Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 8, 1 June 1898 — KA MOOLELO O KE kulanakauhale o Lahaina. I kakauia e Hon. Daniel Kahaulelio, Ka Luna Lanawai o Lahaina [ARTICLE]

KA MOOLELO O KE kulanakauhale o Lahaina. I kakauia e Hon. Daniel Kahaulelio, Ka Luna Lanawai o Lahaina

He keiki-papaa lalawai no ka malu ulu o Lele. Na Mahele I Ke kulaaa a me ka hiohiona o ke kulanakauhale o Lahaina. 2-Ke ano nui o ka noho ana 0 na kanaka. 3 Na'lii hauau o ka aina. 4-Na kaukaualii. 5-Na kanaka koikoi ,a naauao o ka aina. 6-Na makaainaiia e noho ana maluna o ua kulanakauhale kaulana la o ka lai o lele, e hoomaka ana tnai ka m. h. 1820 a hiki i keia makahiJtl e nee malie nei. -Na hana ano nui iloko o ka ama. E Mr. Lunahooponopono o ka Lose o Hawaū Aloha oe— E oluolu mai oe ia u e hoike aku i ano o ke kulanakauhaie o Lahaina nei, kahi a ka nani a me Ke onana i noho ai,- ka Moiwanine hoi o na kulanakauhale ilokoo kaPae moku kaulanaoHawau nei; ihaiamu ia e ka nani a me ka hiehie, ke kiekie o ke ala a nie ke onaona. Ua kiki-koele wale no a pau iiaila, aohe au mea e hoohalahala u, nolaila, e e hoike mua aku ana au i ke kulana . 0 Lahaina - nei, naai ka m. h' 1820 ma la hiki i keia niakahiki [auhuhu-painal 6 nee nei Moha ouleou ll ' a ® a kauhale o Lahaina nei, eia oia ke waiho Akau' komohana nei a hiki i ka. uluniu o 7£ala konj| palena, a ka ulunniu hoi a ke alii Kaleikoa i kanu ai, « moe Hema Hikina ana a hiki kona pa.ena ī Ka ]>ohaku nui a Kaukuna i manno Hi e hiki ī kona ikaika ke hoonee iaia m a i kona kahua e waiho ona a i kahi okoa akn, aka, aole nae peia. a na ke diana pauela maoli oia 1 lioor.ee a lioopuehu aku i»i a a lilo i moa ole. Nolaila, o ka loa o ke kulanakauhale ponoi o ke 'k .?a' Tli 3ta , ile ' a he 2 '~ mi,e laula 1, i t- 'loko o ka lwle o Rev. Debeln o kekahio na kumukula o L.hainalun;,; a OJ e ku ° L Kapokal)i aikaue a mi nei, H aLu <; a f' o °Ponopon° 0 ka Lei Rose 0 Haine 'vo u . manao , k °ho ua like paha me 10 meli ke anapuni o ke kulanakauhale o Lah a in a .

ua hoonohonolio ia o Lahaina nei i na oleio kaulana aka poe kahiko. mamuli. o kona ano he Paredaiso no ka Pae inoku o Hawaii iloko oia au o ka nani a me kā hiehie e haiamu ana; a oia ruau olelo la o hoonani ana ia Lahaina iloko oia mau ia, g ku ana iluna o ke kul&na o wahine kapu nona ka naoi a me ka hiehie. 1 —Huai ka ulu o lele i ka malie. - 2—E aha a&a ka uiu e lohi aei? 3—Ka pohu lai o Hauola, i—Ka ua paupili o Lahaina. s—&e nheahe makani i ka maa-a i kalai. A poe haku-mele hoi ia 6 pune* hou ae ma ke ana hoohanohano ia Lahaina; elike me keia ala Kiele: Halau Lahaina molale nnalu i ka ulu Malu mai ka pea laula o ka aiua, Kiekie Lahaina i ka ua paupili Pili aloha Maunahoomaha me kekaa Auaui ka wai hoolana kino. Mahele 1. Ke au o ka aina mai ka makahiki 1820 a hiki i ka makahiii 1830. E hoomanao eka mea heluhelu, o ka m. h. 1820, oia ka wa i o mai ai na kukuna olmolino o ka malamalama Christiano a Bxnamu a me Kakina ma i lawe mai ai, aole i hnla elima mahina ma ia hope iho, ua malama ta he noike kula ma Honolulu; ia wa pu no hoi, he man kuja no ma Lahaina nei i kapaia "He kula pi-a-pa walu," oia hoi ka—Ahe, A-lia aha, Ha*a t ja !". na . a P ela . wale aku maoli no. Ma ka hoīke a ko'u makuakane, YehūT J pu la no ka naaupo nie ke au kahiko, e laa ka puhenehene, ke konane, ka heenalu, ka holua, kau-maik» ana, lee ke a pua, ka hoolele lupe a pelā wal© aku. o na ano hana lifee a pau, ia w». pu no ke a'o pu la Ja no ka pi-a-pa walu ma ka puala a puaua like ana, ua kohu hulamaoli no ka lealea mamuli 0" e olowalu like ana ona leo pualu ona mea a pau- ua lilo ia i raea makemake loa ia e na poe kamaaina o keia kulanakauhale, mai na'iii a na makaamana, a ua poina mai hoi na- lealea ano 1 maa ia wa. A i mea e maopopo ai ka holo mua <> keia kulanakauhale ma keia lela nui o ka pono uahoala ae la 0 Hoapili (k) a me Hoapili (w'i' ma ke ku-k a ana me ke Kuhina Nui Kaahumanu a tne na in no a paii, e kukuiu i papu, i mea e pale aku ax i ka enemi, ilako "o keia mahele. ua 1828 PUl0 ° Wa ' nGe Ika raal F*WW o** E hoi liou ana kakou i hope i ke kulana o Lahama īloko o keia mahele, no na mea e pili ana i lsa pono kino o ka noho ana o na kanaka eiike ine ka moolelo a ko'u mau makua i kamailio ai ia u. I kona hiki mua ana mai i keia w«hi o Lahaiun ī kona mau la opio wale no, he 19 makahiki ma ke ano makaikai ia Lahaina mai Honuaula ft ku n ei, qo ka aina kaulana ika niaikai « 11(1(1 ka momona o Lahaina