Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — Page 1

Page PDF (800.87 KB)

Ka Makaainana.
BUKE I ---- Ano Hou. Honolulu, Oahu, Ianuari 1, 1894. HELU 1.

AINA MAMAO
-
Na Lono Hope loa mai na
Wahi a pau o ke
Ao nei
-
Na Hoa'loha o Melo.

                Aia ma Nu Ioka kekahi poe Berazila koikoi a waiwai kahi i noho nui ai a ua kokua lakou i ko Adimerala Melo aoao e paio nei ma ko lakou aina oiwi. O keia poe, ua hoohui nui ae ia lakou iho no ka imi ana aku i ko lakou pono ma ka hoopii ana aku i na poe na lakou i kokua aku ia Peresidena Peisoto ma ke kuai, hoolako a hoomakaukau ana i na mokukaua ma ia awa a hoouna aku la i ua mau moku la no Berazila. Ua manao no hoi ua poe la e kaohi i ka hoolako hou ia aku o ona mau moku hou ma na awa o Amerika Huipuia, me ko lakou olelo ae ua uhaki ia Aupuni i ke kanawai o na lahui a me ka auamo aku i kekahi mau poho nui kukonukonu, ina nae hoi e loaa ia Melo ka lanakila. Aole ko lakou loio i huai ae i na inoa o ua poe la, ua hooia ae nae oia ua makaukau na mea a pau no ka onou aku i ua mau hoopii la imua.

Ke Kaua ma Aferika Hema.

                Ma ka la 13 o Dekemaba i nee aku ai o Mekia Forebe, me kekahi puali uuku, a hoea aku ma ka muliwai Sanagai me na kuia ole. Ua hoounaia aku o Kapena Wilisona e uhai ia Lobenegula, a ia ahiahi iho ka haalele ana no ia huakai. Ia waenakonu po ua loaa aku iaia ke kaa o ka Moi. Ua pee ua paele iloko o na ulunahele, me ka manao mua no e loaa aku ana lakou i na Pelekane, a ua ki poka hahana mai lakou mai kela a me keia aoao. Mamuli o ka oi loa aku o ko na paele heluna, ua kuemi hope aku ko Wilisona poe me ka paio akahele mai no. Ua hoouna koke ia he elele, mamuli o keia ano kupilikii, ia Mekia Forebe no ona poe kokua mai, a ina e pii ae ana ka wai o ka muliwai, alaila, he pomaikai ana paha ka loaa koke aku o na kokua. Ua hopohopoia e Forebe aia o Wilisoma ma kahi o ka pilikia, a e hoao ana oia maluna loa aku o ka muliwai e au ai a kokua aku i kona poe iloko o ke kupilikii.
                He lono o ka la 22 nei e hoike ana ua loaa mai he lohe mai ia Forebe mai i ka palekana o kona puali, a ua ulele pinepine nui aku hoi ma na paele, a i na manawa a pau ua hoauheeia na eleele.

Ko Berazila Paonioni Huliamahi.

                Ua haalele o Adimerala Melo ia Rio de Ianeiro, me ka haalele aku i ka hoomalu ana i na aumoku kipi iloko o na lima o Adimerala de Gama. Ua kukala ae o Peresidena Peisoto ia Adimerala de Gama he kipi. Aia ae mawaho o na aekai o Berazila ka mokukaua dainamaita Niteroi o ke Aupuni. Ua hoohulu ae na Ahaolelo o kekahi mau Mokuaina lehulehu he mau olelo hooholo e mahalo ana i ka Peisoto lawelawe ana i na hana kue aku i na kipi. Ua puhi ahi ia ae e ko Peisoto poe koa iloko o ua waapanaahu ka moku hali ukana kipi Madeira, eia wae ua ki poka ia mai lakou e na moku kipi a kuemi hope nui aku la, a ua hoopioia iho ke ahi.
                Aia ka mokukaua Amerika, i haalele aku ia Nu Ioka no Rio de Ianeiro i Novemaba 26, ma Birigetaona, Mokupuni o Babadoese, kahi i ku ai me ka poino mamuli o na hana a kekahi kipi i ike ole ia iwaena o kona poe laina.
                Ua mao ole na hoolele poka ana ia uka o Rio de Ianeiro mai na aumokukaua kipi aku, a uakupilikii ka nohona aku malaila. Mamuli o ia ano, ua kauoha ae ke Kanikela Beritania e haalele aku na poe Pelekane i ka noho nui ana malaila.
                Ma na lono hope loa mai nei i loheia mai ai ua hahana na hoolele poka ana ia Rio de Ianeiro, i ka la 15 nei, mai na aumokukaua kipi, a ma ka la 22 nei hoi i lohe hou ia mai ai no ka haule pio o ke kulanakauhale malalo o na kipi, mahope o ka hakaka hahana ana no elua la, eia nae, ua hilinai ole ia ka oiaio o keia ae la. Ua lilo hou i ke Aupuni ka Mokupuni o Kauwana (Governor) mahope o ka hakaka ana me na kipi, a ua manaoia he lanakila ano nui ia ma ko ke Aupuni aoao. He manawa wale no a ulele kaua ae na aumokukaua Aupuni a me kipi, aohe nae he loaa o na kanaka no ko ke Aupuni mau moku.
                A ua lono hou ia mai no hoi i ka la 22 nei ua waiho aku o Peresidena Peisoto i kona kulana ia Adimerala Melo, a ua hoopaa pio ia o Peisoto. Ma Monetivedeo, he 400 ka poino o na kipi i na la mamua aku, aka, ua paa na koa Aupuni ia lakou i ka hoopuniia a he manawa wale no lakou a haawi pio ae. Ua lako na kipi me 2,000 pu raifela i hoounaia mai Rio aku ma ka mokukaua Akuidabana.

Hiena Limakoko Maopopo o Peisoto.

                Mai Lisebona, Potugala, i loaa ae ai ka lono ma Ladana, mai ka mokumahu Nile o ka haalele ana ia Rio de Ianeiro i Dekemaba 5, no ka hopuia ana o na luina o ka mokumahu Farani Parahaiba. Ua kauohaia na luina e ki poka mai ia me ka hookolokolo ole, me ke akaka ole o na kumu o ia hana limanui ana pela, oiai, aohe mau hooia ana ina paha ua manao lakou e komo pu aku me na poe kipi malalo o Adimerala Melo. Mamuli o ko lakou hooinainaia no ka pono ole o keia hoopai, ua hooho like ae ua poe luina la, i ka wa i hookoia ai o ua hoopai la, me ka leo lokahi, "E ola loihi o Melo!" Ua lilo keia i mea e hoano e ae ai i ke kulana a loli ae la ka manao ia wa a hoao ae la na koa Aupuni e ki pololei ole aku ia lakou, a he alima wale no poe i make. Ua kauohaia na koa e ki hou, aka, ua hoole loa ia aku, nolaila, ua pau aku ke koena iho o na luina paahao i ka hoopaahaoia. Ua hookunanaia ka lehulehu e ka hiena a manaonao maopopo o na hoopai i hookauia aku a ua pii ae la hoi ka inaina e kue ana ia Peresidena Peisoto. He waiwai ua moku la no kekahi hui Farani, a he moku hali ukana hoi mawaena o Hava, Farani, a me na awa ma Amerika Hema. Aohe i akaka ka hopena o keia hana.

Ko Beritania Nui Ikaika Moana.

                Aia ke manaoia la e hooholomua aku i ke kapili ana i na mokukaua hou no Beritania Nui, i papalua ae hoi ka ikaika i na aumokukaua hui o na aupuni a pau o ka honua nei. Mamuli o keia mea ua pane aku ke Kuhina Kaua Moana iloko o ka Hale Ahaolelo Makaainana, no na ninau e pili ana i ko Beritania Nui ikaika ma ka moana, ma ka hoike ana ae no ka hoomahuahuaia o na aumokukaua, eia ke hanaia la he elua, mau mokukaua, eha mau mokukaua holo, elua mau mokukaua ano liilii a he heluna o na waapa topido, mawaho ae hoi o na moku e ae e hanaia la, a ke hoawiwiia la ka hanaia ana o kela mau moku ae la.
                Mahope iho o kekahi paio hahana ana ma kekahi noi kue e hoopanee i ka Hale, ua kakooia ae ke Aupuni he 50 ka oi ma ke koho ana. Ua pane oolea aku o Pohakuhauoli i na kipehi ana mai i kana hooponopono ana, iwaena o na leo hooho hauoli mai na hoa'loha a me na leo nunulu hoi mai na enemi mai.

Na Hana a ka Ahaolelo Geremania.

                Ua hooholoia na kuikahi Sepania a me Serevia ma ka heluhelu elua ia ana. Ua hoopioloke ae o Kouna Kaparivi ma ka olelo ana aole he mea pono ke alakaiia na manao o na wahaolelo o ka lahui e na manao o ka lehulehu. A ua hoike ae no noi oia aohe mea e hiki ke hoohanaia e pili ana i ke dala aia a komo pu mai o Enelani ma ia hana, a aohe no hoi he manaolana ana no ia mea, oiai, ua hoike moakaka loa ae o Pohakuhauoli i kona kue loa i ka holo like o ka waiwai mawaena a ke gula a me ke sileva.

Na Hunahuna Laulaha.

                Aia he wahi kuee mawaena o Emeperoa. Uilama a me ka Moi o Setutegata, i ulu ae hoi mamuli o ke kanawai auhau hou.
                Ke hookolokoloia mai la ma Lipesika, Geremania, he elua mau kanaka Farani no ka hewa kiu. Iloko o Augate i hala kokua hopuia ana, iluna o kekahi moku holoholo Pelekane, oiai hoi laua e kaha aha i na kii o na papu Geremania.
                Aia ke malamaia mai la ma Kikako ka hookolokolo ana ia Penikalaka, ka hiena nana i ki pu ia Meia Harisona. He pupule kana kumu pale, aole nae he ae o ua hiena la ia kumu pale, aka, na kona loio ia hana. Ua ano like loa no kana mau hana imua o ka Aha me ka Gito, ka hiena nana o Peresidena Gafila i ki. Ua nanaia oia e na kauka ike a ua hoole lakou i kona pupule.
                Mamuli o kekahi olelo hooholo a ko Eelorida Aha Kiekie, ua kakooia ke kupono a me ka mana o ka hooponopono aupuni kulanakauhale o Iakasonavila. O ka manao ma keia, ua hiki ia kulanakauhale ke hooholo i kanawai e ae ana i na paio hakaka ana me na mikinilima o elima auneki, me ka hoomalu pono ia hoi e na makai. Malalo o ia kanawai e malamaia ai ka hakaka mawaena o Kobeta me Mikila ma ka la 25 o Ianuari nei.