Ka Lau Oliva, Volume IV, Number 6, 1 June 1874 — Untitled [ARTICLE]

Apaianq, Te Tonobaiia, ) Sept. 26th, 1-874. |

I kuu rhau Pokii o ke Kula Sabati o Kaioamhao ; Aloha oukou a nui loa u Ma ka lokomaikai o lesu Kristo, ua loaa ia*u ka wa kupono e kakau aku ai ia oukou, na hoa o ke Kula Sabati o Kawaiahao." o ko'u holo ana mai, ua l»ooiiitia la mai ko'u manao e ko kakou mākun a Kahu hoi, oia o Paleka opio, mahope iho o ko makou paina ana uia kona liale i ke kakahiaka Poakahi, a ahiahi iho no holo mai ai au i ko Maik-o-nisia pae aina nei. Aole uae uu i m<\nao e kakau aku ia oukou ma GilibHta nei, ua manao au e kakali a hiki aku i' ko'u mokupuni i hele mai ai e ao aku i ka oielo a ka Haku, alaila la hoi hai akn i ko laila aiau men hou, eia nae lohe e mai au mai ia Kapali mai, ina e holo loa ana o Holeu Ao-mn na aina ma lalo aku 0 Ebon, e noi ia ioai ana paha makou e holo pu ; nolaila, aohe wa e kakau aku ai ia oukou e na hoa. Aole no i iike iki keia mau pae aina me ko Hawaii. I ko'u manawa i ike ni 1 ka aina mua, ua like iki me Waikiki i ka nana'ku, aole nae he like loa, o kahi i like oie ai aole o Leahi ma kona aoao, a aole no hoi he mau hale laau, a mnu hale pili hoi,'nolaila. ku okoa loh o W.iiki£i mai ia-Arorae-mai. Kohu ole no , ka nana'ku a ine ka noho ana o neia mau pae ai.ua,; nui loa ka wela o ka la ; ma Grilibati nei, aole ka pela ma ka mo knpuni o Makala, he oluolu ko laila noho ana, he na mau elike me ko Haw iii pae aina, a he maikai uo ko laila mau ka-1 naka, inaemae ko lakou noho ana, a paa pono no hoi i ka lole, nolaila, ma ia pae aina ka iini o ko'u naau e hele a e ao akii' elike me ka nui o ka ike i haawi ia inai ia'u, pela 110 au e ao aku ai ia hīkou. Aole nae €?■ liiki ia'u, r a e holo hw ka'u hana, ke ole oukou e kokua Aole ma kū liolo Ana mai ia m i e lawel we pu.'aoh* pelu ko'u manao, penei leo'u manao, ma ka oukou rarai pule, ma laila no e hiki ai ia oukou ke kokua mai, i n«i oukou e pule ma ko oukou mau keun > meiianu'ha. e hoomanao inai i ko , oukou wahi lioa Kula Sabati nei a me ka hana hoi a ka Haku. la makou e

ooho nei ma.Apaiung nei, aohe ano maluhia o ua kauaka, ma na la Sabati. aole no i m;il iiiiii loa ia na liuna e pili ana 110 ia la, e like nie ko kakou, ma e pule o Haiu i u haiolelo paiia, oia ke kumu līawaii !ua inei i keia \va. aole noho malie, nui no ka waiaau o na keiki, hiaiuoe m 'i nn hoi n i makua, a kahea aku a ka-; he i niai, pela wale ilio la no e hana ia | ai i īi i 1 i Babali a pau loa a'u e ike nei, \ u ukiuki wale aku no au i ua mea he vfala ai. ua ike no hoi e pule ana. o ko lakou manawa īho ia ia e hahai ai i na i olelo keakea a olelo kohu ole hoi a la- . kou. Ko lakou liale he ano e uo ka hana ia ana, ua ane like tue ka hale o ka | llli)a i ka u hooiialike aku, o 1 uu i waU* i no ke hana ia a p ta pono, koe no u.ie na ; aoao e hakahaka pu ai, o ko lako uluijn j he pauku laau loihi no ia. o ke kapa, he I wahi paahu mweua wale no, pelape'a ! maoli no ka nolio ana, lie iohe pepeiao j wale uo hoi ko'u ukahi hoi au u ike po- j do. Nui ke kaua ana o keia aiau Hina. ( OĪa u r ira\va me A P o nei, mauiua m o ko makou ku ana mai, e k u;i mau j ana na pu kuniah» i keia po keia po, a 1 ano makau nku no i ka nui o ka hauua- ] ele o kā aina, kupan tha ka huli ole mai i o ueia mau pae aiua, oiai o laua nei na ! aiua i uoho tuua ia e na kumu. eia nae | ua oi aku ka paakiki o keia ui: u aina i j ko na aina e ae o Gilibata nei. Ua kapaia o Apai nei. ke kiko wuena o i Gi!ipati ; i ko'u mauao. aole kupono o ! kela inoa i.ua, uo ka mea, nui loa ka pa- !

akiki o na kunaka, noluila, kupono paha e kapa ia oke kfko paakiki. Aole kolo ka hana ma keia mau aina, nui no' hoi ka inu lama o na kanaka, pepohi no lakou ia lakou iho, ma ka hou ana i ka p;»hi, a he weliweli na hana a ka naaupo ke nana'ku. oko lakou lama, oia no ka wai o ka niu, aoleka wai o loko o ka niu maoli, aole oia, ina ua ike oukou i ka hoomakaana mai o ka niu e hua, he paapu wale na hua liilii, a mai loko mai o laila ka wai e loaa ai. He wai ono loa, inu mau au i ua wai 'la i na la a p-ail, he wai hoomomona kino kn ia, wahi a ka poe i kamaaina ia nei, o ka'u hana ia e inu nei aohe o'u wahi mea a moinona ae, oia mau no kii wiwi, aole awaawa ina i ke kakahinka e oki ia ai a ahiahi kii aku, aka, ina e hala na la elua kii aku, ua awawa loa a like pu no me ka lama maoli ka ikaika, o kona inoa he Takarurua ma ko nei oleio ana. Ke kamailio nei an me na kanaka ma ko nei olelo, he olelo hikiwawe o ka loaa ke 'hoolohe pono aku i ke kamailio ana mai o na kanaka.

Aole oluolu o ku noho.ann nia nei, nui mai ka wela o ka la, a nui mai hoi ka 0110 i ka poi, liui pu 'iame ka wela o ka ]a, oi loa aku ka wela. Auhea e o'u mau lioa o ke Kula Sabati aloha o Ka%vaiahao ; owai la o oukou e ukali mai anu mahope o*u, ko oukou hoa mua iko Maikoniāia pae aina nei ? Ina o ko ? u mau hoa kekahi o ke Kuh; Hanai Ivaiknm«ihiue o Kawaiahao, me lakou ko'u aloha nui loa. A i hoi hou mai o Hol'h Ao ; mai hoopoina oukou i wahi palapala na'u. me ka hai pu inai i na iuea hou oke Kula Bkbati. Heaha la ua nei na mea a'u e lohe mai ai mai in oukou niai! lohe mai anei au ua make kēkahi ooukou? aole paha, i ko'u ma» uao he mau nuhou maikai ka'u e lohe mai ai. Eia kekahi nien ttou mu keia mau na, aole lio, pipi, hoki, miula ? <fec., eia na holoholona a'u e ike oei maanei, o ka puaa, moa, popoki, ilio, oia iho la na hoioholona. na mea kolo hoi ka moo, iole, naonao, a me ka lo ai lole • oia na mea koio, na mea lele hoi, o ka nalo ko ke *• o a o ka makika ko ka po* a me ke kolea. pau ae la na tnea a'u i ike ai. u 1 poina nae au i ka eielu, uo ke aha la ko ? u uiea i poina ai ia ia, ua kinikini.a lehuieliu na elelu a me n i nalo. aole i'u aina i ike ai i ka pupupu o ka nalo e like me keia. pono ole ka paina ana iiu>. Ke iioopau nei >u mannei, aloha onkou a nui loa, ko onkou li-m Kula Sal>ati. MIUIAM K kkukwa.

AIWIAMi Tf ToXOBAItA, Sept, 2Sth, 1873. \ I Aloha (>(', a me kou oliana ma ka hale. ' Maniuli o ka uui u ka lokomaikai o ko , Akua. nolaila, mi lo;ia mai ia'u ku wa ; kupoiio e kakau aku ia oe o kuu makua j hmai uhauo, Hv> uui no ko'n hoiMnauao | nna uo na hana a ka llaku ma Kawaia- , biig, oia lioi na halawai Poakolu. Poalij ma a nie ke Kula Sabati, ua kaawale'loa I kakou kekahi ine kekahi, aka, hookahi ; uo nae o kakou pkaua. oia iw ke Akua, i nana no e kiai ia kakou i na mauawa & j pau k>ji. Haaleīe makou ia Honolulu i ! ka la 9 o lune, ku mai makou i ka aina j tnua o Arorae i ka la IN o lnlai. auo ole j ka ike ana aku i ka aina }uiu ole a kua hiwi 010 hoi, o ka niu wale no ;f me na | }>uhaia na mauna o keia mau |>aouina. ! 1 ko makou ike ana i ka aina he kaI kahiaka no iii, mamua ae o ka |vainu ana, aoU i hala ka umi mimite, piha loa inai la o Ao i na kaoafoi, aolo i kana i mai o ko'u makau. noke mai lakA>« i ka : uamu ia'u me ka luxumi mai i na hv, 1 aole nae o'u puio iki aku, kuhi }vtha la- < kvHi la he knli wau, luKMualinahua loa mai ko lakv»u leo. a lulilnli wnle aku no au me ko u ike ole i ka lakou mon i noi mai au lohe iki aku la uo inw au i ka

inoa! o ka "baka, me. he mea la jb ninau mai ana ]»aha ia'u ina he.wahi baka ko'u. Elua kiimu Satnoa malaila, ua ike au ia laua; ua nui loa ka vri ma ia aina# wiwi, ke kino o na kanaka, &ole no i lawe ia mai na niu a na hala. lele o Mr. a me Mrs. 8., Kapali me Kekuewa iuka e nana ai i ka hoike o na kula, aole maua i holo pu me lakcru, aole ka makemake ole, aka, no ka nawaliwali loa 0 ke kino, no ka mea, ua luai wale mai iluna o ka moku a \mi loa kahi ikaika ; nolaila, noho no maua maluna o ka moku, a ahiahi loa hiki mai ka waapa i ka moku.

Haalele makom ia aina ia ahiahi no, holo iftai makon a kalewa mawaho o kunau, h*j Babati ia, ua holo nui mai na kanakā maluna o na auwaa, me ka lakou mau niea kuai, na paf.ttile, kauia, pupu, niu, haia, a pela aku, o ke kumukuai oia no ka baka; lele hou 110 o Baamu ma iuka i ka pule, hoi mai, holo mai a ku i Peru, lele makou a pau 1« iuka; akahi no au a hehi i ku ono keokeo o ko Gilibati loihi loajkahi e ku ai ka moku niai ka aina mal ua lohe mai au ia Bingham mai, he umi mile ka loihi mai kahi i ku ai.ka moku a hiki i kahi*ahinakou i holo aku ai. i-Maikai ua kanak» o ia aina, oluolu, aka, 'nui ko lakou opipiai i ka baka, nui ka niu malaila a me k$ hala : noho malio tia kanaka, aole pipili* nlli mai e like me na aina mua a m&kou i jme mai ai Eha kiunu Samoa oiaiaila, me ka lakou mau wahine, akauiai .haumana, a maluhia hoi ko lakou nohe ana ; a pau na haua oia la, hoi u mai makou ika moku, hiki makou i hoi*a 10 oka im>, ua haalele inakou i ka moku i ke kaka liiaka, hora 9. *

Holo uiai iio makou ia [k>, elua la ku mai i kalii o Kapu a ine Nalimu, elua la malaila, hoiko-ia na kula. ! akamai no na haumaua, holo no kahana 1 malaila, a pau na haua o ia kihapai, kau j pu mai o Kav>u me kana wahine a me ka j laiA mau keiki eha, a o Nalimu me ka- I nawahine me ka laua keik! hookahi. K\m» h»a mai la a ku i Nonouti, kahi o lieleo a me Kaehuaea i noho ai. a« »le i ku lo|hi ka moku ilaila. ua ike maka au i okiia ai ke ]X)o i ]ca ua holoV*nai oia ihma o « Jo. a ua makana ia aku iaia he umi pa]xi : kau mai j la' 11 nft ka laua mau \vahine me na kei- j ki. Holo hou ka moku i Apemam. he | aina ia i noho ole ia e na knniu, a i mo ole ia hoi e na moku, eia nae ua ma luhia loa ka nolit> ana o na kanaka, e ; like me ka aina i nohoia »• ua kuimi, o ke alii ka mea nui maiuna o ka aina, i:ia e liana ino ke kanaka ia lakou iho. e iua- ' ke 110 ia i alii; pela ka hoio ana iluna 1 o ka na mea kuai. aole hiki ke 5 kuai ke ole-. ae mai ke alii. Iko .1 na- ; na'ku nae v lakou. he aia» uiaikai maoli no. a makau uo hoi ike alii. Aole lakou e I. -io mai i ka moku ke ao <»le ke alii, po; no ]ioi ua mea kuai, uui ka makau 0 I'inainn uia i ke alii. no ka mea, oia no ki' alii i hoole ai aole ona makemake 1 Mikaiiele e noho malaiki. aka, i keia wa ua huli kona uuiuao. ua nv;ik. uuk« oia i kumu e i.oho ilaila e ao ai. ua iko niaka wau ia laua me he mau mamo la j na Kamehameha. i

Ha ilele makou ia A}vri)aTn a holoaku i M;tiatia, kalii o N.'iu-mia Loivo, ku ivuikon ilaila olua ln, h 'ik- ia ke kula, akamai ua hamuana, a holo no hoi ka hvuv o k i olelo ia Lono. :naikai no ia aii a. ulu :naikai na nii.K a |v\u ua hana. holo hou i Maīakri ma kahi i noho ai o Ka ih)ho a me kana wahine, maikai ia aitva, uiiua maikai n,v niu mo na pnhala, nai no hoi ka ajK' malaila. ua ano lik, iki ine k ■ kalo ka m ana, av>!e nae i liki ]oa, maikai ko laua a mo ko lauu halo, ua hoik ia ke kula, akaniai no na liaumana, heln lo i ka holuhelu. a jvan nu hana malaiia, ua kau \m mai o Kanoho ina. Uo!o hv>n mai ka moku a ku i A|v*iAng uei, v laa la o ka moku i ku ai. a holo hou aku e kii ia Ka:nvi mo kana wahiuo n mo Maka me kana wahino. v!ua j>uio o ka moka ia iu>lo aiui» noho imo mukou ma A{uiang uoi. Uiki hou iuai ka moku nu Kauoii nu\, a luKunakaia kolakou misivMu\, ua niii no na hora, ho iwakaluaknmamaha mau makua ko hui puia mo makoiu oha ka jxh* o Makaln, umikumaliiUA mau kwki, elua kvlki i make, i

na hwili <6»' P*u On»RUH|K-irybM'-koo O' «mhina okoa i W pule k<?a hook&hi» ua lihi kiHPoaooo nei, mekomalmn manao -e ku koke mai apa, && ftae nalowale hon aku, o ka eha keia o na la. Maikai ko noho ana. K. Kkkuewa. .KUMA, PITTB ISLAKDB, ) Febenwi 28, j 'Aloha oe:—Ke hooniaka nei au e kakau aku i wahi palft|»aln na'n ia 00, ma— mua o ka hiki an4 roai o Hoiku Ao i o makou nei. Maanei paha ofe (Heku Ao) e haalele loa mai ai i ke& maa paeaina, a hoi aku i HonoiuliL Ua }>au kahiko ko makou ahaolelo ma ka inalama o Augate o kela makahiki i pau aku nai, ua }tau i ka hoopoiioponoia na mea kek«-e e pili ana i kekahi mau la- ■ Ia o keia inisionari. E lohe aoanei oe ia mea maloko o ka mooklo o ka halawai 0 keia misionari. Ke noho nei o T. Kaehuaea me a'u i keia wa uo ka makaukau e hoi aku i Honolulu, e like mo ka hooholo ana o kuia inij;ionari no ka hiiiia i j)ili iaia. Ke aioho nei au/owau ?rale no kahi paaliana ma teia kihajKU, ua hala o Kanoa i Ahaian me H. Binamu e noho nei, kona hoa paahana kahiko o keia Paeaina, mamuli nae o ke kauoha o keia misionari i keia halawai iho nei. Ke hooikaika nei au mamuli o ka hana ako kakou Haku i haawi mai ai e hana i kona makemake. oia hoi ka hoolaha ana i kana Euanelio iwaena o ka l'Oo i ike ole, a i lohe ole hoi *i ka hoola uui-o ko ke ao nei, i hele mai hoi e make 1 ke ao nei no ua kanaka a j>au. Kokoke i ka umi nu innkahiki o kuu noho ana iwaena o keia poe ejulu ana i ka olelo a ke Akua iwaena o kkou, a ua akaka e like me ka olelo ake kaula a Isaia. Ē like me ka ua i haule nia ka honua, e hooulu .mai i na mea kupu, |iela auanei kana aole ia r hoi nele aniL. I keia wa, ma k« ia aiim. ua kukulu ia elua ekalcsia okoa, he 100 a oi aku i hookomoia i ka »'kalr>iji, eono iuakini kahi e akiuikoa ai e luH>mana i ke Akua, ua kukuluia hoi he mau kula Sal»ti a me na kula la. Aka» oka luipi uuku keia o na kanaka ma keia aina e hooniahui nei ma na hana pono. o ka haj>anui, aia mahoi e o PiaWlo, paakiki ke alii nui o kria aina mahojv o ka lealea He olm.lu a maikai ko nmkou ola i keia ma a la e uoho nei, a |>ela no hoi ke v»la o iva kauuunna o k« ia aina. I a hiki mii n. i he wahi nioku kun& mni Oaim mai, o f uiio i-i koua iiioii, a o 0 i Tripp koiu kajvfia. a inalaiia i lohe inai ai makou i kekahi mau mea o ka l\i' aina Hawaii. I a■ hala ak'.i 1\ o T. Kaehuaea i Jeluij e i.olio ine Ca|-ēik. he haole kaleiva aila 1 iu, niamuli o kona kahea ana mai, e hele e roho )u4i£~i;i. " A|rrila l>. Ufl"hiki mai ka //•£« .-lo ma Butaritai i ma ke awakia v> nehinei (s>aK\ti . hauoii kA mai>ao i ka ike ana i ka !f e / . !• • i koua- īuū }>omaik;u ana niai i kaua iiuakai liele loihi. Ke h'>i aku uei oia me ka nu hou o n* luokuliiiii iw;u na o keia nn>ana He oluol'i inaua e noho nei. Ke aloha aku m i ko'u wahine ia oe a nui. Ōwau no kou muli }vuuia no ka Haku K, Maka.

K māhuim i nn keiki, uuu ae * holo in.i knhi v> ko alū, o wela anei & io44A ka pilikia l'u iniimiiuua mukm ik» \vohi ana i ko ahi a um» ku i ku inHĪiKniio ko koiki iuak;thia|K> a kokahi o kv> ni<tUeott nvau lu\i lahii. A k\» knu U\* aku uti m oukou o uh ninkua m<?a koiki. o uiaUiua jvno m Likou.

C3t" ko alikhi o U Poaha» jfci ™ ua mulHnia iu koknhi halawai mu no kn )>ono Hoolo Waiv>na, ma ka Luakiui Kawakhao Ua haawi ia na }.asoMo tua ka 01010 a ttfc v Ua |vKm ia'ku ka K huWhu nia kew nu>a m&ikw, a ua mahalvūa na hana.