Ka Malamalama Hawaii, Volume I, Number 12, 1 August 1898 — Page 12
12
KA MOOLELO
O KA
NAITINIGELA
Ka Manu Leo Lea O ka Honua
No keia kauoha a ka Emepera, ua nui launa ole mai kona makau a me ka pihoihoi no keia kauoha alii. Ua pii aku la oia iluna o ka halealii a kahi o na kauwa, e ninau ana, ina paha ua ike lakou i ua manu nei. Aohe mea o lakou e hiki ke hoike mai, no ka mea, aole no hoi lakou i lohe iki no ua manu nei. Aka, wahi a ka Emepera me ka leo nui ka ikaika, "E lohe au i ka leo o ka manu Naikinikela, a e hiki mai ua manu la imua o'u maanei, a ina aole e hiki mai ua manu la maanei i keia ahiahi, alaila, e hehiia no na mea a pau o kou aloalii e na kapuai wawae o na kanaka a pepe."
E Tsing-pe! wahi a ka ukali o ka Emepera, me ka holo-ke ana iluna a ilalo o ka halealii, oia a me ko ke aloalii holookoa ka i loko o keia pioloke hookahi, no ka mea, ua puka ka olelopaa a ka Emepera, a ua lilo i kanawai, aole hoi lakou i makemake e hehiku ia iho e ka wawae o na kanaka, e like me ka olelopaa a ke alii. Oiai lakou e pioloke ana no ka maopopo ole, o ke aha la ka lakou mea e hana ai, me ka ninau ana o kekahi i kekahi. Ia wa olelo ae la kekahi wahi kaikamahine uuku, Ae, ua ike au i ka manu Naikinikela. Ia wa i mai la ka ukali o ka Emepera, i ka lohe ana i ka lohe ana ae i ka olelo ana mai a kahi kaikamahine. E ke kaikamahina, e haawi no au ia oe i ka hanohano mamuli o ko'u ae ana ia oe e ike i ka papaaina a ka Emepera, ina oe e lawe ana ia makou a hiki i kahi o ka manu Naitinikela, nolaila alakai aku la ua wahi kaikamahine nei i ka hapalua holookoa o kekahi poe o ke aloalii, e ikemaka i ua manu leo lea loa nei. E hoolohe! E hoolohe!! aia ua manu nei la, wahi a ke kaikamahine. Pela io ea, wahi a ka ukali o ka Emepera, aole au i manao e pela. Aole au i manao e he wahi mea ano ole wale iho no keia. E kuu wahi manu liilii Naitinikela, wahi a ka ukali o ka Emepera.
Ua loaa mai ia'u ka hanohano o ka poloai ana aku ia oe imua o ka ohana alii i keia ahiahi, kahi hoi e loaa mai ia oe na mahalo piha ia mai no kau mau leo lea hoonanea loa.
Mamuli o ka lohe ana mai o ka manu i keia mau olelo a ka ukali o ka Emepera, oiai, ua kokoke kupono loa lakou nei i kahi a ua manu nei e kau mai ana. Ia wa no i kani piha mai la ka leo o ua manu nei, oia no oe ka leo o ke kanaka la ka maopopo, i ka i ana mai, "Ma na wahi uliuli o na ululaau, aohe lua e like me kuu leo."
Aka, hoomau mai la no ka manu i ka lelele ana mai imua o lakou nei, me ka lelele ana hoi iluna o na lala laa laau me me ka laka launa ole mai, a hiki wale i ka wa a ka manu kupanaha i hele maoli mai ai ai a kau iluna o ka lima o ka ukali o ka Emepera.
I ua po nei, ua hoonani ia iho la ka halealii, no ka ikepono ana a me ka lohe pono ana hoi o ka Emepera i ka leo kani a lea loa o ka manu kupaianaha Naitinikela. O na paia, a me ka papahele o ka halealii, aole i kana mai ka nani a ka anapanapa, i ka malamalama i na tausani o na tausani ipukuki e aa ana; me na huihui pua i hoopaa ia malalo me na bele liilii e kakani ana, a ma na kihi hoi me na ipu pua nunui, a mai laila aku e holo ana i o a ianei o loko o ka halealii, e kakani ana he mau bele liilii, he mea hiki ole i kahi mea ke lohe pono i kana mea e olelo ai.
Aia iwaenakonu o ka rumi nui o ka halealii, ua kukuluia he haka gula, kahi e kau ai ka manu kupaianaha. Ua hiki mai la ka Emepera a me ke aloalii holookoa a pau, a ua loaa i kahi kaikamahine ka hanohano o ka ike ana aku i ka Emepera a me ke anaina alii e akoakoa ana, mamuli o kona ae ia ana e ku ma ka puka a nana aku iloko o ke keena alii. O keia kahi kaikamahine nana i kamailio e pili ana i ka manu.