Ka Makaainana, Volume I, Number 1, 1 January 1894 — UA PANE O PERESIDENA KALIVILANA. [ARTICLE]

UA PANE O PERESIDENA KALIVILANA.

E like ine ka makou i heike aku ai ma kela helu aku nei, ka helu hope loa hoi o Ka Lei Momi, no ko Peresidena Kalivilana hoouwa ae i kana paue i ka Aha Senatee pili ana i ka uinaū o Hawaii uei. Ua hooko aku oia i kann i olelo ai, a ma ka Arawa mai nei i loheia mai ai ua waiho aku oia i kaua palapala e pili ana no ia winau ma ka ia 18 o Dekemaba, a ua hoolahaia ae e ua nupepa namu o kakou nei. O na mea ana i huai ae la a i hoom aikeike aku hoi i ka Aha Senate, • kakoo ana no oia i ka pono o ko kakou aoao, a me ka ikaika hoi o na olelo no ka hoihoi hou ae i ke Aliiaimoku. Aohe mau alo aua ae a ka aoao pakaha uo ia pane, no ka mea, ua <( ku aku la i ka pahu ku a ka awaawa," a "haaane kikala" o ua kolohe nui, e laa o Kiwim, Kakina, Kole, Kauka, Kamika, a pela wale aku a "kini Kailua, mano Kaneohe " Ma ka mahele mua o ua pajapala ia a ka Peresidena, ua helu papa ae oia i ka moolelo o na mea ana i hana ai ma ka aoao o ka Marra Hooko, a inamuli hoi o kekahi mau kumu akeakea i ulu ma ia Aupuni a ma Hewaii nei, ua hooholoia e jvaiho aku ua ka Ahaolelo e hoomaopopo a e hooholo no na mea pono e hanaia. A ua heiu papa ae no hoi oia no na mea i hanaia maaneī mamua a mahope mai o kelala poiha ole 0 lanu«ri 17 i hala, a ua oolea ae no hoi kana mau kipehi ana 1 ko Kiwini lapa, kolohe a ake hoohui ia Hawaii nei me Amerika Huipuia. Ua hoike ae no hoi oia e kala kahiko no o Kiwini i manao ai e hana pela, a ua hoomaikeikeia ae na palapala a ua kolohe nui la i hoouna ai i kona Aupuni, ao kekahi o ia mau palapala ua kakauia ma ka la 8 o Maraki. 1892. Pau pu maia paiapala pane ke« lahuakai paoa a Kakina ma, no ka haawi ana aku ia Hawaii nei, a ua hoikeia ae ua puni o PereA sidena Harisona i na hoopunipuui a na poe kipi, a olelo hewa ai ma kana palapala i ka Aha Senate, "Aole i hookonokonoia ma kekahi ano e keia Aupuni ka hookahulihiaia ana o ke Aupuni Moi." Ua hoike ae no ka Peresid®na no kona hoouna ana mai ia Mr. Balauna ianei, ma ke ano Komisina, no ka huii ana i na ike a pau no ia ninau, a pela no'hoi me kana kauoha a olelo ao ia Kuhina Wilisi, a ua waiho pu aku oia i na hoike a me na palapala a pau lou i loaa aku mai ia Mr. Balauua a me Mr. Wilisi. Aohe wahi mea koe iho i ka hunaia,

aka, oa huai pau loa ia aku la i qo a ahuwale 'kualouo mai ka loa a ka laula, a Waiho kuhalahala f.r,a hoi ka ikena i ka oiwi, uiai luna a laio. Ua iiae hoi ka Peresideiia, o ke. kaua maoli ana niai no o ia Aupuni, maniuli o ka hooko ana a kona luiih me ka maua ole mai ka Ahaolelo aku, ua hoekahulihiaia ke Aupuui o kekahi lahui makamaka a hilinai, a nolaila, ua hanaia ka hewa ia lakou, a he mea pono hoi no ia Aupuni ka hoomaikai hou ana ae i kela hewa i hanaia, a e makeeia hoi ns pono o ka lahui i hoopoinoia a 1 hoopilihuaia, e like no lioi me ka mea i maa*mau uo lakou. A oiai no hoi, aole ke Aupuni Kuikawa i lawe ae i kekahi kulaua o ke ano onipaa, a aohe hoi i imi aku i ko ka lahui kakoo mai, eia ua waha-a nui aku -i»a Elele ma ko lakou aoao no ke kupono ole o ka lahui līawaii ma ka hooponopono naauao ana, aka, ua kupouo lakou e anaiia uku me ke oolea a me ke kakauha. Eia nae, aole loa <& hiki ia Arnerika t Huipuia ke onouia aku mu ke kulana e apono ana i ka hewa maopopo i hanaia, ma« hope ilio o ka hana maoli ia ana o ua hewa. la, a aole loa no hoi e hiki iaia ke ae aku i ka ix e ana o lakou imua ma kela kumu ae la. Aole loa no hoi e hiki ia Aupuni ke hoole aku i ka hoomaikai hou ana ae i ka poino i kauia, mamuli o ka hooko kue ana o na luna i hoaaliuia me ka mana iloaa īa lakou me na aahu koa a lakou e komo nui aua, a ma ke kahua liko no hoi ia ina ua hoopilikiaia kekahi Aupuni nawaliwali, aka, he hoa'loha nae, a ua aneaue loa e powaia aku kona kuokoa, a i ole ia, o kona mana hōoponopono paha mamuli o ka lawelawe hewa ia ana maoka inoa a me ka mana o Amerika Huipuia, he mea maopopo nae aole hiki ia Ameriks Huipuia ke kuemi hope mai mai ka anai ana aku i ka makeeia o kona hanohhno a me kona manao pono hoi ma ka hooikaika ana aku e hana i na hoomaikai ana a pau 110 na ino i hanaia ma o kona inoa a me kona mana. Ma ka mahele hope loa lioi o ua palapala la, ua hoike ae ka Peresidena i koua iini nui e hiki iaia ke*hookc aku i na hoakaka maluna ae, a me ka hoomaopopoia hoi ua waiho pu aku ka Moi a me ke Aupuni Kuikawa i keia ninau ia Amer:ka Huipuia, a me ka hoomaopopoia iho no hoi ma ke kukala a ke Aupuni Kuikawa, ua kaupalena ae lakou i ko lakou aia a

• .. .... • loaa ka hoohuiia aku me ia Aupuni. .Ua manaolana oia © loaa ana la hoi ka hooponopono ia. me ka hoi oia iiai^a-ao-oia ia Kuhioa Wilisi e hōike Aliiaimoku a me kona poe i ka malsau£:au o ka Peresidena e hoih'oi hou ae iaia a ke kulana mua mamua o ka hooleleia ana mai o na koa o ka Bosetonr. ma ka ia 16 o lanuari, ina nae hoi e hiki ana ia hoihoi hou ana ae ke hookoia malalo o na kuinu e fyu4tala laulaha ana i na poe a pau i kooao ma kela hookahulihia ana, a me ka hoomau aktr hoi o ke Aupuni 1 hoihoi hou ia ae ma ka hooko ana i kena mana me he la aole i halawai me ua hoeueu ana. ' Ua hoole ke Aliiaimoku i ke kupono o keia mau kumu, eia nae, ua hoikeiā aku oia, o ria kumu ia a Amerika Huipuia e hoopaakiki mai ai no konu hoihoi hou iaae, a ke loaa ole ka aeia mai. alaila, e haaiele mai anā ia Aupuni i ke kokua ana i ka hoihoi hou ae ia Hawaii a ke kuiana mua. Oiai, aole oia i lohe hou aku mai ia Kuhina Wilisi no ka huikala, nolaila, ua maopopo ole ma ia wahi, a mamuli o ka uluku o ko ka lehulehu manao, nolaila keia waiho okoa aku imua o ka Ahaolelo •- me ka waiho hou ole aku i kela kuikahi hoohuiaina imua oka Aha Senate, ia mahele o ka Ahaolelo holookoa o ia Aupuni. Ua hoopau aku ka Peresidena i ua palapala la ma ka waiho ana aku ī ka- hana iloko o na hooponopono laula a me ka noonoo akea © ka Ahaolelo, me ka pakui aku hoi i ka manao no kona makaukau e kokua pu ma kekahi hana e manaoia ai e ka Ahaolelo no ka hoomaopopo ana i ka hopeixa o keia ninau, i kulike ai hoi me ka hanohano, ka oiaio a me ka hoopono. o Amerika Huipuia. Ake manaolaaa nei no hoi Ka Makaainana e loaa mai ana no ia pono ame ke ola hou o ka aina nei.