Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 4, 1 April 1898 — Page 14

Page PDF (340.63 KB)

14

 

KALAIAINA O KE AU-KAHIKO.
Mahele 9.
No ka I'a he Palapala.

                Eia ka olelo a kahiko no keia i'a he Palapala, ma ka olelo diplomatika o ke au-kahiko, "He palapala ka i'a, he opala kaua, he palapala ole ke auhee." Ua olelo au he mau olelo diplomatica keia, no ka mea, he mau olelo kalaiaina no keia no ke au kahiko ke hoohalike ae me ko keia au kalai aupuni.
                Ma ka nana ana i ke ano o keia i'a, he moenio kona nanaina. He opalapala ke kaua, e ninau kakou, heaha la ia mea he opalapala? I ko kakou nioau ana ia ninau, e hai ia mai no auanei ia kakou ke ano o ka i'a, he Palapala, a penei ke ano o ia olelo i hoopili ia ai a like me ke ano o ia i'a he palapala:
                Ina he hoopaapaa a he hewa paha i hana ia, a ua ulu mai paha ka hakaka leo, alaila, eia ka manao o ia, o ka pau wale no o ia hoopaapaa a hakaka hoonene kaua paha, o ke kuhi i ka hewa maluna aku o kahi, a pau ia kuhi ana, pela e kuhi pa- -e ai a pau wale iho no, nolaila, o ka i'o iloko o ia mau huaolelo i hoike ia ae la maluna e olelo ana, he palapala ka i'a, he opala ka lani, he opala kauaua."
                Eia wale iho no kona ano i'o maoli, [1] he hoopaapaa ano ole, [2] he kuhi wale aku, ia aku ia aku, ilaila wale iho la no ia hoolili hakaka, hoopaapaa a kaua maoli ana paha.

Mahele 10.
No ka I'a he Hinalea

                Eia ka olelo ana o ia ma ka olelo a ka poe kilo aupuni o ke au kahiko. "He Hinalea ka i'a, he hinai ka lani, he opu kaua kaua, he opu Hinalea ke auhee, e nana i ke aouli o ka lani a he hinalenale ke ano ouli o ka lani a poai ana, alaila, e noonoo na kila aupuni i ka pulale ana i ke kaua mai hoopaakiki ke alii a hookuli i ke alakai ana a ke kahua a me ke kuhikuhi puuone.
                Ina e hoeu ke alii ma kona ma kona manao ua ikaika oia, e ao oia o pio, no ka mea, ina hoike ka lani ina hoailona o ka i'a he hinalea, ua hai ia ma ka hapa hope o kona olelo ana penei: "He hinai ka lani, he opu kaua he opu hinalea," oia hoi, e kaua ana no oe a hiki i kou wa e hoopuniia ai, a paa oe iloko o laila, aohe ou mea e pakele ai, owau iho no a me ka Lani Kaulilua i hala aku mamua iho, he elua aku paha la mamua iho o ke kaua a Wilikoki, ua hoike ia keia i'a ma ka lani i ka hora 2 a oi iki o ka la a'u e olelo nei, oiai au a me ia e huli ana a nana ma ka aoao hikina, ma ka lanai ma ka huli ma o o ke alanui Likelike, aia hoi, kau ana ua i'a la imua o ko maua mau maka, ia wa i mai lo o Kalani ia'u, he i'a hoi keia e kau nei, a i aku la au heaha la ia i'a, huli hou ae nei o Kalani a i mai nei i keia mau huaolelo ina no hoi no ka pono waiwai, a ina no hoi aole, oia iho la no, eia ka i'a la he Hinalea, elua ano, he make ia waho a he make no i ka io ponoi.
                Nolaila, elua no la mahope iho, komo iho la o Wilikoki ma iloko o ka Pa'lii, a hooili ia ke kaua o ka hopena, ua lilo ia kahua kaua a lakou i komo ai me ka manao ana oia ke kahua kaua e loaa ai ka lanaikila, o ka hopena o ia kaua, "he hinai ka lani, he opu kaua, he opu hinalea, he auhee," oia hoi, ua hoopuni ia lakou a paa iloko o ka opu upena, aohe wahi e pakele ai, he luku wale no ka hana a kekahi aoao. He nui aku no na manao e wehewehe ana i kona ano piha, aka, ua haiki ka manawa.
[Aole i pau.]

Na Olelo Noeau.

                E waiho i kau mau mea maikai a ko lakou wa e makemake ia ai, mai hoolei wale i ua mau mea la no ka mea, me ke kumukuai nui wale no ia mau mea i loaa ai.—Indus.
                Hana oe me ka hoomanao no ka luhi kekahi, ina aole i hoomanao ia ka luhi, aole he ola iloko o ia hana.—Maxwell.
                Mai hilinai wale ma ka oluolu o ko ke kanaka ano, no ka mea, he pahee ka omole ke hamo iho, a he oi nae ke na-ha.—Oswell.
                Mai poina i ke daimana a me kona mau mea like, he waiwai nui ko lakou, pela hoi, o ka pono he mea makamae ia, e malama oe ia mea me he daimana la, oiai oia ke kahiko nani e hanohano ai ka haipule.—Marshal.