Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — Page 4

Page PDF (774.49 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 1, 1894

KA MAKAAINANA.
W.H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
POAKAHI, IANUARI 1, 1894.
KO MAKOU ALOHA.
-

                Eia mai hoi makou makaainana ke oili aku nei ma ke ano he makaainana no Hawaii a no ke Aliiaimoku, malalo o ka inoa a makou e auamo hou nei o KA MAKAAINANA, a ke panee aku nei hoi i ko makou aloha makaainana imua o na hoa makaainana no ka hala ana ae la o ka makahiki a na makaainana i noho hoomanawanui ai me ka paupauaho ole iloko o ka inea a me ka pilihua, a i ko kakou komo hou ana hoi i keia makahiki hou me ka manaolana nui e loaa mai ana i na makaainana oiwi ka hauoli a me ke ola hou ae o ka aina nei. Nolaila, e ae mai oukou ia makou e haawi aku, e panee aku, e uwai aku, e hooneenee aku a e kunou aku hoi i ko makou aloha ohaoha a olu mahaha palena ole o ka Hauoli Makahiki Hou.

-
HE LEO HOOKOLO.
-

                I ko makou mau kini oiwi, Hawaii e noho ana mai ka la hiki a ka la kau, a mai ka lakau hoi a ka la komo, eia mai makou ke hookolo hou aku la i ka nui manu o kakou—
                "E komo hale wale ka malihini—a
                I ike ia Kaukini he lawaia manu,
                I pau pono na mea nani o Piiholo,
                I anaia ka loa me ka laula o Kapaa,
                Oia la—e, hea ia mai."
                Me ke Aloha Makahiki Hou, ke hookuu aku nei makou i KA MAKAAINANA e hookolo hele i kona mau kini makamaka he nui mai kela pea a keia pea o na moku mai kela hulilau a keia hulilau o ka Paeaina, e huli ana hoi mai ka la i Haehae a ka la i Kumukahi a ke komo ana a ka la i ka mole olu o Lehua; a me na manaolana ulumahiehie maikai, ua kaulua ole makou i ka puana ae—E apo mai ana no oukou, e na Hawaii oiwi a pau, a hookipa aku iaia me ka hauoli. E lilo ana oia i hoa nanea no oukou, oiai, ua piha o loko ona i na mea e walea ai oukou, a e hauoli ai hoi. E hoolilo ana makou iaia i hoku olino a i wahaolelo hopo ole hoi nou, e Hawaii, a iaia e kaahele ai ma kono alahele mawaena o keia mau Paemoku, e kaena mau aku ana oia imua o kona mau kini makamaka. "Ua ao Hawaii ke olino nei ka malamalama."
                He mea oiaio, o na poe a pau i lawe aku a hookipa i ka makou LEI MOMI iloko o na mahina pokole o ka makahiki i hala, he mau kini makamaka ia no makou, a ua loaa ia lakou a me makou na launa pili aloha ana. Aka, e like me ka ka Haku i olelo ai oiai oia ma ka honua nei, "A he poe hipa e ae no ka'u aole no keia pa," pela no makou e puana ae nei—He poe makamakae ae no kekahi o makou, aole wale no o na poe i launa pili aloha mai me makou mai kinohi mai, aka, e i aku no a nui wale. A no ia poe makou e uwalo aku nei, e hookipa aku ia makou iloko o ko oukou mau home, a hookahi ko kakou kaunu like ana i Waialoha.
                Oiai, ua makemake nui makou e hoomauia ka onipaa ana o ke kulana ake heluhelu iwaena o ko makou lahui oiwi, i mohala ae ai hoi ka ike a me ka naauao pili kuwaho a kakou e ike ole nei, a lilo i mau mea hoonaauao mai ia kakou. A no ia mea, ke hookuu aku nei makou i KA MAKAAINANA e hookolo hele aku i ka nui mana o kakou, a o ka heahea mai hoi ka oukou a hookipa aku ma ko oukou mau kome aloha, aole hoi o ka "pea ae o na lima i ke kaha o Kaupea," aka, e ike ia kakou hoakanaka.

-
"HUAI KA ULU O LELE."
-

                Ia Kakina no i Wasinetona, a mamua ae hoi o kona haalele ana aku, ua waiho aku oia me ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia he palapala, akeakea nana ma ka aoao o kona Aupuni. O ke ano nui no hoi, e paio aku ana no ma kona ano loio no ka pono o kona aoao kalaiaina, me ka olelo aku hoi aole ka ke Aliiaimoku a me na Pi Gi i ae like e waiho aku i ka hooponopono ana e pili ana ia Hawaii, nei me ia, Aupuni, a ina ua hewa ka luna o ia Aupuni no kana mau hana paipai, hoeueu a kokua i na kipi, me ia Aupuni aku no ia hana, a aole hoi he kuleana o ia Aupuni e kue mai ai i ka Aupuni Kuikawa. Ea, he keu a ka mahaoi o keia akeakea kikaho a omali a ua mea la i kaulana i ka paoa, a he keu no hoi a ka piha haakei o kamalii imua o kanaka makua.

-

                Aole e hala ana, e loaa mai ana no i ua paoa la he pane kupono no ia akeakea wale aku no, i ano like loa hoi me ke aho hope loa o ka mea mai i aneane e aili loa ae ka hanu. Aole no keia he mea malihini iaia. A mamua ae hoi o kona holo loa ana mai nei ianei, oiai hoi oia ma Okalana, Kaleponi, ua wawa ia ae huli hoi mai ana oia i ke one hanau nei no ke kukala ana ae i Aupuni Repubalika kuokoa, Iwaena o kekahi poe haole-Hawaii o laila kona olelo ana ka ia mea, a malaila pu ae no ka hoi me Hanale Kakela, a e hoi mai ana oia e kokua ia Kakina. O kekahi mea no ka hoi a ua o "huakai paoa" i olelo ai, oia ko na Hawaii a pau hooneleia i ke" kuleana koho balota, a e haawiia aku hoi ia pono i na Pukiki a me na Iapana, i mea e hoopio ai i na oiwi ke loaa ia lakou ka mana koho. Me he la, i ka makou hoomaopopo iho, he mau pali pohaku keia e manunu ai kona ihu, a lilo hoi oia a me kona poai i mea ole loa iinua o ka ikaika a me ka mana o ka Repubalika Nui. No keaha ka hoi i hoohoa ole ae ai!

-

                Oiai, ua akaka loa ae la kela kumu akeakea i ulu ae ia Kuhina Wilisi i na la kinohi mahope iho o kona pae ana mai, oia no ka mea e pili ana i ko ka Moi ae aku i ka huikala laulaha ia o na poe kipi a pau loa, a he kumu ka ia no ka hoihoi hou ae i ke Aupuni Hawaii a kona kulana mua. He huaale ano puikaika a puupuua no kela i ke ale aku. Ua hoole ke Alii i kinohi, aka, mahope o ka noonoo hou ana, ua ae aku i kela koi, oiai, he lehulehu na ala e hele ai a hoea i kahi e makeke kumu o ka Kuhina Wilisi make ai. No kela ae ana mai noi i ke Aupuni Kuikawa e haalele mai i ke kahua no ke Aupuni o ka Moi, a he nani nae hoi ia ua hoole mai la, e kau aku ana no ko lakou poino maluna iho no o lakou. Aohe a ka lahui hana i koe, oiai, ua lawe aku nei ke Kowini, a o ka Amerika Huipuia wale mai no hoi koe ma o kona Ahaolelo la. E like na hoi me ka paumi o ka Mose noi ana ia Parao, pela no i paumi ai ka hoopaakikiia o kona manao, a pau nui ai oia a me kona poe i ke aleia iloko o ke Kai Ula, a pela iho la no hoi me keia poe Pi Gi.

-

                He mea hu no hoi no ka aka ko Emaluka hooikaika mau e kinai i ka lanakila o ka papapai. O keia hoao hope loa ana, i ka halawai ana no o ko lakou Ahaolelo i ka pule i hala iho la. Ua waiho ae oia he olelo hooholo no ka hookoia aku o kela kanawai upoi nupepa a lakou a e hoopio hoi i ka "Hawaii Holomua" namu puka la. Mahope o na kukai kamailio ana, aohe i loaa ke kokuaia a haule pawale iho la no ia manao, me ko makou haohao no nae hoi i ko H. Walakahauki kokua ole ia Emaluka. Ua ano pahenehene ae kekahi o lakou i kela manao upoi, a ua kamailio kokua no hoi kahi, aka, o ua hana piula la no nae ka oi loa aku o ka wela no na olelo a ka "Holomua" o na la i hala iho la, me kona hoike okoa ae no i kona manao lili hoihoi ole. Ina wahakole nae hoi a kana mau nupepa, aohe olelo ae— moe loa i ka mumule haalele loa, oiai, he pono ia, aia ma ko lakou aoao, a he hewa loa hoi ma ka aoao kue aku i ua puulu mailuilu la o ka poai hemolele.

-

                Ina paha he luna hooikaika o ua o Emaluka no KA MAKAAINANA nei, ina la ua oi loa aku ko makou hauoli nona. I kela manawa no ana i makemake ai e upoi i ka "Holomua," ua hoike ae oia no ka lawe ole o na luna Aupani i ke "Kuokoa." He apana welu ia i hoihoi ole loa ia, a mauliawa okoa kahi uuku puka la, a pau hoi ka lu hele ia me ka uku ole. Minamina makou a ehaeha hoi ka manao no ka lawa ole o na hoonaauao ana a ia wahi omali i ka lehulehu, aka nae, ua lohe mai makou malia o hoopuka hou ae i welu okoa ma kona makalua, i mea hoi e hoomalamalama mai ai i ka lahui i na kanawai o Amerika Huipuia a me ka pomaikai o ka hoohuiaina. E ole wale aha no ke ko o ia manao, ina nae o ka manao ia, a e like me kahi omali mua i hala iho la, pela no auanei ia e kiolaia ai me he welu ulaula la imua o ka bipi hae.

-

                O Kuhina Waiwai Damona ka ka alopeka nana i hoopunipuni aku ia Kuhina Wilisi i ka manao o na kanaka e hoohaunaele ma ka la hoomanao hanau o ka Moi Kalakaua, Novemaba 16, a na ia lono i kono ae ia Kuhina Wilisi e hoopuka ae i kona manao no ko Amerika Huipuia makaukau e hoolele mai, i na koa no ka hoomalu a hoopio ana i na hana hoeueu a hoala hoohaunaele, oiai nae hoi, e hala ana he mau pule mamua ae-o kona wa e liuliu ae ai i kana hana. Ua hoea mai a ua hala aku ia la, aohe hoohaunaele i ikeia, a akaka loa hou no keia wahahee o ua laenui la. He mea hoopuiwa wale no paha, no ka makau honua mai, no ka mea, he aha puhione hoolaulea ka ka Puali Puhiohe Lahui o ia po ma ke kahua o ka Hotele Hawaii. Mai na aina e mai nei i loaa mai ai keia lono ae la, a ua akaka ae la no hoi paha ia Kuhina Wilisi ke ano alelolua o keia poe, a ua kupono ole hoi no kona hilinai aku e like la me ko Kiwini hilinai lalau ana no i keia poe no.

-

                Ua hookohuia o Mr. F.A. Koliinohopono i ka Poaono nei i Lunakanawai Apana no Ewa, a ia auwina la no i lawe ae ai oia i ka hoohiki pili oihana.