Ka Malamalama Hawaii, Volume I, Number 14, 1 September 1898 — Page 3
  3 
    
  KA MOOLELO 
 O KE 
 Kulanakauhale 
 Lahaina 
 I hakuia e ka 
 HON. D. KAHAULELIO, 
 Ka Lunakanawai o ka Malu Ulu o Lele. 
 S. P. KALAMA WAIAWAAWA. 
                  Penei kahi moolelo e pili ana nona ma keia helu. 
                 E holo ana ka Moi Kamehameha III. maluna o kekahi mokukaua Amerika no Kauakanilehua o Hilo, aia pu no hoi o G. P. Kauka makuakane o ka Lunakanawai Kiekie A F Kauka me ia, he punahele a maheleolelo na ke alii maluna o ka moku. Ua makemake ke kapena i kona mau aliimoku e hoomaopopo i ka loihi o ka manawa a me ka ihu, a oiai e makaukau ana kela poe aliimoku i ka lakou, ua ninau aku la o S P Kalama Waiawaawa i ka Moi: 
                 Heaha ka keia poe e hana mai la? 
                 Ua ninau aku ka Moi ia Kauka, a hai ia mai la, e imi ana lakou i ka lakitu me ka lonitu e holo ana a ku ka moku i ke awa o Hilo. 
                 Ia manawa ua kii aku la o S P Kalama  i kana buke huihui helu holomoku e huli a e imi i ka ninau. I ka imi ana a loaa ka ninau , ia wa no i ninau aku ai ke Kapena i ka haina a kona poe aliimoku, a pane maila ka mea nana i hoike mua mai. 
                 Ina e mau ana ka ihu o ka moku i ka holo ana pela, alaila, he 60 la ku kakou i Kaleponi. 
                 Ninau mai la ka Moi ia Kalama: 
                 Pehea hoi kau e ka Lahainaluna no keia ihu? 
                 Ua pane aku la o Kalama imua o ka Moi. 
                 Ina o ka ihu keia o ka moku e holo ai a pela ke ano o ka makani e pa mau ai, alaila, he ekolu la i koe, komo kakou a ku i Hilo. 
                 Ia wa i unuhi aku ai o G P Kauka i ke Kapena o ka manuwa Amerika, a huli mai la oia a ninau ia Kauka: 
                 Mahea kahi i hoonaauao ia ai o keia kanaka? 
                 Ua hai aku o Kauka.  Ma ke kulanui o Lahainaluna. 
                 Ua  pane mai ke kapena: Ua  pololei maoli kana haina. Ekolu io no la komo kakou i Hilo, me keia makani mau e pa nei a malalo o keia ihu. 
                 Ia manawa i wehe koke ae ai ke Kapena i kana wati gula e lei ana a haawi makana aku la ia S P Kalama Waiawaawa, ua hoohanohano ia o Lahainaluna, a ua hookiekie ia hoi o Lahaina a me ka lahui Hawaii ma ka naauao. 
                 Ma ke kau Ahaolelo o ka makahiki 1870, ko'u ike pono ana i ua uwati gula la i makana ai ia S P Kalama. 
  MANAO 3 
                  Malalo o keia mahele manao no keia helu ae, e hoopuka aku ai makou no ka pae nui ana mai o na Misionari, &c., a o kekahi hapa hoi ia o keia moolelo. 
  Aole i pau