Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — Page 8

Page PDF (842.23 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 1, 1894.

Koena mai ka aoao 5 mai.]

kekahi poe a me na palapala a e hooko aku i ka hoohiki i na hoike. Ua aeia keia olelo hooholo. A ma ka la 21 ae, ua hoomaha ia Aha a Hoho hou ma ka la hookahi me ka Hale o na Lunamakaainana, i hoike uaua ia maluna ae. Oiai nae hoi e hoomaha ana ka Aha, e noho ana no ke komite no ka noonoo ana i ka ninau pili ia kakou o Hawaii nei, aole ma ke ano poomuku, aka, i na ano a me na loina no a pau loa, a koe wahi mea ole iho.
                     E like no hoi me ka makou i hoike mua aku ai, pela no i keia wa, ko ka Peresidena halawai me na kueia mai kela a me keia aoao. Aole wale no hoi o ke kue makawelawela wale no mawaho, aka, aia no kahi iloko o na mahele elua o ka Ahaolelo. E a nae hoi, ua oi ko ka Peresidena kakooia e na aoao a pau, a ma kekahi lono e ae hoi i loaa mai mawaho ae o ka na nupepa, ke hoopuukiuki la na Demokarata a pau e kakoo aku i ka lakou Peresidena a me ko lakou alakai hopo ole. A o kekahi mea no hoi nana i hookunana a hoohoka i ko na Repubalika kue, oia no ka loaa ole o ke kauoha e limaikaika mai i ko na Pi Gi hookohukohu ma keia Aupuni maloko o kela palapala ao a kauoha ia Kuhina Wilisi. Ua hoka loa ia aoao, a akaka ole k paakou hana ai e like hoi me ka lakou i upu wale ai.

-
Kela Kia Hoomanao.
-

                     Ma ka auwina la o ka La Pule, Dekemaba 24, ma ke kahua o ka Luakini o Malieokamalu, ua weheia ae e ka Epikopo o Panapolisa kela kia hoomanao a makou i hoike mua aku ai ma ka KA LEI MOMI no ka hanaia o ke kahua. Mahope o ka pule ana iloko o ka luakini i ka hora 2 o ia auwina la, ua kai huakai nui aku na kahuna a me na hoahanau, a me na hua pule ua weheia ae la na kia la. O ke kii, oia no o Malie Hemolele e hii ana ia Iesu ma ka aoao hema, a e paa ana he lala lau oliva ma ka lima akau. Ua kauia iho keia kii o ko "Makou Lede o ka Malu" maluna o kekahi kahua pohaku o eono paha kapuai ke kiekie, a e hoouluwehiwehiia aku ana ka me na lau mahele uliuli e ka wao. He kia hoomanao ia no Malie-o-ka-Malu.
                     I ka hora 9 o ka po nei i ku mai ai ka Warimu mai ka Hema mai, a i kahi wa o keia la e niau aka ai no ka Akau.
                     No ka nui paha o na imu puaa o ka ponei a me ke anu a kaomi koikoi hoi o kehau, ua uhi paa pu ia ke kulanakauhale nei i keia kakahiakai ka uwahi, i ano kohu noe.
                     Ua hoouluhua ae ka Puali Puhiohe Lahui i na hiamoe ana o kahi poe i ka ponei, oiai, he elua mahele o ka hele nui ana i ka imi wahi ola. Pela no hoi me na poe himeni piepiele.

KELA ME KEIA
-
ALOHA HAPE NU IA A PAU LOA!

                     Eia ke manaoia nei e hoopau aku i ke ku ana o ka Ahahui Hoohuiaina.
                     He aha hookolokolo koa ko luna o ka Piladelepia i ka Poaha iho la, a pela mai no hoi i ka Poalima nei.
                     Ua noho ae ka Aha Kiekie ma ka banako i na la i hala iho la, oiai, ua oluolu ke omaimai o ia Lunakanawai.
                     I ka Poakolu i hala iho la, Dek. 27 nei, ua loaa mai ke Kowini i ka Osianika, aohe nae i kukai olelo pu.
                     He paikau ko luna o ke Kamepiona i kakahiaka Poalima iho la, a ua lehulehu na maka i makaikai mai na uwapo aku. O keia ka la e puehu ai kela pili o $100 a D.W. Pua ia L.D. Keliipio, a kani aku la no hoi paha ka aka a ua mamo hoohuiaina la.
                     Piha hauoli na luna, na limahana a me na paahana o ke Aupuni i ka Poaono nei, o ka la ohi ia o kahi ola. E hauoli Hape Nu Ia ana lakou.
                     Ua ku mai ka Auseteralia i ka hora 8 o kakahiaka Poaono nei, a i keia awakea Poaono ae no hoi e aui aku ai kona ihu no ka ipuka Gula o Kaleponi.
                     Ua hooliloia ka hale hooahu waiwai o P.C. Keoni i wahi haiamu mau no na poe hoohuiaina i na la i hala iho la a e nee nei no hoi.
                     I ka Poalua iho la i hoomaka hou ai ke kiaiia o na mokukaua e na koa Pi Gi mai luna mai o na puoa o Iolani Hale, eia nae, o ka la no ia o na luina o na moku a pau i hoole e nui ia mai ai iuka nei. Hu ka aka.
                     O ka hana nui ka a na poe kiu Pi Gi mawaho aku nei o ke kulanakauhale, oia ka ka hoopaa i kaa o na Pake a lu ae i na ukana o luna. E aho wahi hana no ia, helu ka mahina a loaa no hoi kahi ola.
                     Apopo e anehe nui hou aku ai na mokumahu holo pi i aina o kakou no ko lakou mau awa mau, oiai, ua pau nui mai no i ka hoi i kakahiaka Poano nei. O ka Mokolii ka i hala loa i Muliwaa i ka auwina la ae.
                     O nehinei ka la hanau o ke Alii ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, a piha iaia ke 58 o na makahiki o ke ola ana. Ke kalokalo ae nei makou e loihi kona ola ana, a e hoomauia mai hoi ka maikai a me ka oluolu kupono o kona ola kino.
                     Imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poalima nei, ua hoopaiia o Nupepa no ke kuai laikini ole i ka waiona i Dek. 23 nei, a ua poohu ae kona lae i ka uluhaku nui o $100. A o Kepano hoi, no ka aihue wati i Okatoba 12, degere ekolu, ua hoopaiia no eiwa malama i Kawa a me $5; a no kekahi aihue hou ae no ana i hana ai, he eiwa malama hou. O Miliona, hoi keia, no ka aihue pu panapana i Sepatemaba 23, ua hookauluaia a Poakolu iho e hoopaiia ai no ka manaoia nana i hana kekahi mau kolohe e ae i na la i aui aku la.
                     Ua malama ae na Kula Sabati o Kaumakapili me Kawaiahao i ko laua mau hoike hapaha ma ka la i nehinei, ma ko laau mau luakini pakahi iho, a ua nui na poe makaikai i naue ae e ike kumaka.
                     Ua hoala hou ia aenei i ahahui hou o ke ano kalaiaina no a i keia wa hoi he ahahui no na poe Geremania. I ka po Poalima nei ka kukuluia ana, a he mea kokua no i na poe olelo e Pi Gi, a he kue hoi i ke ano hai malu o ka Ahahui Amerika.
                     He kauoha ka i hoopukaia ae mai ka Aha Kaapuni i ka Poaha iho la, e kaohi ana i ka hookoia aku o kekahi mau palapala hoomalu waiwai, mamuli o kekahi mau hoopii koi aie kue i ka Mea Mahaloia Samuela Paka, aia ka a kauohaia hou ia e hooko aku.
                     Ua make ma Waimea, Kauai, i ka la 16 o Dekemaba, 1893, ke kamalei kane hou a ko makou makamaka a hoaaloha ka Mea Hanohano J.A. Akina, mahope o ke kaa mai pokole ana, i ka 6 mahina a me 13 la o ka hanu ana i na ea o keia ao. Aloha wale, a ka u pu aku nei makou me na makua.
                     Ua awakea ae o ka Poakolu iho la, ku mai ka Arawa mai Vitoria, Beritania Kolumebia, a i ka hora 4 o ia auwina la i mau loa aku ai no Aukalana a me Kikane. I ka Poakahi, Dek. 18, oia i haalele aku ai, a ua halawai me ka ino a me ka ua nui a hoea wale mai la no ianei.
                     Ua kalewa hele ae kekahi haole hoohuiaina hana ili ia Arawa i ku mai ai aia ka o Peresidena Kalivilana ma kona moe make kahi i waiho ai. Aohe oiaio oia lono, koe wale no paha ka lili o ka manao o ka Norewai no ke kupaa o ka Peresidena ma ka manao e hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku.
                     Ma ka Arawa mai i hoea hou mai ai ke Kapena o ka Miowera a me kana wahine, a nana ana no e lawe aku i Kapalakiko. Ke ku mai kona kakoolua ka Warimu, i keia la, alaila, apopo ia holo aku. Ua paa iho nei kona uhao ana he 500 tona. Lanahu mai ka Hui Mokumahu Pili Aina.
                     I ke ahiahi poeleele, hora 7, o ka Poalima nei i ku mai ai ka Osianika mai Kapalakiko mai, a i ka hora 1:15 o ka auwina la Poaono nei i holo loa aku ai no Iapana a me Kina. Ua lawe aku oia he 37 kane a me 6 wahine Iapana, a he 82 kane, 5 wahine a me 5 keiki Pake. O ia ae la no na ohua mai keia awa aku.
                     He lealea kinipopo ko keia auwina la, hora 3, ma ke kahua ma Alanui Piikoi, a ia wa like no hoi me ka aha hoolaulea a ka Bana Pi Gi ma Kamaki Kuea. He lealea kinipopo no hoi ko lalo o Ewa ia auwina la no mawaena o ka Kamehameha me kekahi poe wae o luna o na manuwa Amerika.
                     Ua mauliawa okoa kahi welu Kuokoa haawi wale, a i ka Poalima nei kona puka loa ana. Ea, pau ka loaa ana o na apana pepa hoomaemae elemu o kiona. A ma keia mua aku ka, e hoopuka mai ana ka o Emaluka i wahaolelo nana e hoonaauao mai i ka lahui i na pomaikai o ka hoohuiaina, a pela wale aku.
                     Ekolu poe luina o ka Arawa i paa nui i ka hopuia i ka Poakolu iho la no ka ona, a ua pau nui na hihia o lakou i ka hoopau wale ia, oiai, ua haalele nui iho no i na pela a holo hou aku la no ma ia moku.
                     Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, ua pau ka hapanui o kela poe 15 i hopuia ai no ka piliwaiwai ki pa mauka o Waipilopilo i ka La Pule, Dekemaba 17, i ka hookuuia, a he hookahi nae i kopiia no $30 hoopai, oia o Kamo. Pahua hou kela keiki uahi bipi o Makawao, i ka ua mea o ka puni hopu wale aku no i na poe hana hewa ole.
                     Ua hookahakaha paikau ae na waapa o ka Naniwa iloko nei o ke awa i kakahiaka Poakolu iho la, a ua lehulehu na poe ma na uwapo i nana aku. O na pukuniahi keia, ua hookauia iluna o na waapa, a ua lawelaweia ko lakou kaaloalo ana ae ia loko nei o ke awa me na hoailona hae a me na laau mai luna mai o ka oneki o ka moku.
                     Ia Arawa i kuemi hope ae ai no ka hookuene pono ae i ka uwapo Pakipika, ua hookui ae me Lehua a komo aku la ka oioi o kona epaepa iloko o ka aoao o kahi mokumahu uuku a me ekahi poino ae. Ina paha i oolea loa aku ia kuemi hope aua, ina la ua kahi ke oka o kahi Lehua. Ua paholehole ae no nae hoi na aoao o ua o Lehua.
                     Ua hooloheia i ka Poakolu iho la na hoopii koi poho a D.L. Kalawaia a me J.K. Apio kue ia Kapena L. Anaru o ka Oihana Makai no ke komohewa. O ke kumu mai o keia hoopii, mamuli no ia o kela huli ana i ka opiuma a hopuia ai kahi Pukiki hana gula, oiao J.E. Gomes, mauka o Puunui. I ka Poakolu iho paha e haawi ae ai ka Lunakanawai Apana i kana olelo hooholo.
                     Aia ma kekahi aoao o ka pepa o keia la he hunahuna no ke komo aihue ia o kekahi hale kuai mauka o Auwaiolimu. Ua haupu wale ia ke kolohe a ua loaa no e like me ia haupu ana o Makaikiu Lasena, oia o Kahananui, he hapa paele makaiwi, a he kamaaina mau no ia Kawa. Ua ae i kona hewa imua o ka Aha Apana i ka Poaha iho la, a ua hoopaiia no ewalu mahina hana oolea a me $5.
                     Mai ia Oliva Poniaulani o Waihee, Maui, keia wahi anoai penei. "Ua malama ae o Mrs. Cecilia L. Kawaimaka he paina inu uala ma kona home noho ma Pauwela, i ka la 16 o Dekemaba, a ua akoakoa ae kona mau hoaloha e nuu i na mea i hoomakaukauia a ua lawa pono. He mau lealea himeni ka i malamaia mahope iho mai na Miss Kauhaahaa a me Rebeka Kalepa. Ua piha hauoli ke anaina.
                     He eiwa poe luina o ka Piladelepia i hele a hala mawaho aku o ko lakou palena hoomaha i ka Poaha iho la, a ua hoopii nui ia mai i ka Halewai. Ua eleu koke ae na kaiko a pau nui no i ka loaa iloko o na hale inu rama, a ua hopu nui ia a lawe loa ia iluna o ka moku i ka Poalima ae. He $10 pakahi ka makana no lakou a ua pokeokeo na makai i ko lakou mahele, oiai He hapalua kaokoa no hoi ko ka Ilamuku ma ia mau mea.