Ka Makaainana, Volume III, Number 3, 3 May 1888 — Page 4

Page PDF (815.82 KB)

KA MAKAAINANA.
POAHA, MEI 3,1888.

 

PAULO LAVENA
KA
MAKAI KIU AKA,
KA MEA
HOOPAHAOHAO O KA PO.

 

            E hai aku au, aole he wa e ae iloko o ko Roena ola ana i oi aku kona hoohoka ia i like iho la me keia. Ua hooiaio loa oia, i ua po nei e paa ai oe i ka hopu ia, a mai nalowale oe i keia wa e like la me kana kaikamahine. O ka nui aku ua ike no oe.
            He manao anei kona e pepehi 'ia'u a make?.
            Aole paha o'u manao e hana oia pela; aka, o ka'u mea i manae ai, e huna ia oe a hiki i ka wa e pau ai ka hookolokolo e Wileba; alaila, e hoolaulaha auanei oia i ka lono e i ana, ua lawe ia aku oe e na hoa'loha o kau Wileba no kahi okoa, i kumu e kii ole ia aku ai oe e ia i hoike nona.
            I ko Paulo wa i hooki iho ai i kana kamailio, kani ana ka bele o ka puka waha. Ano haikea ae la kona mau helehelena: aka, komo hou iho la oia,i kona lauoho kui na me a umiumi, a pane aku la ia Helena:
            Ua ike ia au, a ua hookolo ia mai nei au ianei. O hele i ka puka; a ina he mau kanaka kela mawaho, a manao oe o kekahi ia o ko kaua mau enemi, e hookamailio oe ia lakou, e like me ka loihi ana ia oe, a ina e komo mai lakou iloko nei o ka rumi ma ka lima ikaika, mai noho anei oe a hoike i kou ano haohao, ke ike oe i kekahi mea ano e maloko nei. Ua lohe aku la oe, e hele ano.
            Hele aku la o Helena i ka puka a me ke kapalili o ka puuwai a me na lima haalulu, wehe aku la i ka puka; a ma kahi nae. o kona manao ana he ekolu a eha kanaka a e ku ana mawaho; ike iho la oia he hookahi wale no kino kanaka e ku ana—he wahi keiki Ailiki, nana na olelo i pane mai iaia penei:
            He wahi ukana opala no anei ko kou hale?
            Hoole aku la Helena a hoi aku la ua wahi keiki nei.

 

MOKUNA XIX.

            Ma ka hapamua o keia mokuna, e pili ana ka kakou kamailio ana no Helena a me kona hoopahaohao ia iaia i huli hoi aku ai i ka rumi hookipa, a mahope aku, pili ka kakou kamailio0 no ko Wileba hookolokolo penei kakou e hoomaka ai:
            Ia Helena i huli hoi aku ai i ka rumi hookipa, ike iho la oia aole o Paulo; huli hele aku la oia ma o a maanei o ka rumi--mahope p ke pani puka a malalo hoi o na noho punee, a aole no o Paulo; kuhea nui ae la oia, aole nae he pane ia mai. Ua nalowale honua o Paulo--ua like me he aka maalo ae a nalowale honua wale iho no.
            A iaia i hiki aku ai ma kekahi puka aniani, ike iho la oia ua hamama, a manao iho la oia malaila ko Paulo puka ana. Kiei aku la oia iwaho--ao aku la ma o a maanei, aole nae he wahi mea a ike ona ia Paulo.

* * * *

            Ua hala ae la na la ekolu, a i ka ha o ka la, o ka la ia e hookolokolo ia ai oWileba.
            He kaoo nui o na kanaka ka i akoakoa ae ma ka hale hookolokolo he mau hora mamua o ka wa hookolokolo, a i ka wa i hiki ai i ka hora, a hemo ka puka, ua piha kui na noho o ka rumi hookolokolo me ka hookeke nui.
            Aole e kuawili aku ana ka mea kakau ma na olelo kukahekahe a hoolauwili; aka, e hai pokole aku ka mea kakau, o na hana no o ka la niele mua, oia no na hana o keia la; koe wale no, ua pale ia aku na wahi keakea luuluu--oia na ike liilii, na ike mawaho.
            Aole o keia wale no, aka loa wae ana i na kiure; a pau i keia mau hana, o ke kani no ia o ka hora umikumamalua, a o ka hoopanee no ia o ka aha.
            Ma keia wae ia ana o na kiure, ua wae wale ia no ma ka poe koikoi a hanohano, a o keia poe a pau, ua lokahi a ua apono ia e na loio o na aoao a elua.
            Ma kala elua mai hoomaka maoli na hana hookolokolo. Aia hoi, piha hookeke hou ka rumi hookolokolo, ai ka wa i lawe ia mai ai o Wileba iloko o ka rumi hookolokolo, a oiai no hoi e mau ana no ka muimuia ia o na nanaina kilakila maluna o kona oiwi, ne-i ae la ka hamumumu o na manao mahalo iwaena o ka aha kanaka, a me ia manao o lakou i puai loa ae ai, i ke akea, a me ka hana nui na makai i noke ai a malu.
            Ua nui no hoi na makamaka a hoa'loha oiaio o Wileba i kokoke aku ko lakou mau noho ma kona wahi, a iwaena o ia poe, ka makuakane, makuahine, a muli kaikaina oe Helena. Aole o Helena kekahi, no ka mea, ua hooko oia i ma kauoha a Wileba, aole e hele mai ma na la o kona hookolokolo.

 

HE MOOLELO KAAO
NO
Kini Uilama,
ME KONA
Kaikuahine Mele
Na Ui kaulana o Pelekane.
[He manawalea no Ka Makaainana,]

            Eia keia wa i ka hora 10 o ka pe, a mahope iho o ka pau ana o na kukai olelo ana mawaena o lakou, ua haule aku la lakou ma ko lakou mau rumi moe no ka hooluolu ana. Aka, no ke Keikialii, Moneselisa, aia na huaolelo a ke kino aka ke o mau la ma kona mau pepeiao, aia ka inoa hoi o ka nohea Mele, aia ke kaula i kona mau maka, a ua lilo ia i mea nana e hoomanao mau ai me ka hoopoina loa ana aku hoi i kona mau hoomanao ana no ka ui o Italia.
            I ke ao ana ae, aia no na aumoku ke hoomau la i ko lakou mau kulana ma ka hooiho ana i ko lakou alahele no ke aupuni o Pelekane, me ka mau no hoi o ka pa ana mai o ka makani ma hope, a no na la elima, ua ike ia aku la na kuahiwi o Pelekane e uhi paa ia ana e ka noe, a me ia ano, haawi ia ae la he mau hoohauoli ana i ke keikialii, oiai ua ikea ka aina.
            Kalewa ae la lakou mawaho o ke awa ia po, a o ka hana nui a ua poe moku nei, oia ko lakou hoomalamalama ana i ka moana me na ano kukui like ole ma na kia a ma na i-a, na ahi kao e hihio ana i ka lewa, a he nui wale aku.
            He mea oiaio, o keia mau hana a lakou, holo ae la ka lono a puni ke kulanakauhalealii, eia na aumoku kaua o ka olomana mawaho o ke awa, a ua hoopiha ia na alii opio i ka hauoli. A ia wa no hoi ke koa opio i hoouna aku ai i kekahi elele i ka olomana, no ka ninau ana aku ina he malihini kana, a i ka manawa hew la lakou e hookomo mai ai iloko o ke awa; a o ka pane a ka olomana, o ke keikialii kaua malihini, a o ka hora 7 o ke kakahiaka ae ko lakou wa e hookomo aku ai iloko o ke awa; a i keia wa i huli hoi aku ai ka elele no ka aina a hoike aku la i na mea a pau i na alii opio ana i lohe ai mai ka olomana mai.
            I ka wehe ana mai o ka pawa o ke kakahiaka, ike ia aku la na aumoku o ka olomana e ku kilakila mai ana i ka nuku o ke awa he mile me hapa mai ke uwapo aku, a e welo ana hoi ka hae kalaunu o ke Keikialii Moneselisa ma ka huini o ka moku o ka olomana. A i ke kani ana o ka hora 7, ia wa i hookomo mai ai ua poe moku la me ka lakou malihini hiwahiwa me ka hiehie nui.
            I ka pili ana aku o ka moku alii i ka uwapo, aia hoi ke kaa alii e ku mai ana me ka makakau nui no ka lawe ana aku ika mea kiekie ke Keikialii o Palani no ka halealii; a aia pu hoi maluna o ua kaa la na alii opio o Pelekane, a me ka ui Rosekila, a ke puia la hoi ka leo hulo o na makaainana no ka haawi ana mai i na hoomaikai nui no ua mau opip la; a he mea oiaio, ua like na alii opio me ka onohi o ka la, a aohe nani e ae ma ke ao nei e loaa aku ko lakou nohea. Aka, he mea na lakou i ike mua ole, eia e no kekahi mea okoa ae i helu pu ia me ko lakou mau moi opio, ka mea hoi nana e kaualako aku i na manao a pau o ka nohea Mele mahope ona, a haule iho la kona kupaa i ka nani o ka mea a kakou e hooipo nei.
            I ka moku e pili ana i ka uwa-po; liuliu ae la ka olomana a me ke keikialii no ka lele ana aku iuka o ka aina. Komo iho la ua opio nei i kona kahiko piha o ke kulana alii oiaio, kau ae la i ka papale alii ma kona poo, lei ae la i kona lei alii me na hoku hoohanohano hoi he 12 e oaka hulali ana ma kona umauma, a o ka nani o keia mau kinohinohi, hui pu hoi me ka nohea o kona mau hiona, ua like no a like me ka kaua mau kamalei aloha.
            I ka makaukau pono ana o ko lana mau hemahema, ia wa ua opio nei i pii aku ai iluna o ka oneki me ke kuikui pu ana me ka olomana, a i ukali ia mai hoi e na ukali o ua olomana nei. A ia laua i hoea aku ai iluna o ka oneki, puia ae la ka lewa i na leo hulo o na sela, a uhene pu mai la hoi ka leo o na ohe a me na mea kani he nui, oiai ka hae alii o ua opio la e haule iho ana iloko o ke apoauo eehia.
             Iho aku la laua no ka uwapo me ke kulana kilakila, a aia hoi na alii opio e ku mai ana me ko lakou mau kulana like, a iloko o ke kaumaha a me ka mokumohuahua e ka puuwai o ua Monselisa la no kona kaikuahine, i huhui ae ai laua a hookuu aku aku la i ka ukana luuluu a ke aloha he waimaka. I ka maha ana ae, ua hoolauna aku la ka ui Rosekila i kona kaikunane imua o ke koa opio, a pela hoi i ka kakou nohea Mele. No na nohea la a kaua, ua ikea ka hoomahie e hekau ana maluna ona i ka wa i hoolauna ia mai ai o Moneselisa me ia.