Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 8, 1 June 1898 — Page 7

Page PDF (398.72 KB)

7

 

KA MOOLELO
O KA
Mea Hanohano ke 'Lii
J. A. CUMMINS ,
KEONI KAMAKI
KEIKI PAPA O WAIMANALO

                A e kahe loa ana iloko o ke kai, ua like me 40 mile kuea ka laula, e kahe ana a hoea loa i kai o Paako, ua nui ko makou pilikia ia po a makou i moe ai, aohe a makou mea ai, oiai, aohe i hiki ae na bipi ukana mea ai a makou ia la, a hiki i kahi la ana ae, ua hele makou a pulu a ua koekoe i ka ua. Ia hiki ana'e o na holoholona ai a makou, ua ai iho la makou a maona. Ua lawe makou i kahi mau mea i hana ia e makou mai ka pahoehoe wela mai mai o ka pele. I na mea hiki ia makou ke hoihoi i kai o ka moku, hiki makou i kai o Kealaakekua, haalele iho la ka moku o makou ia la no Honolulu nei, me na ola maikai.
                Haawi iho la ka Moi he ahaaina, a he hula haole iloko o ka halealii o Iolani, pau na hana o ia po; hoi aku la no Waimanalo. I ka makahiki 1862, i ka la 4 o Iulai, he heihei lio nui ma Kulaokahua, he hapalua mile ka pahu holo, he heihei nui keia, he mau mahina ma mua aku, ua like me 5 a 6 o'u mau lio e ao ana no ua heihei nui 'la. Ua eo i ko'u mau lio ka heihei a me ka hanohano o ka la. Iuali 16 ae o ia makahiki no 1862 haalele iho la au a me kuu luaui makuakane ia Honolulu nei no Kaleponi, maluna o ka moku Speedwell Kapena John Paty, he 20 la o makou o ka holo ana, hiki aku la makou i Kapalakiko. O Capt. Fuller, e   noho pailoka nei, oia ko makou malamamoku. He nui ka pioloke o na kanaka o ke kulanakauhale o Kapalakiko i keia wa a makou i hiki aku ai, oiai, oia no ka wa i kaua kipi ai ka aoao Hema i ka aoao Akau. A o ka nuhou mua loa i hoea mai i ko makou wa i hoea aku ai i Kapalakiko mai ke kahua kaua mai, "ua hee na kipi i ka aoao Akau" Ia hiki ana'ku i Kapalakiko noho iho'la maua me kuu makuakane ma ke alanui California, oia ke alanui mawaena o na alanui Kerney a me Dupon.
                Ia hiki ana i Kaleponi, ike iho la no au i ka pii maikai ae o ko'u ola a me ka ikaika maikai mai o ko'u kino. Aole no i nui loa na wahi kauhale o Kapalakiko i kela wa, ma kau puu e holo ana i kela wa a hiki i ka mission, e moe ana he alanui hao ia wa; e holo ana mai ke alanui Market aku, a hala i waho o ka Hay o Park, oia kahi e luana ai, a e hoonanea ai na mea a pau ia wa, e kani ai ka Bana e like me Goldengate Park i keia wa.
                I kekahi wa mahope iho, ua hele au e hoolohe i ka haiolelo ana a kekahi kahunapule kaulana o Star King kona inoa. Ua kapaia no kona luakini ma kona inoa, (Star King Church). He ku i ka noeau kana mau olelo, he wahi kanaka uuku wale no, he pahee maikai kana olelo ana, he koikoi nae kona leo, he ku i ka ilihia ke hoolohe aku oe i kana haiolelo ana, e piha mau ana kona luakini i na wa a pau, a kuku okoa kahi poe aohe wahi e noho ai; a i kona wa e ku mai ai e haiolelo, aole oe e lohe ana he wahi leo, a he walaau; ua hamau loa na mea a pau e ake ana e lohe i kana haiolelo. O ka hora 11 A M o ke Sabati, kona wa pule, ma ke alanui Powell.
                I ka pau ana o ka pule, ua kau aku la au ma ke kaa o ke alanui Market a holo i kahi i kapaia [the Willows] o ka wilou paha ia ia kakou, malaila oe e ike ai i na hana lealea a pau, na keaka maoli, keaka nika, kiki-pu, ulu-maika, hulahula, pela aku a nui wale na hana lealea, e hoonanea ia ai oe a e pau ai hoi kou moloa i ka mea o ka  nui launa ole mai o ka lealea, he nui kou aka i ka hana apiki a ka poe keaka nika, e noke oe i ka aka a eha ka iwi aoao; he nui aku na mea ou e aka ai, a hauli, Eia wale no ka hewa, ua loihi na la i hala, ua poina ka hapa nui o ka'u mau mea i ike ai ia mau la. He kakaikahi wale no na wahi kauhale o ke kulanakauhale kaulana o Kapalakiko.
                A ke pau hoi ko laila mau mea lealea ana o ke ao, i ka hora 7 P. M. o ke ahiahi hoi na hana lealea iloko ponoi o ke kulanakauhale ma Hays Paka, ilaila hou oe e ike ai i na keaka, na hulahula, a me na lealea o kela ano keia ano, na mea ai, ka ice cream: wai momona, beer, wine a me na ano mea inu no a pau ma kau nana aku.
                I ka'u nana aku i ka nui o na paa [pair] o ka poe e hulahula ana iloko o ka (Pavillion) hale lanai nui, aia ma kahi o ka 600 paa hula i ka wa hookahi, ua like paha ke anapuni o keia lanai nui me 600 kapuai, a ma kekahi wahi ua hanaia i wahi no ka poe hookani pila e hookani ai i na mea kani, maluna'e o ua Pavillion nei na noho o ka poe maikai, e lawa ai paha no umi tausani kanaka, he nui ka hauoli, e piha ana keia wahi i na po a pau, a he nui ka lealea a me ka hauoli o na mea a pau, a ua piha uwila maoli no.