Ka Manawa, Volume I, Number 4, 28 November 1870 — KA MOOLELO NO KIHAPIILANI, A ME KONA NOHO ALII ANA MA KA MOKUPUNI O MAUI, A ME KANA MAU HANA KAULANA. [ARTICLE]

KA MOOLELO NO KIHAPIILANI, A ME KONA NOHO ALII ANA MA KA MOKUPUNI O MAUI, A ME KANA MAU HANA KAULANA.

HELU 2. A pau keia mau olelo a ke kahuna, paae mai la ke alii Lonoapii i ke kahuna. "Heaha hoi auanei ka holo ai; no ka mea, i hele mai nei ka hoi »3 ike maka i ke akua i pau ai ke kuhihewa. n A uo keia olelo a ke alii, pane mai la ke kahuna. "Ua pau ae ia keia, eia ka mea i koe a'u e olelo aku ai ia olua, e hpomaka au i ka pule mai ka mua aka hope alaila, e hoolohe oluaJ ka hewa oia, a iha'i ea, alaila, hai mai olua ia'u, u ae,". wahi a laua nei. Ia manawa i hoomaka ai ua kahuna nei e pule, a pau ka pule, ke kahuna "pehea ka pule ?" ua maikai ka, pule," wahia na'lii. A pau keia pule ana, hoomaka hou iho la ke kahuna e piile hou, o ka lua ia, a lele wale keia pule, olelo hou ke kahuna. " I hoomaka auauei au e pule hou, alaila, e nana pono olua i luna o ke kaupoku o ka hale nei, a i ike olua i kekahi niēa keoleeo e kau pono ana i waeua konu me he hua la no ka nānana la, a i iho mai luna mai me he punawelewele la ke ano, a kupono i luna o ka, pikp o ka imu nei la, n nalowale ; a i ike olua i ka meaano e r alaila, o ke akua ia o olua, a e hai mai|pua ia'u mahope iho o ka pau ana o ka'u pule ana." He ae wale no hoi ka na'lii A pau keia mau oielo a ke kahuna, iioomaka iho la ke kahuna o pule hou, O ke ano o keia pule, he pule neneilikapu loa, aole he oni, aole walaau, a hiki i ka pau ana. Ia manawa no hoi laua nei (na'lii) i nana pono ai iiuna o kaupoku o ka hale; aole no hoi i upuupu iho, ike koke aku la laua nei i ka, mea a ke kahuna i olelo mai ai, a hookuu māi la he wahi punawelewele me he wahi anuenue'la ke ano ia wa, a kupono iho la i luna.pono ° ka imu. Aole he manawa, haule la ua mea keokeo nei a kau i iuna o ua imii nei, aoie no he manawa, ua nalowale koke iho la ua mea nei me ka emoole loa; a ke hoolohe Ja no hoi laua nei i ka pule a ke kahuna, o i lohe aku iaua nei i ka leo, a pau ka lohe ana ika leō, o ka hawanawana'ku, a pau ka hawanawana, o ka eueu wale no o ka lehelehe, me ka hele o na maka a puu i kisl hocHiou anaJ Pela kahana ana a hiki i ka amama ana o ka pule. Aia iloko o keia pule ana a ke kahuna, ua pau na mea i kaluaia'i i ka ai ia e ka moo, a hoomaka ka pii ana o ke kapa i uhiia ai maluna iho o ua imu nei, a onioni a e la ke kaP a p*e he kanaka la ko e hoonioiii ana, a oia ka manawa i lilo ai na pohaku kaomi i mea ole; a oia no hoi ka manawa i ae ai ua moa nei i ke kapa a me na inoena, me he' wahine hula olapa la, aole nae i ike pono loa ia aku ke aao a me ke kino inaoli o ua moo nei. Ia wa i ninau ai ke kahuna i na lii ī ka laua mea i ike ai, olelo aku la iaua nei. "Ua ike maua ī kau mau inea i olelo mua mai nei, uka, eia kahi inea hou, o kahi punawelewele mai luna iho o kaupoku, me he wahi anuenue la kona ano a inaua i naua aku nei, a kau pōno iho nei noiīuna o ka īmu nei." I ka lohe ana no o ke kahuna i keia mea, olelo aku la oia i na'lii, " eiaka manawa e īke ai olua i ke akua o olua, nolaila, ina he maka'u ko olua, alaila e hai e ka pono oike pono ole." Ma keia olelo a ua kahuna nei, he oiaio ua komo īuai la ke ano haliaiia maka u iloko o iaua, aka, o kana-aho wale ae no. l ane aku la hoi o Lonoapii, " heaha hoi auanei ka mea e holo ai, i heie mai ka hoi e ike i ke akaama keia olelo a ke alii, aole he huaolelo hou a ke kahuna ; ia manawa i lalau aku ai kekahi lima o ua kahuna nei i ke ,kihi o nu kmna kapa i hoouhiia iho ai malu»na o ka imu, a weiie ae la, aia hoi ua moo nei e moe ana iloko me he puhi U-ha ia ke aka, he oi aku nae ka eleele o ka ili me ka hinuhinu launaole. la maaawa i au ae ai na inaka o ua moo jiei me ka hoike pau inai i kona uiau ano a i

pau me ka weliweli nui loa, a he mea maka'u maoli no; ma keiaike pono anaaku a Lonoaj>ii 1 ke akua o laua mau kupuna mai, o ka hoōho koke ae la no ia me ka leo iiui. "Auwe! auwe!! kuu make e, kai noa no paha he akua pono keia, eia ka he ah*ia ino loa." A o kona puka aku la no ia iwaho o ua hale a holokiki aku la me ka maka'u nui, a au ino aku la iioko o ka wai p Mokuhinia a pae ana, a holo loa no ia a t»iki i kona hale me ka hoi hou ole mai ma ia hope iho. ( A e waiho tki i ka olelo ana nona oiai, ua hoakaka mua ke kahtina, i kana mau olelo noia ano, pela ka mea i haiia mamua ae nei o keia mooieio.) Ia Lonoapii i holo ai mai ka h&le aku, eia no o iCihapiilani ke noho malie nei me ka hoomanawanui ka maka'u i ua moo nei. ENo ka mea, ke hoike nei o Kihawahine i kona mau ano kupanaha a pau loa imua ona; ua hoomanawanui lōa keiai wahi e ku ai o kana makaia i kona kaikuaaua, a ke pipii nei ua moo nei maluna o Kihapiilani. i la wa i pane aku ai ke kahuna ia ia nei, " e hoomanawauui i ka mai ku ka makaia, ina iho ke akua o olua la he akua mana, a oia no hoi kona mea i malama ia ai e na'iii a hiki mai nei ia oiua, a he akua aiii keia oi Kihawahine, a he akua aimoku keia i lohe oe, a nolaiLa, hoomana-' wanui ia ka makau.?' A pau na hoike ano eepa aua a ua inoo nei, hofo aku la ua moo net a ina ka hakala <> ka haie, anaiowaie iho la malalo o ka moena; he lohe'na ka ia nei i ke ku-ho ana o ka wai, iliuliu iho hoike kino maoii mai la ua Kihawahine nei iaia iho imua o Kihapiilani a me ke kahuna. Ma keia ike pono ana aku a Kihapiiiani i keia waMhe opiopio maikai, he wahine ui maoli, me na lei apiki, (llima ke ano,) iiuna o ke poo, he ano ili maila uae, na keia mea i hoopau i ka maka'u iloko oKihapiilani, a aole no hoi i hooiauna iki mai ma lio Kihapiiiani wahi e noho nei, o ke kahuna wale no ka mea lauiia aku me m, me ka haawi aku i na mohai |i hoolakoia imua ona, a he knanawa pokoieiloa, ua naiowaie aku ia ua wahine kupanaha nei. Nolaila, ua kapu loa na kanaka a me | na'lii ia manawa, aoie e ai i ka moa, a me amaama a anae kekahi inoa, aole e ai, no ko iakou hoomana ana, a hooiilo ana i keiarnjoo i akua no lakou ; no ka lik(3 pu o ka iwi |ka o ka moa me ke poo 0 ka iuoo, a peia no hoi ke poo o ka amaama. A ua iiio he mea no na kanaka o Maui a me na'iii Mahope iho o ka halowale ana o ua wahiue nei, oieio paai la ke kahuna ia Kihapiiiani. u He nani ia, ike maka iho la no oe i ke akua o oiua, a ek nae ka'u mea hai aku ia oe, e ku ana oe i ka moku, a e ku ana uo hoi ko makaia i ko kaikuaana, aole nae oe e ku wawe ana i ka moku ī keia la, aka, e kuhikuhi au ia oe i koj wahi e hele ai, a i loaa □ie ea; aiaila e hoio no oe iHawaii i ko kaikuaana Haku la, i cf Umi la, alaila, ua hiki wawe ioa ko ku ana i ka moku o Maui nei, aka, i mea e nui ai iia hoike no ka'u oielo ia oe no Umi, aiaiia, he pono ia oe ke hooko i ka u mea e oleio nei, i meae akaka ai, nolaila e hoi oe a k& hale, e hoomakaukau i na wahi mea kupopo p ke kino ika heie ana, aiaiia, e olelo i]dku oe i kau wahine e hele pU me oe ke ae mai, a ina no hoi aole oia e ae| mai e hele pu me aiaila, ku no oe a hele 1 kahi e ku ai o ka ihakaia; nolaila, ina oe e heie ea, aia ko kahuna la i Waiehu kahi i iioho ai ? a nana no e hai mai i ko wahi e ku ai i ka moku;" ae aku la o K ihapiilani i keia mau oielo a ke kahuna, a o ka pau no ia o ka iaua oielo ana ? a ku ae la o Kinapiilani a hoi luai ia a hikl i ka hale, me hooko i ka olelo a ke kahuua me ka uoina ole, hoomakaukau iho la keia i nS wahi mea kupono i ka lawe ana, me ka oleio pu aku no hoi i kana wahiue e u haele pu, a uaae mai ka wahine i ka mauao o kana aliī kane Kihapiiiani. A waiho iho la i tia oielō kauoha i ko ka hale poe, me ka haawi aku i k<e aloha ia lakou, aoko laua uei lieie mai la no ia i ka wa poeleele akahi 1 moe mai ai, a wanaao hele mai la iaua uei a malamalama i u|i pali o Aaiaioloa. Ma ia kakahiaka nui up y ua

ike ke kada e noho ana i Waiehu, ma kona ano kilokilo i ka hokuku a na kg lewa ia manawa, a i kona hoomaopopo ana, he alii ka mea e hiki aku ana imua ona ia la, nolaila, hoomakaukau ilio la oia a me konaohana ika hoomo'a ana i na mea ai A oia no hoi ke kanaka a ke kahuna i kuhi-> kuhi ai ia Kihapiilani, ma Lahāina, mahope iho o ka makaukau ana o na mea a pau, ua* ninau mai la kona ohana i ua kauāka kj*ula nei, ; * - Nawai keia mau tnea ai a kakou hoomakaukau nei ?" Hai mai la ua katiaka kaula nei, "He alii nui, ina aku a hiki kiai 10 kakou nei i keia la, feia la i ia e hele mai nei, o kei kane no nae a me ka wahine, aohe nae he kanaka e a e hiki mai ana paha» ma ke awakea io kakou nei." . (Aole i pau.)