoa. *

Lilo o K&laka i kaka no keia eUeeia i ka makahiki 1848, aka, ui» noho' paha o Limaikaika i Kahu Knla Sabati a bili i kona make ana ikaM. H. 1860. Aole he noi ka moolelo i loaa mai ia kakoa no ke kula o ia kan. Mahope mai o ka make ana o Limaikaika, lilo oŌ. H. Kniika i kaW no ke\a Kula Sabati i kekahi wa, oia paha ka M. H. 1881 ame 1862. Ia wa oP. Naone kekahi o na koo o ke kula, he kumu ao a he luna kokua i ka hoonoho pono ana o na keiki iloko o ka luakini ma ka aoao makai a maluna, i ka pau ana o ka hora Kula Sabati. Ua ihalanmm ke Kula Sabati ia wa, ma ka hale kula e ku nei makai iho o kahi o Pogue. I ka pan ana o ka hora kula, ua alakai pouo ia mai nakeiki a hoonohoia ma ka luakinKe hoolohe i ka liaiao. Ō Pauli ka luna alakai i ke Kula Sabati ma k|t himeni ana, me ke ao hoi i na leo maikai. 0 na knmu knla o na kula apana o ke aupuni, oia no ka nui o na knmu ao papa ma ke Kula Sabati oia kau. Ua hoomaka mai no nae na keiki haole o ke kaona iloko o ia manawa e kokua nia keia hana. 1 ka hoi ana o O, H. Kulika i Kau, M. 11. 18H2, lilo o L. Kamalani opio e noho mai nei ma Waialua i kahu no ke kula. īaia no ke kula a hiki ika M. H. 1864. O Pauli no ka luna alakai himeni iioko o ia kau. Eia kekahi ona kumu ia wa; Charles Kahopuaku, (ua make); J. W. Kea, (na make>; D. Kupahu; A. Kalauli; E. Ivalauli; Kapoiei; Kawelohealii, (ua make) ; P. C. Jones; S. C\ Limaikaika: Klh»n īimaikaika, o ka avarika o ka poe hele i ke kula ia wa, he 150. Maliope mai o L. Kamalani opio, lilo o Kauka Kulika i Kahu Knla Sabati no Kawaiahao, oia paha ka makahiki 1804. Mahope iho o Kauka Kulika, uoho o Henere Kaimana, (W. H. Dimond) maia oihana. Mahope iho ona o John Waterhouse; mahopt.* ihoona o Henry Waterhonse ; inahope iho ona o W. R. Castie; mahopo iho ona o S. B. Dole; mahopo iho ona o G<*o H. Dole, iie kahu kuikawa; inahope iho ona 0 S. I>. Dole, a hiki wale mai i keia wa. Eia kekahi o na kumu i ao i na papa a 1 kokua nui ma ke alakai ana i ke kula mai ke Kauka Kulika, a mahope mai e noho ana kekahi o lakou i kokahi wa, a o kekahi lioi i kahi wa O I*. Xaoue; Cushmao Jones; W.W. Hall; Joseph P. Cooke; A. F. Jndd ;* W. Wrurht li, (ua mak+te D. K^fc«h#H. Townseud ; Mrt* H.W, Slvem6n; a tne kahi poe eae. I ka wa i noho Kahu Kula Sabati ai o Kauka Kulika, ua hookuinu ia ke Kula Pokii, oia ka hookaawale ana o na koiki liilii i iko ole i ka heluhelu, ma ke keena kaawale. He nui na wahine naauao. a haipule i nianao nui ia, i noho i kumu ma kvia kula | o na Pokii a ine na papa o na kaikamahi:ne nia ko kula nui. Eia kekalū ona iru»a | o na walune i noho i kumu nlakai -m» ke | Kula Pokii o kr Kula S.J»ati o Kawaiaj hao; o ka wahiue a Mr. Kuki, (Mrs. Cov>ke ;ka w ahine a Kauka Kulika, Mrs. I.ouisa i-i.uliek; : Make. kv kuikam.ihine j a Kainalani, Mattie Chamber::tin) ; j a ine Hattiv Kakela, Miss Hattio Ca>tle.)

Ua no!u> iiKii i mau kmim ao i n.-i Pokii me na kaikamahino o ko Kul-i Sab;iii % o Pauahi \Mris Ohas. R. HishojA; eha i.Mr>. l>onūnis N .; Kakeia wahinP?\lrs. Castle) : Mele l'ak'ka ' C;irrie ; Kma Paakuiulaahi, Mnsv Bush ;* UeU'n Marl%, Mrs. Kx iU ti; a me na kamamahino o ke-* «v ula līunai Kaikamahine o Kawaiahao. Oke Kula Kaikamahine o Kawaiahao ; ua!alo o k alakai ana ona kHikamahino a liinauui v )>e koo maikai tu> ia o kokua mau aua i ka holo o na hana o ke Kuia SAl»sni.

O k.i īiui o uh haainauH iua kc Knia l\v kii no. ua hiki hWu i kekahi wa, i.k* kaiuihiku a i kv kai\a\VAlu ; a i kekahi wi hoi oini inai iUlo.

I ko kau i luMiuaka ai o \V. R KakoU o noho Khlui Kuia vuā, oia i«aha k;\ īuAkahiki St<9, u.i kukulu ia ua KuU S.iV».ni AjMua ō Kaw.iiahao; oliiua o ia iuau kula aiiaua i hvH>i»4u ia, nu- k* ike ia ona hua maikni a hiki i koia wa. Uoko no hoi oia kau» ua luHMuaka ia hiuk* huiua o ua KnU S*Wti nu< ka ike ia no o ua hua luaikai o ta ha«A» Oiai hv hoiki* kvia no ua mea i haU .m«* ho|H\ aolo i hooiaha ia na kumu o law*laua' noi i koia wa Uoko oua Kula S*Uaū 0 Kawaiahao. l*a hiki aku |vaha ka hvlona o ia }>oo kunui i ka iw akalua* Ma ko aia j»u ana o n.i nua ho nui e holo ai koia hana maikai o ko Kula S*l\ati. a o kokahi moa i holo ihmio ai ku* kula 1 ua kau i hala, oia iu> ko kōku* ii*f ana o na inoa ho loinilohu tuo ka lokahi o ka iUSUU«.K