Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 5, 15 April 1898 — Page 9
9
a pau e noi ana i ke aupuni ma o kona mau akena la, aka, ua maopopo no o ka mea e noi ana e hoike ia mai ana no iaia i ka mea noi aku, na kuhikuhi ana a pau a ke kanawai ke noi kakou, nolaila, ke olelo nei makou, ina i aloha kekahi i ka aina, o makou wale no e e kuhikuhi aku ai, e hele i na Ekena o ke aupuni i apana aina, a loaa mai lawelawe na lima a mahiai i ka honua kahi e hooulu ia ai ka ai e ola ai ke kino, kahi eku ai ka hale ka mea e malu ai ke poo e kuonoono ai ka noho ana, o keia ka makou e olelo nei oia ke ke aloha aina oiaio, ke kalaiaaina noeau aohe aloha aina e ae, a aohe kalaiaina noeau e ae o keia hookahi wale no.
KE OLA NO KA MEA MAIKAI NO KANAKA A PAU.
E na makamaka a me na hoa'loha, o ka lalani olelo e kau ae la maluna, mai loko mai no ia o ko kakou mau Buke Himeni Hawaii Haipule kahiko. He mau olelo naauao a he ku no hoi i ka walohia ke lawe ke kanaka a noonoo i kona ano ma ka noho ana kino a me ka noho ana uhane, aka hoi, o ka makou e makemake nei e alakai ia kakou no ke ola, a ia no ia ma kahi o ka mahele mua iloko o ko ke kanaka noho ana honua, oia hoi o keia ola kino ana. Ke ninau aku nei makou i keia ninau, heaha la ka hana pono a ke kanaka Hawaii e hana ai i mea e loaa ai ke ola? O keia ka makou ninau e makemake nei e pane aku imua o kakou na kanaka Hawaii, a heaha la ka oukou pane maluna o keia ninau.
Eia ka makou e pane aku ai ma ko makou aoao: E hoi hou kakou i ko kakou noho ana kahiko, oia hoi keia, o na kanaka Hawaii a pau e noho nei, e mahi ponoi i ko lakou mau aina, aohe olelo ana no lakou, aka, o kakou o na kanaka Hawaii ua pau na aina i ke kuai ia, i ka Moraki, hoolimalima loihi ia, i ko makou manao he mea pono loa e nonoi koke lakou i ke aupuni, ma o ko ke aupuni ma Ekina a Komisina aina aupuni, e haawi koke mai o na mau hapa eka. Eka a mau eka paha elike me ka nui i makemake ia, oiai na aina lei alii a me na aina aupuni, ke haawi wale ia nei i kela a me keia mea makemake aina, aole ma keia mokupuni wale nei no; aka, ma na wahi a pau iloko nei o keia mau pae moku o Hawaii nei. Ua manao makou he ipu gula maopopo loa keia no na mea a pau e makemake ana i ke ole o ke kino, mamuli o ka lawe ana a mahiai i ka aina, hooulu ana i na ano hana a pau i mea e loaa ai ke ola, oia hoi ka piha opu aole e pololi.
Ua olelo ae nei makou maluna e hoi hou kakou i ko kakou noho ana kahiko, e ninau ana makou i keia ninau: I ke kulana naaupo a nei? Haina Aole, i ke kulana naauao a puni hana o ka lahui Hawaii, ka imi ana i ko lakou waiwai ma na oihana mahiai, oihana lawaia, hanai holoholona, a me na ano hana e ae a pau e pono ai ka noho ana, a e loaa ai ke ola iloko o keia noho ana ma ke kino.
NA MEA NUI O KA AHAOLELO
A hiki iho la i ka la 6 o Apelila nei, oia iho la ka piha ana o na la he 37 o ka noho ana o ka Ahaolelo.
O ka nui o na kanawai i hooholo ia e na hale elua, a i apono ia hoi he mau kanawai no ka aina, he umi no ia.
Aole i kana mai ka nui o na nci dala mai na apana mai a puni na mokupuni.
He nui no na hana hoonahoa ku ole i ke kanawai, pela ko makou noonoo e like me na mea i hoakakaia, no ka mea, ua lawelawe ia kekahi hana imua o na Ahahookolokolo apana, me ke ku ole i ke kuhikuhi a ke kanawai, a ua lawelawe ia ma ke ano maa mai mua mai, oia maa mai, he maa ku ole i ke kuhikuhi a ke kanawai.
I kela mau la aku nei i hala ma ke ki ei ana aku, a me ka maikaikai ana iho i na mea i hana no ka pono o ka aina ame kona lahui, he nui no na mea maikai i hana ia.
Ua ulu pu mai he mau hoololi kumukanawai ua helelei nae, he mau mea maikai no ua mau mea la, aka, he mau hana ku paha i ka hoopunipuni a me ka e pa ma ka aoao o ke aupuni Hawaii, mahope iho o ko Hawaii hana kuikahi ana me Amerika, oiai, eia ua kuikahi la imua o ko Amerika Aha Senate ke noonoo ia la, eia ka ninau. Heaha la ka Amerika mea e olelo mai ai? Ua hana anei o Hawaii i ka mea pono imua o na?
Nolaila, ua kaomi pu ia ia mau noonoo maikai ana, aka, e mahalo ia na hoa hanohano o ua Aha la nana i lawe mai ia mau hoololi ana, oia maoli no ka mea pololei a me ka oiaio, e hiki a i ia kakou ke hoihoi mai i ke aupuni Repubalika a i aupuni no ka lehulehu, elike me ko Amerika e ku nei i keia la.
I keia mau la e nee nei, ke hele nei na mea a pau me ka nee malie a me ke akahele, eia wale no kahi hoohalahala iki ma ko makou aoao, aole makou e hiki ke olelo hookamani ae, oia keia, i ko makou kiei ana aku i kekahi wa, he kakaikahi loa na hoa o na hale elua, ua noho kekahi poe hoa a molowa hoi o ko'a, ma keia wale iho la ka makou wahi kina'una'u e ike nei. He pilikia paha no na hoa, heaha la? E hana ia paha ka hana o na Haku ea.