Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 6, 30 April 1898 — KA MOOLELO O KA Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI. KEIKI PAPA O WAIMANALO. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI. KEIKI PAPA O WAIMANALO.

He aina uliuli maikai o WaimiiWio i ulu ia e ua mauu maikai 110 ka lioonaomona i iia holoholona, ua pilia lioi me na laau e ulu ana 5 aona kualono na awawa ua j>ilia i na hua ai o ue kuahiwi o ua ano a pau, a ua piha hoi me ke ko aki e ulu wale anailoko © na awawa a me na kualono, o ka heluna o na kanaka e noho ma ke awawa o Waimanalo, i keia manawa, mai kaue ka wahine a me na keiki; aia no ia ma kahi o ka 700, he ola maikai ke kino o na mea a pau, lie ikaika, a ua mahi nui i ko lakou mau nina a paa i na niea kanu, oia hoi ke Kalo, lliilh, Main, Kulina Pu, Akaakal, Kauhi, Knpiki, o na hmo ai h« nui wale aku elike mo na niea uian ia kakou inamun. r ka m. ii. 1052 ke kuleulu mua i t *r ana o ka Luakini o Waimaualo, «a kokualeuu mukuakane o Mika Kamaki he $500:00 no ka hoala ana i ka hana kukulu Luakini, ua ulu na hana pono iwaena o na kanaka i ka paa ana ae o ka Luakini me ka noho maluhia. Iloko mai o ka m. it. 1853 puka ao la ka ma'i Hebera (Kamola Poki) iwaona o na nui ka make o na kanaka mamuli o ka hemahoma a me ka maopopo ole o ka inalaana ia lakou iho, oiai, he ma'i lukuia i kamaaina ole iwaena o kakou ia waj iloko o k«ia wa o ka pilikia nui wale, owau nei me kokahi kahuna Katolika o Malakiele kona inoa a me olua keiki

lawelawe iiie maua i ukuia e ke aupuni e liokua ia iuaua, ua ho-a'o maua e lapaau ina kanaka elike me ka hiki ia mana; a e malama.i ka poe ma'i me ke kanu ana i ka poe i niako, a ho-a'o maua ma na ano a pau elike noe ka hiki j ko maua ike ame ko maua ikaika ke hana ina mea e e nakele ai na kanaka ma i kela poino nui. Peia iho la makou i hakoko ai me ka ma'i a hikiika pau ana o ka-maH luku Kamola Poki (Small Pox.) Owau iho. ame ko'u ohana o ka hale, aole makou i loaa iki ika ma'i, a pela no hoi me ke kahuna Katolika ka makua Malakiele; lie nui ka poe i make; nui no hoi ka poe ola mai, i ka wa i pau ae ai na mana-©na-o a ka ma'i luku, he 4 makahiki mahope iho, ua nui ko'u nobo kekeue ana me na WāimanWlo nei, oia hoi i hakaka wale ia no e a'u me na kanaka iloko o ia makahiki. E hakaka lima maoli ana i kekahi wa; a komo i ka Ahahookolokolo i kahi wa a pela akti; mainuli o ka hooj)ilikia ana a na holoholona o na kanaka i ka aina, st me na holon»au holoholona e hele wale ana maluna ona aina hanai holoholona o Waimanalo i lilo i kuu makuakane. - lloko o keia mau o ko-.ma.ko.n noho paonioni ana, ua lanakila iho la au maluna 0 lakou, a noho maluhia iho la makou me ka maikai ame ka eluolu. He aina piha o Waimanalo i kahuna o na ano a pau; ka poe mokomoko a me ka poe lua, eia nae; iloko o ko'u noke i ka liakaka me ua poe kahuna nei, ka lua a. me ka mokoinoko, o lakou o makou a pau'ka i hala aku a koe no wau ka mea i noke i kahakaka me lakou mamuli oka pololei. Aka, he aloha no nae ia poe a pau i liala aku 3a, pela no lioi he aina o Waimanalo i piha i ka poe mokomoko a mo ka ]".oo luo, he ku no i ka uahoa ko nana aku, a manao no au i na no wau e loaa j3ono mai ana i na lima o koia poo i na no paha, ua poino mua wan, aka, he hookahi wale no wahi moa nana i hoolanakila ia'u maluna o lakou a rau, o kahi iko polepolo uuku walo no i loaa ift'u mo kn eleu a mo ka hikiwawe o loaa mua aku ai no i na ai a wahie, Nolaila., iloko o keia hakaka maoli ana o'u i kahi wa me ke : a poe ihoike ia ae la maluna,he kalaki wale itm no ko'u pakele ana, ine ko'u alu pu ia no hoi i kalii wa e kanaka. Nolaila.ua liakaka ia eau kahuna a*ole au i make iki i ka anaana ia, ua hakaka au mo ka poe lua a mokomoko aole 110 an i eha iki ia lakou—Pela iho la ko ano o ko'u noho ana me na kanaka n liilu wale 1 ka w»v i nuho noakou me ka maluliia. (Aole i pau)