Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 4, 1 April 1898 — "E Huli e ke Kanaka Auwana nei." [ARTICLE]

"E Huli e ke Kanaka Auwana nei."

Ma ko makou nana pono ana ina manao uwalo o Mr. Theo. H. Davies maloko o kana mau pepa liilii i hiki mai imua o makou, ke haawi aku nei ka Lei Rose o Hawaii i kona mahalo ana maluna o ia mau olelo ao e ualo mai ana i ka lahui e hoopau ae i kela mau manao hoopaakiki kuhihewa o kekahi poe o kakou e hoihoi hou ia mai ana ke Aupuni kumu, oia ke Aupuni Moi. He nui ko makou hilinai ia Theo. no ka Lahui Hawaii a me ke Aupuni Monakia (Aupuni Moi.) Ua ike kakou i kona paio hahana ana me ka poe nana e kukoo ana iky Aupuni P. G. Pela no a hiki mai i ke wa i kukulu ia ae ai ke Aupuni Republika no Hawaii. ua ikaika maoli no oia i ka paio ana no ka Lahui Hawaii, ka Moiwahine a me ke Aupuni Moi, a ua hooikaika maoli no oia i ke Kamalii ia Kaiulani e noho ma kulana he Moiwahine no ke Aupuni Hawaii, aka, o ia mau hooikaika ana ana, i hui pu ia me kona mau hoolilo ponoi a me kekahi poo okoa e ae paha me ia, ua haule pu wale no. Ke hai (illegible) nei no hoi makou meka oiaio loa, he Ii maka kalai Aupuni maoli no o Theo. H. Davies, he ike e oia ina mea o hoea mai ana a wahana e (illegible) i mamua, nolaila, ma kekahi ano he makaula nolaila, ina ua hauiwi pio kekahi kanaka i oi loa aku ka ike a me ka naauao i keia mea o ke kalai aupunii ko kakou, heaha

la ke lawe kakou a noonoo i kona ieo uwalo a hoao kakou e hookuikahi ia kakou iho e hoolohe i kona leo e nonoi haahaa mai nei e hoohui ia kakou e kakoo i ke aupuni Repubalika kumu o Hawaii i kakoo piha ia mai e na aupuni mana a ikaika o ka honua nei, e like me Beritania, Ameika, Farani, Geremania, Austria, Italia, Sepania Potugala a pela aku. Ina o keia ke kumu maopopo loa e hiki ole ai i ua Aupuni Moi nei o kakou ke hoihoi hou ia mai, alaila, e ninau ana makou. Ma ke alanui hea la e hiki ai ia kakou ke olelo, he hiki no ke hoihoi hou ia mai ke Aupuni Moi, a me ka Moiwahine Liliuokalani i ka Nohoalii o ke Aupuni Hawaii. He hiki no paha ia mea ina i keia la, o ko kakou kulana aupuni e ku nei he aupuni Provisinale (Provisional) oia hoi, he aupuni Kuikawa a he aupuni hoomalu wale no hoi, a ina la paha ke ku nei ia aupuni, a o ka ninau hoihoi hou mai la i ke aupuni Monakia [aupuni Moi oia la ka ninau imua o ka Ahaolelo o Amerika, alaila, e aho la paha ia, ua loaa ia kakou he wahi manaolana no ka hoihoi hou ia mai o ke Aupuni Moi, ame ka Moiwahine maluna o ka noho kalaunu o Hawaii, aka, i ka wa i pau ai o ke aupuni Kuikawa a lilo ae la i aupuni Repubalika, a i ike koke ia mai hoi e na aupuni mana a ikaika o ke ao nei ia wa koke no i make loa ai ka ninau e hoihoi hou ana i ke aupuni kumu a me ka Moiwahine Liliuokalani maluna o ka nohoalii, nolaila, aole loa he ninau imna o ka Aha Senate i keia wa o ia ano, aka. ua loli ae ka ninau mai ka hoihoi aupuni Moi a me Moiwahine a i ka ninau hoohui aina, nolaila, e hoomanao i keia: 1—O ka hoihoi hou ana mai i ke aupuni Moi, he mea paakiki loa ia. 2—O ka hoihoi ana mai i ka Moiwahine ma ka noho kalaunu o ke aupuni Hawaii, he mea hiki ole. O ke Akua wale no kai ike, aole ia mea ina mana honua, aia walo no ia mea ina mana lani. Aia ma ko makou poo manao maluna ao e olelo ana, "E huli e ke kanaka auwana nei." Ke olelo nei makou he olelo

naauao keia, a he poo manao hoi e pili pono ai na olelo a'o a Davies, ke lawekekahi aoao kalai aupuni o kakou a noonoo me ke akahole, a hoomaopopo maoli iho no aohe he aupuni e ae maluna o ka paemoku o Hawaii nei, o ke aupuni Repubalika wale no, ua hala ke aupuni Moi a mo kona mau nani a pau, aka, eia kakou malalo o ka malu oke Aupuni hou o Hawaii nei i kapaia, ke Aupuni Repubalika o Hawaii. E na hoaloha o'u ame kekahi aoao kalai aupuni, anoai paha, ua hewa makou i ko oukou manao noko makou hoike aku i ko makou manao oiaio maoli maluna o keia ninau. No makou iho a mamuli hoi o ko makou manao ana he mea pono na makou e hoakaka aku iko makou manao kalai aupuni oiaio a pelolei no ka pono o na aoao elua, ka aoao Repubalika a me ka aoao Roealika (Royalist), nolaila eia ka makou e hoike aku, e hoopan kakou i ko kakou mau manao kue pili aupuni e hoihoi ia kakou iho i hookahi malalo o ka malu o ke aupuni Repubalika, ke aupuni nana e Rula nei me ka mana maluna o ka lahui Hawaii a me na lahui Kanaka o ko na aina e, a ma kahi hea. la kakou e hiki ai ke hoonanahuki ae ia kakou iho, oiai [1] aohe aupuni Moi i koe, [2] aohe he Moiwahine i koe, o ke pani ma ko laua makalua, [1] o ke aupuni Rebubalika, ma kahi o aupuni Moi, o Peresidena ma kahi o Moiwahine. Nolaila, ke manao nei makou he poo manao ano pili kupono loa keia e i mai ana ia kakou e huli mai kakoil a pau mai ko kakou auana ana a hoi mai kakou a pau i ka malu o ko kakou aupuni hou, e hoopoina ina mea i hala, a kikoo aku ina mea mamua.