Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — "HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

"HUAI KA ULU O LELE."

Ia Kakina no 1 Wasiuetona, a mamua ae hoi o koua kaalele ana aku, ua waiho aku oia me ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia he palanala akeakea nana ma ka aoao o kona Aupuni. 0 ke ano nui no hoi, e paio aku ana no ma kona ano loio wo ka pono o kona aoao kalaiaiua, me ka olelo aku hoi aole ka ke Aliiaimoku a me na Pi Gi i ae like e waiho aku i ka hooponopono ana e pili ana ia Hawaii nei me ia Aupuni, a ina ua hewa ka luna o ia Aupuni no kana mau hana paipai, hoeueu a kokua i na kipi, me ia Aupuni aku no ia hana, a aole hoi he kuleana o ia Aupuni e kue mai ai i k8 Aupuni Kuikawa. Ea, he keu a ka mahaoi o keia akeakea kikaho a omali a ua mea la i kaulana i ka paoa, a he keu no hoi a ka piha haakei o kamalii imua o kanakamakua. Aole e hala ana, e loaa mai ana no i ua paoa la he pane kupono no ia akeakea wale aku no, i ano like loa hoi me ke aho hope loa o ka mea mai i anoane e aili loa ae ka hanu. Aoie 110 keia he mea malihini iaia. A mamua ae hoi o kona holo loiL. ana mai nei ianei, oiai hoi ©ja ma Okaiana, Kaleponi, ua wawa ia ae e huli hoi mai ana oia i ke one hanau nei no ke kukala ana

ae i Aupum Repubalika kuokoa. Iwaena o kekahi poe baole-Ha- ! waii o laila kana olelo ana ka la ' mea, a malaila pu ae no ka hoi J me Hanale Kakela, a e b«i mai ! aifa oia e kokua iti Kakiaa. O i kek«hi mea no' ka hoi a ua o "huakai paoa" 1 olelo ai, oia :ko ua Hawaii a pau hooneleia i ke I kuleana koho balota, a e haawiia I aku hoi ia pono i na Pukiki a me na lapana, i mea e huopio ai i na oiwi ke loaa ia )akou ka mana koho. Me he la. i ka makou hoomaopopo * iho, he mau pali pohaku keia e manunu ai kona ihu, a lile hoi oia a me kona poai i mea ole loa imua o ka ikaiku a me ka mana ,o ka Repuhalika Nui. No keaha ka hoi i hoohoa ole ae ai! Oiai, ua akaka loa ae la kela kumu akeakea i ulu ae ia Kuhiria Wilisi i na Ia kinohi mahope iho o koua pao ana mai, oia no ka mea e pili ana i ko ka Moi ae aku i kā huiKala laulaha ia o na poe kipi a pau loa, a be kumu ka ia no ka hoihoi hou ae i ke Aupuni Hawaii a kona kulana roua. He huaale ano puikaika a puupuua no kela i ke ale aku. Ua hoole ke Alii i kinohi, aka, mahope © ka noonoo hou ana, ua ae aku i keia koi, he lehulehu na ala e bele ai a hoea i kahi e makeke kumu o ka Kuhina Wilisi make ai. No keia ae au . mai noi i ke Aupuni Kuikawa e haalele māi i ke kahua no ke Aupuni o ka Moi, a he nani nae hoi ia ua lioole mai la. e kau aku ana no ko lakou poino maluna iho no o lakou. Aohe a ka lahui hana i koe, oiai, ua lawe aku nei ke Kowini, a o ka Amenka Huipuia wale mai no hoi koe ma o kona Ahaolelo la. E like no hoi me ka paumi o ka Mose noi ana ia Parao, pela no i paumi ai ka hoopaakikii* o kona manao, a pau nui ai oia a me kona poe i ke aleia iloko o ke Kai Ula, a pela iho la no hoi me keia poe Pi Gi. He mea hu no lioi no ka aka ! ~o Emaluka hooikaika nau e kinai i ka lanakila o ka papapai. O keia hoao liope loa ana, i ka halawai ana no o ko lakou Ahaolelo i ka pule i hala iho la. Ua waiho ae oia he olelo hooholo no ka hookoia aku o kela kanawai upoi nupepa a lakou a e hoopio hoi i ka/'Hawaii Holomua ,, namu puka ia. Mahope o na kukai kamailio , aohe i leaa ke kokuaia a haule pu wale iho la iio ia manao, me ko makou hao. hao uo nae hoi i ko H. WalakahauEP kokua ole ia Emaluka. Ua ano pahenehene ae kekahi o lakou i kela manao upoi, a ua kamailio kokua 110 lioi kahi,

aka, oua hana piula la no nae ka oi loa aku o ka wela no n> - olelo a ka "Holomua" o qa la* i haW iho b, me kona hoike okoa ao no i kona maoao liii hoihoi ol«, Ina* wahakole nae hoi a kana inau nupepa, aohe olelo ae * moe loa i ka inumule haalele loa, oiai, he pono ja, aia ma ko lakou aoao, ahe hewa loa hoi ma ka aoao kue aku iua puulu mailuilu la o ka poai henioleie. Ina paha he luna hooikaika o ua o Emaiuka no Ka Makaainana nei, ina la ua oi loa aku * ko makou hauoli nona. I kela manawa no aua i makemake al e upoi i ka "Holomua," ua hoike ae oia no ka lawe ole o na luna Aupani i ke ''Kuokoa." He apana welu ia i ole loa ia, a mauliawa okoa kahi uuku puka la, a pau hoi ka lu hele ia me ka uku ole. Miua- : mina makou a ehaeha hoi ka manao no ka lawa ole o na hoonaauao ana a ia walii oinali i ka lehuīehu, aka nae, ua lohe mai makou malia o hoopuka hou ae i welu okoa ma kona makaiua, i mea hoi e hoomalamalama mai ai ika lahui i na kanawai 0 Amerika Huipuia a me ka pomaikai oka heohuiaina. E ole wale ana no ke k"b o ia manao, ina nae o ka manao ia, a e like me kahi omali mua i hala iho la, pela no auanei ia e kiolaia ai me he welu ulaula la imua oka bipi hae. 0 Kuhina Waiwai Damona ka ka alopeka nana i hoop!lnipuni aku ia Kuhina Wiliai i ka maiiao o na kanaka e hoohaunaele ma ka la hoomanao hanau o ka'Moi Kalakaua, Novemaba 16, a na ia lono i kono ae ia Kuhina Wilisi e hoopuka ae i kona manao no ko Amerika Huipuia makaukau e heolele mai i na koa no ka hoomalu a hoopio ana i na hana hoeueu a hoala hoohf&unaele, oiai nae hoi, e hala ana he mau puie mamua kona wa e liuliu ae ai i kana hana. Ua heea mai a ua hala aku ia la, aohe hoohaunaele i ikeia, a akaka 'oa hou no keia wahaliee o ua laenui la. He mea lioopuiwa wale no paha, no ka makau honua mai, no ka mea, he aha puhiohe hoolaulea ka ka Puali Puhiolle Lahui o ia po ma ke kahua o ka Hotele Hawaii. Mai na aina e mai nei i loaa uaai ai keia lono ae la, a ua akaka ae la no lioi paha ia Kuliina Wilisi ke ano alelolua o keia poe,-a ua kupono ole hoi no kona hilinai aku e like la me ko Kiwini hilinai lalau ana no i keia poe no. | Ua hookohuia o Mr. F. A. | liinohopono ika Poaono nei i I Lunakanawai Apana no Ewa, a ia auwina la no i lawe ae ai oia i ka hoehiki pili oihana.