Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 8, 1 June 1898 — Page 3
3
KA MOOLELO
O NA
K EIKI ALII AUWANA
Elua
A eia wale no ka ia nei mea i ike o ko laua nei hiki ana aku i kekahi hale alii kakela nani, lohe aku la ia i ka leo huro huro o na kanaka, ia ku malie ana iho o ua lio ihu nui nei, i nana ae ka hana o ua keiki alii nei, ua piha ku'i ke alo o ka hale alii kakela me na kanaka aole i kana mai; e ku ana na laina koa me na aliikoa, e noho mai ana ka Moi kane me kana aliiwahine a me ka hooilina aupuni, na kaukaualii, na poe hanohano a koikoi o ka aina, a me na makaainana a lehulehu wale he mau tausani o na tausani o ko lakou nui. E u-a ana, e huro ana, e kani ana na Bana, e kani ana ka pu aloha he 21, e kani kui-lua ana a kui-kolu na leo o ka bele. A i ka ia nei hoomaopopo aku me he la, he la kulaia no ke aupuni, elike me na la hanau o na'lii, a mau la kulaia e ae paha oia mau ano.
Oiai ke keki alii e ike nei i keia mau mea kupanaha loa imua o kona alo, me he moe uhane la nana, ia wa ua komo koke mai la ka noonoo hikiwawe iloko o na, o kana mea e ike nei aole ia he moeuhane nana, aka, he mea oiaio maoli no ia o ke komo koke ana mai o ka hilahila nui iloko o ia nei, mamuli o ko i nei ike ana iho i kona kulana pupule, a ano hehena imua o kekahi anaina hanohano loa a ihi kapu, imua o ka Moi kane a me ka Moiwahine, na'lii a me na poe koikoi o ka aina, ua hele no hoi ko inei wahi lole a na haehae, oiai oia e lawe hele ia ana e ka lio ihu nui, a ua noke aku la hoi keia i ka haehae i kahi kuka, ka palule, ka lole wawae ka papale a koe aku kahi pahi ili oluna me lalo i ka-ili, i mea hoi na kona muli e ike iho ai aukali mai mapope o kona meheu.
Oiai, i ka wa i ku malie iho ai ua lio ihu nui nei, ku ana laua nei imua o kekahi anuu mai ka lepo mai i hoohiwahiwa ia me na hae like ole o na aupuni, na lau nahele, na pua hoi o kela me keia ano i haliiia me na moena weleweka lihilihi gula ma ka aoao akau o ua anuu nei. Na lii ka Moi kane; Ka Moiwahine. A ma ka aoao hema o ka Moi ke kaikamahinealii, a hooilina hoi o ke aupuni, mahope iho o ko ka Moi make ana, ma ka aoao hema' na kaukaualii na'lii a me ka poe koikoi o ka aina.
Ia hiki ana o ua lio ihu nui nei imua o ua anuu la, oia no ka wa i kani ai na pu aloha o ke kakela, kani na bele, huro na kanaka, a haawi hoi na puali koa i ka lakou mau pu i ke alo (Present arms,) ia wa puhi mai la ka Bana i ke mele lahui a ku ae la ka Moi a me ka Moiwahine, a pela hoi me ka hooilina kalaunu ke kama'alii Siriana na kaukaualii, na lii me na poe koikoi o ka aina.
I ka wa i kuu iho ai ka leo o ka Bana, iho mai la ko ka Moi puuku alii a me ko ka Moi Bihopa nui (Arch Bishop) mai luna mai o ka anuu, a i kahi a ka lio ihu nui e ku nei me ke keiki alii iluna o kona kua. E paa ana ka puuku me ka hoailona alii ma kona lima akau, o ka Bihopa hoi e paa ana i ka ipu pule, a me kekahi keiki uuku e paa ana i ka puke-kule. Ia wa, ua hoomaka iho la ka Bihopa e pule, a me ke kuni ana i ka mea ala, i ka amene ana o kana pule, wehe ae la ka puuku alii i kana owili pepa a heluhelu mai la i keia mau huaolelo imua o ke keiki alii.
"1— Me ka moakaka." E ke keiki alii, ka mea a ke Akua kiekie loa i koho mai ai i kane na ka hooilina kalauna o ko makou aupuni nei. Ano; ke hoopa aku nei au ia oe, ma kou poo i keia hoailona alii o ke aupuni: [Cepter0 he hoailona, e hoike mai ana, ua koho pono io mai ke Akua ia oe i waena o na keiki alii o ka honua nei i kane na keikamahinealii o Seriana ka hooilina kalaunu hoi o ka noho alii o ko makou aupuni; a no ua lilo oe i lala no ko makou ohana elike me ia i koho ia mai ai e ke Akua.
NA KA MOI—RIO I.
Ma o kona puuku Alii la. "Esmal miner" Hanaia ma ko makou Hale Alii i keia la 30 o Feb. A D 1490
Ia wa ua lalau akula ka puuku i ka lima o ke keiki alii Willama Alendro Albatino. Akahi no a hookuu mai la ia iaia mai luna mai o ke kua o kona lio (Hoopopokamu,) a alakai ia aku la keia meia, olohelohe no, ua hele ka lauoho a kiwala-o; hele no hoi na wahi maka a papaaku i ka lepo, aka he mea ole nae ia i ka makemake o ke Akua me ia kulana ole no o ua keiki alii nei, ua lilo nae ia mau minute, i mau minute ilihia loa imua o ke anaina alii, ua lawe aku la ka puuku a hoolauana aku la i na Moi a me ka hooilina Moi, ia wa haawi ae la ke anaina he ekolu leo huro, a lawe loa ia aku la ke keiki alii i kekahi mau rumi o ka halealii i hoomakaukauia nona.
E na makamaka, e kala mai i ko oukou mea kakau moolelo. Oiai; aohe hana a ke keikialii, ua kau ke poo i kauluna o ka moe hoi a Moi a ke kahuna mana o Haupu.
Nolaila e hoakaka aku ana ko oukou mea kakau moolelo i ke ano o keia lio ihu nui a me kana hana, i ka wa e makemake ia ai kekahi mea ano nui no ke aupuni, a no ka lahui paha e loaa, pela no hoi ko na Moi e noho ana ma ke poo o ke aupuni. Nolaila, o keia lio ihu nui e olelo ia nei, aole ia he holoholona e ae, o ka Hipopokamu no ia a kakou e ike nei maloko o na kii palapala aina, eia nae i ka wa kahiko, he holoholona oi aku o ka ikaika a me ka mama i ka holo, aohe he holoholona oi aku mamua o na, ma ka lohe, i ke kauoha ke kauoha ia oia e hana i kekahi mea