Ka Makaainana, Volume I, Number 41, 17 December 1887 — Page 4

Page PDF (790.89 KB)

KA MAKAAINANA.

POAONO, DEKEMABA 17, 1887.

NAPOLIONA

Emepera o Farani.

Ka Weli o ke Ao Nei.

Ha Hookalakupua o Europa,
a Puhi Olali o ke Kahua Kaua.

He mau makahiki mahope mai o ka make ana o ua kumu maikai la, a kau ae la ka haumana ana i kilokilo mua ai iloko o ke kula ma ka noho Emepera, ua makana aku o Napoliona i kekahi uku hoomau no ka wahine a ua kumukula la, he hoike no na hana oluolu i loaa mai kana kane mai i kona mau la opio, no ke apono ana ua hiki ke lawelawe ia ka puali me ka maalahi a me ka eleu, oia ka olelo hookuu,—ua puka pono oia mai ke kula aku, a o ke kauoha wale no koe mai ke aupuni ae a loaa mai; alaila, oia ka wa e ike pono ia kona ano malalo o kana mau lawelawe ana i ka puali no ka lanakila."

NO KE KAHUA KAUA MUA LOA.

O ka hua o ka imi naauao ana iloko o ke kula, oia ka hookohu i loaa aku ia Napoliona he Lutanela no na koa pukaa. I ua ahiahi la, ua komo iho la oia i kona kapa piha o ke kulana me na hoailona aliikoa e kau ana ma kona mau poohiwi, a me na kamaa buti loloa a hiki i kona kuli. No ke kahua hou o ka hana, ua hele aku la oia e hui me kona puali e hoolulu ana ma Valena, a oia ke aliikoa opiopio loa i koho ia no kela wahi ano nui, i kapa ia—ka hilinai— a me ka pohihihi.

            He mau la wale no ka noho ana ma keia wahi kauhale, ua loaa hou mai la kekahi kauoha ia lakou no ka haalele ana ia wahi a maki aku no kahi kauhale o Liona. I keia wahi, ua loaa iho la o Napoliona i kekahi mai no kekahi mau pule loihi, a ua hoihoi ia aku la oia ma kekahi hale hotele uuku me ka poe kupono ole nana e malama.

            Aia kekahi wahine kaahele mai Geneva mai a hiki i Liona, noho iho nei oia ma kekahi rumi o ka hotele a Napoliona e waiho nei i ka mai. I ua ahiahi la no, lohe iho nei oia i na mea nona ka hotele, he hookahi aliikoa Farani opio e waiho nei i ka mai me ka pilikia loa, a o kona ohana, aia no i ka mokupuni o Kosika kahi i noho ai, a o kona inoa, o Napoliona Bonebati.
            Ua hoopiha, ia ka naau o ka wahine malihini me ke aloha no keia keiki opio nona na makahiki he umikumamaono, e noho nei i keia hotele me ka ohana ole nana e malama a lawelawe aku iaia. Ua hele koke aku la oia i ka rumi o Napoliona e waiho mai ana, a ua haawi aku la oia i na kokua ma ka lawelawe a me ka malama maikai ana iaia a hiki i kona wa i ola ai no kekahi mau pule. Ua hoi aku o Napoliona me kona puali e hoolulu ana ma ke kahua hoomaha, me ka haawi pu ana aku i na tausani hoomaikai he nui wale, a ua hoomau aku la no hoi ua wahine lokomaikai kaahele la o Geneva i kana huakai ma kona alahele no ka akau o Farani.
            He mau makahiki lehulehu mahope mai o ia manawa, aole loa i poina iki o Napoliona i na hana olulu a ua wahine kaahele malihini la o Geneva iaia, oiai e waiho ana oia me ka pilikia nui maloko o kela hale hotele. I ka wa ana i noho ae ai i Emepera no ka nohoalii o Farani, ua hoi ae ua wahine malihini la ma kona home noho mau ma Geneva, ua lohe iho la oia i ka lilo ana o kahi keiki aliikoa opio ana i malama ai i ka mai ma ka hale hotele o Liona, ua hoouna aku la oia i kekahi leta ia Napoliona, e haawi aku ana i kona mau hoomaikai ana a nui i kona lilo ana i Moi no Farani, me kona kau pu ana iho i kona inoa mahope o ka manao o kana leta,— He Wahine Malihini mai Geneva mai."
            I ka wa i loaa aku ai o keia leta hoomaikai a ua wahine la ia Napoliona, ua hoomanao koke ae la oia i ua wahine malihini la nana oia i malama ma kela hale hotele me kona lokomaikai nui. Ua kakau iho la o Napoliona i kana leta a hoouna aku la i ua wahine la o Geneva me elua tausani dala ma ka bila, me na hoomaikai a Napoliona no kona lokomaikai nui iloko o kona mau la o ka pilikia, me ka hai puana aku iaia, i na manawa a pau ana e makemake ai i kekahi kokua mai iaia aku, e hoomanao iho oia, he hoaloha no kekahi ona i makaukau mau no ka hoolaha aku i kekahi mau hemahema ke kau leo aku iaia.

I nehinei i loaa aku ai kekahi o na pila gita a Mr. Kraft i aihue ia ai, ma ka lima o David Aniani Kaaiahua ilalo o Ewa, he haumana opio no ke Kula o Kahehuna. Eia oia ke hooluolu

nei ma kekahi o na keena o Kalakaua Hale.

HE MOOLELO KAAO
-----NO-----
KA LIO KUPAIANAHA!

Ka mea kino i hana ia e ka ike
noeau o ke kanaka, a i loaa
hoi na haawina, kupaianaha.

No keia leo kaohi a ke kaikamahine, ua lilo ia i mea maikai i ka manao o ke keiki alii, a ua loihi no hoi kona mau la o ka noho ana ilaila, aka, eia nae ka mea hilu, iloko o keia mau la o ko ke keiki alii noho ana malaila, ua lilo oia i hoa kaunu pili paa ho ke kaikamahine, a mamuli o ia mau hana, ua lou ae la na makau a laua i Wailua, a e kukuni ana hoi ke aloha paa o kekahi no kekahi, a o ke kaawale ana aku o kekahi mai kekahi aku o laua, ua lilo ia i mea hooniua i ka puuwai o kekahi. Nolaila, i ke kokoke ana mai o ka la a ke keiki alii e huli hoi aku ai no kona aupuni, ua lilo ia i mea nana e hoano e ai i ka puuwai o ke kaikamahine no kona kaawale ana aku, a e hooko-o ana hoi i ka pili ua paa, a oia ka ua kaikamahine la i pane aku ai imua o ke keiki alii:
            Ke kokoke mai nei na la e hooka-o ia ai ka kaua pili, a haalele mai hoi oe ia'u e hiipoi aku i ke aloha au i waiho iho nei me a'u, me ke akaka ole o ka manawa e hoohui hou ia ai kaua, nolaila, eia ka'u noi ia oe, ke lilo nae i mea oluolu i kou manao, oia hoi kela:
            A i hiki auanei i kou la e haalele iho ai i ka hale alii nei, e lawe pu aku oe ia'u maluna o ke kua o kou lio, malia hoi, ua lawa kona ahonui e ahai aku ia kaua elua no kou aupuni.
            Ua holo like keia noi i ka manao o ke keiki alii, oiai, o ka haawina a ke aloha e lulumi la iloko o laua, ua like no a like, a nolaila, he mea maikai keia i kona manao.
            I ka hiki ana mai ka la a laua e haalele iho ai i ke aupuni o Benegala, a oiai hoi ke alaula o ka malamalama o ke kakahiaka e hohola mai ana, ala ae la laua mai ko laua wahi moe ae hoomakaukau iho la no ka laua huakai hele, pii ae la laua iluna o ke kaupoku o ka halealii kahi hoi e waiho ana ua lio laau kupaianaha la. Hoohuli pono ae la oia i ke poo o ka lio ma ke ala pololei e hiki aku ai i Peresia, a o ko laua ee ae la no ia, wili ae la oia i ke ki, a o ko laua heo aku la no ia me ka puahi nui, me ka ike ole ia e na mea a pau o loko o ka halealii.
            He elua hora ka loihi o ko laua lele ana iloko o ka lewa, ike aku la laua i ke kulanakauhale o Peresia e waiho kahela mai ana imua o na maka o na kamahele o ka lewa, a me he moena pawehe hoi ka waiho maikai o ka aina holookoa.
            Oiai laua e hoolai ana iloko o ka lewa, kupu ae la ka manao iloko o ke keiki alii, aole laua e pono e kuu i ka halealii o kona makuakane, aka, o ka mea ponoi kona manao, e hoohuli ae oia i ka ihu o kona lio i ke kuahiwi, kahi hoi e ku ana kekahi hale hooluana i hoomakaukau ia no ka poe makaikai kuahiwi, a malaila laua e kuu ai. No ka mea hoi, o ke kulana o kana malihini e lawe nei, he wahine kaukau alii maoli oia, a nolaila, he mea pono hoi ke hai mua ia aku ka lohe i kona makuakane, i loaa na hoomakaukau ana no ka haawi ana aku i na hoohiwahiwa i kupono me kona kulana. Me keia mau kokoia ana iloko o kona noonoo ua hooko aku la oia.
            I ko laua kuu ana ma kahi kokoke i ua hale hooluolu la maloko o ke kuahiwi, alakai aku la oia i kana malihini iloko o kekahi lumi maloko o ua hale la, a ua kauoha aku la oia i ka mea malama hale e hoolako mai i ke kaikamahine me na mea a pau ana e makemake ai.
            Ma keia wahi o ka kakou moolelo e ka mea heluhelu, e haalele kaua i ke kamailio ana no ke keiki alii, oiai oia aia imua o kona makuakane, a e hoohuli ae hoi ka kaua kamalii ana no ka Moi a me ka Ilikini.
            O keia la i hoea aku ai o ke keiki alii imua o kona makuakane, oia no ka la mamua iho o ka la e hookau ia ai o ka hoopai maluna o ka Ilikini, aka, mamuli o ka hoi ana mai o ke keiki alii me ka palekana, nolaila, ua kauoha ia aku la ka Ilikini e hookuu ia mai mailoko mai o ka halepaahao, a e lawe ia mai imua o ka Moi. I ka hiki ana mai o ka Ilikini, kamailio aku la ka Moi penei:
            Mamuli o ka hoi ana mai o kuu keiki me ke ola maikai, nolaila, ua hoopakele ia kou ola, a ke kauoha aku nei au ia oe, e kii i kou lio, a e hookaawale koke aku ia oe mawaho aku o na palena o ko'u mau aupuni nei, a ina e ike hou ia kou mau helehelena, alaila e hookau aku no au i ka make maluna ou.
            Mahope iho o ka ka Moi mau kamailio ana, hookuu ia aku la ka Ilikini, a hele aku la oia no ka hale maloko o ka ululaau kahi hoi o waiho la kona lio.
            I ke kakahiaka nui o nehinei i holo aku ai ka waapamahu o kekahi o na mokukaua Amerika ilalo o Puuloa, a i ke ahiahi nei i huli hoi mai ai me na aliimoku a me na Hon. S. M. Damona a me F. Balaunu.