Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 7, 15 May 1898 — KA MOOLELO O KA Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI. KEIKI PAPA O WAIMANALO [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI. KEIKI PAPA O WAIMANALO

Oiai au e noho ana i keia mau la he liaku maluna o ka aina h&uai holoholona o Wainaanalo mai o a o, ua like nie ekolu o makou kuni pipi ana i ka makahiki hookahi, o ka Moi Alexander Liholiho kekahi e iho ai i kekahi wa i pipi, a kuni pipipu me makou, me na alii manuwa Amerika, Pelekane a me kekahi poe mana hanohano ea- e o ka aina, oia au~He lealea ioa ka Moi Liholiho i keia īmu hana, a he alii eleu maoli no oia ma ke paniolo pipi, a he piha ealea no hoi. He nui aku no kaua mau hana akamai, iloko o ka a. D. 1859, e holo ana maluna o aa aina hanai holoholona o Waiman a lo he 4,000 poo pipi, a ft>awaena paha o elua a ekolu tausani poo hipa, aia paha ma kahi o elua a ekoiu haneri poo lio o naano a pau, a ke kuai ia nei keia mau holoholona i keia wa me ke kumukuai maikai, i koia makahiki hookahi no, komo mai la oa Bxter Aremstr"kwiki a'Limaikaika'' mokuu makuakane ma ano hui iloko o ka oihana hanai holoholona 9

Waimanalo, oiāi tio au e lawelawe ana i ka h&n& lianai holoholona, ma ka aoao a mahele o kuu makuakane me Baxter Armstroiig; ke lawelawe pu nei au i ka oihana lole pipi me ka hoolawa pu ana aku no hoi i u a moku Okohola e komo mai ana ke hiki i ka wa kikina moku, ka pjpi, hipa a me xxa mea ai o kpl&ine keia ano. Mawaho ae o keia, he 3 o'u niau hale pipi, he e lawelawe maoli ana; a he elua malalo o kekahi haole lole pipi mai "Kaleponi mai, i keia wa a maua"e iawelawe »ei i ka oihana hanai holoholona; me Baxter Armstrong, ke kuai nei maua i mau pipi hou, a ke hpolilo pu aku nei no hoi i kekahi mau poo pipi, a ke hooponopono pu nei no hoi i na mea e maikai ai, a e hanau nui ai na haloholona: Aobo keia he hana mama a oluolu- he ha na iuhia he hana nui a kaumaha;e hooluaiele ana ike kino i o a ia nei, e holo ana iluna o ke kua o ka lio i ka po a me ke ao, e hoto ar,a 1 ka wa wela iloko o ka ua me ke anu, ua like wale no ia mau mea a i elua, e iho ana i lalo a e pii ana i luna nei o ka pali o Nuuānu i ka wa ino a malie. Aole e hiki ia'n ke hoomaopopo ae, a ke hai aka i kalehulehu i keia, ehia la ka nui o 'na manawa a'u i iho aiilalo ona Koolau? A ehia la a'u manawa i pii mai aī mai na Hoolau mai a i Honolulu nei? I kekahi wa, mai lalo tuai no o Waimanalo a kau no i luna o ka waapa i waena konu okapo. 6 alualu ana i na moku komo mfi; ia'u e lawelawe nei ī ka oihana lole pipi, he uiau lumi lole Pipi ko'u elua i ka hale makeke kahiko, oia no ka hale oka Hui oC. Brewer&C'o e ku nei, a he hookahi o'u hale kuai pipi mc ke alanui Moi i kahi oHapa e ku nei. I ka makahiki 1361, holo i īakou me ka Moi Alesander Liholiho (Kamehanalia IV) i ke kahe ana okaPelei leai o Wamanuiii fiasvaii maluūa o ka moku manuwa Beritania, "Olipao'' hiKi makou i Kealakekua bay, o na ho v haoohano i ūkakali pu aku i keia huakai hol< a ke alii ka Moi oia keia miu keonimana ua makua Damon, [FathtJ- Damon] Adg-gen &■ aikai, »T. H. Birown "Makapaa" owau iho J. A. C>imminsj ke alii ka Moi Davicl Laamaa Kalakaua a ine ija kauwa lawelawe he eha ko lakou nui, me 26 mavi alii * moku, i ko makou hiki ana aku, ua pii makou a inoe iho la ia po i kahi e kahe ana ka pele ua oleloia o keia kekahi kahe nui ana o k» peJ«,