Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 7, 15 May 1898 — Page 3

Page PDF (328.68 KB)

3

 

KA MOOLELO
O KA
Mea Hanohano ke 'Lii
J. A. CUMMINS ,
KEONI KAMAKI.
KEIKI PAPA O WAIMANALO

                Oiai au e noho ana i keia mau la he haku maluna o ka aina hanai holoholona o Waimanalo mai o a o, ua like me ekolu o makou kuni pipi ana i ka makahiki hookahi, o ka Moi Alexander Liholiho kekahi e iho ai i kekahi wa i ka ho-a pipi, a kuni pipi pu me makou, me na alii manuwa Amerika, Pelekane a me kekahi poe maka hanohano ea-e o ka aina, oia au—He lealea loa ka Moi Liholiho i keia mau hana, a he alii eleu maoli no oia ma ke paniolo pipi, a he piha ealea no hoi.
                He nui aku no kana mau hana akamai, iloko o ka A. D. 1859, e holo ana maluna o ka aina hanai holoholona o Waimanalo he 4,000 poo pipi, a mawaena paha e elua a ekolu tausani poo hipa, aia paha ma kahi o elua a ekolu haneri poo lio o na ano a pau, a ke kuai ia nei keia mau holoholona i keia wa me ke kumukuai maikai, i keia makahiki hookahi no, komo mai la oa Bxter Aremstrong "keiki a Limaikaika" me kuu makuakane ma ke ano hui iloko o ka oihana hanai holoholona o Waimanalo, oiai no au e lawelawe ana i ka hana hanai holoholona, ma ka aoao a mahele o kuu makuakane me Baxter Armstrong; ke lawelawe pu nei au i ka oihana lole pipi me ka hoolawa pu ana aku no hoi i na moku Okohola e komo mai ana ke hiki i ka wa kikina moku, ka pipi, hipa a me na mea ai o kela me keia ano.
                Mawaho ae o keia, he 3 o'u mau hale pipi, he hookahi na'u e lawelawe maoli ana; a he elua malalo o kekahi haole lole pipi mai Kaleponi mai, i keia wa a maua e lawelawe nei i ka oihana hanai holoholona; me Baxter Armstrong, ke kuai nei maua i mau pipi hou, a ke hoolilo pu aku nei no hoi i kekahi mau poo pipi, a ke hooponopono pu nei no hoi i na mea e maikai ai, a e hanau nui ai na holoholona:
                Aohe keia he hana mama a oluolu he hana luhi a he hana nui a kaumaha; e hooluaiele ana i ke kino i o a ia nei, e holo ana iluna o ke kua o ka lio i ka po a me ke ao, e holo ana i ka wa wela iloko o ka ua me ke anu, ua like wale no ia mau mea a i elua, e iho ana i lalo a e pii ana i luna nei o ka pali o Nuuanu i ka wa ino a malie. Aole e hiki ia'u ke hoomaopopo ae, a ke hai aku i ka lehulehu i keia, ehia la ka nui o na manawa a'u i iho ai i lalo o na Koolau? A ehia la a'u manawa i pii mai ai mai na Koolau mai a i Honolulu nei?
                I kekahi wa, mai lalo mai no o Waimanalo a kau no i luna o ka waapa i waena konu oka po, e alualu ana i na moku komo mai; ia'u e lawelawe nei i ka oihana lole pipi, he mau lumi lole Pipi ko'u elua i ka hale makeke kahiko, oia no ka hale o ka Hui o C. Brewer&Co e ku nei, a he hookahi o'u hale kuai pipi ma ke alanui Moi i kahi o Hapa e ku nei.
                I ka makahiki 1361, holo makou me ka Moi Alesander Liholiho (Kamehameha IV) i ke kahe ana o ka Pele i kai o Wamanalii Hawaii maluna o ka moku manuwa Beritania, "Clipso" hiki makou i Kealakekua bay, o na hoa hanohano i ukakali pu aku i keia huakai hele a ke alii ka Moi oia keia mau keonimana ka makua Damon, [Father Damon] Adg-gen Maikai, J. H. Brown "Makapaa" owau iho J. A. Cummins, ke alii ka Moi David Laamea Kalakaua a me na kauwa lawelawe he eha ko lakou nui, me 26 mau alii moku, i ko makou hiki ana aku, ua pii makou a moe iho la ia po i kahi e kahe ana ka pele ua oleloia o keia kekahi kahe nui ana o ka pele.