Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 10, 30 June 1898 — Page 3
3
KE KALAI AUPUNI
O KE
Au Kahiko o Hawaii.
NO KA I'A O KA HEE
Eia na olelo depomatika o ke au kahiko o Hawaii nei e pili ana i ka i'a o ka hee, "he hee ka i'a, he puliki ka lani, he pikapika kaua, a he hehee loa ke auhee."
He ano kaua nui, a he ano hana nui ka hana a keia i'a kaua, ke ike ia e ka poe kilolani a me ka poe kilokilo. He elua make a keia kaua ke ike ia kona mau ouli ma ka lani, e like me ke ano o ka i'a i hoike ia mai ma ke ao ma ka oihana kilokilo a kilolani hoi.
1—O ka puliki no a paa
2—O ke kii no a ma ke poo oia ka pu, oia hoi keia, o ka ae ole aku i na koi a ka enemi i ko lakou makemake. O ke kupaa, ke koa, ka wiwo ole me ka hele ana imua a hiki i ka pahu hopu no ka lanakila.
O kekahi ano, o ke kii no a ke kumu o ka hewa i kaua ai hooponopono, kuka a o ka pono e loaa ana mawaena o na aoao elua, oia no ka maluhia me ke kuikahi, a noho aloha o kahi alii me kahi alii, a mawaena paha o ke 'lii me na makaainana.
O ka wa keia e puhi ai ke kukaeuli ina he kukaeuli no ka pono, ua loaa ka pono; ina no ke ino, he ino no kona hopena. Nolaila, ua pili ke puhi ana o ka inikaeleele a keia i'a o ka hee i na mahele nui elua, oia hoi ka pono a me ka pono ole.
Nolaila, o ka hee ana o ke kaua, oia kona mea nana e hai mai i ka pono me ka hewa, ma ke puhi ana a keia i'a i kona inikaeleele i kapaia me ka maopopo—he kakaeuli.
NO KA I'A HE PAPAi.
Eia na olelo depomatika e pili ana i keia i'a he 'Papai.'
He papai ka i'a, he niho a puaa ka lani, he huelo kaua, he kawelowelo ke auhee. He kaua oi niho wale no keia, a aia ma ka olelo kana eha. O ka ouli o ka lani he niho a puaa, aia ma ka niho ka ikaika, a he hoowelilweli wale no ke auhee.
O ka ike ana i ka papai, ua olelo ka poe kalaiaina o ke au kahiko, he niho a puaa ka lani ma ke ano o ka papai, he niho keke a malaila wale no kona ikaika Aiua no hoi ma na olelo e make ai kahi aoao me kahi, a ilaila iho la no a hooili kaua maoli na aoao elua, aka, aole nae e kaua ana.
Nolaila, ina hoike ka i'a he papai, he hoolili kaua wale iho no, he keke niho kuamuamu me ka hakukole, a o na olelo ino a pau, oia ke ano kaua e hoea mai mawaena o na aoao elua
NO KA I'A O KE KUMU
"He kumu ka i'a, he enaena ka lani, ulaula ka ua a ula loa ke auhee." O na olelo kalai aupuni keia o kela wa o ke au kahiko.
O ka i'a ula keia e make ai kanaka i ka upena ahulu a kahuna, i kanaka no ka heiau. He ulaula ka ua, o ke koko no ia o ke kanaka, a e makaala nona iho o paa i ka powa.
He enaena ka lani, aole e na kainaina o ke Akua a kau ke kanaka i ka lele, a pela ke ano o na hana o ia au naaupo. Aia mamuli o na pekapeka olelo e pii ai ka inaina o kahi aoao, a he kaua maluna o kela me keia pakahi e like me na mea i hoakaka ia ae la.