Ka Makaainana, Volume I, Number 2, 8 January 1894 — Page 2
  HONOLULU,   OAHU, POAKAHI, IANUARI 8, 1894. 
 HE MOOLELO KAAO 
 ---NO--- 
 LAUOMIDIHAE. 
 ---KA--- 
 UI I MOHAI IA I KE KOKO 
 ---KA--- 
 NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKAUA.  
  Ka Mea Huna iloko o ka Kiaha Waina 
 Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke 
 Kuikele. 
 --A O KE--- 
 Keiki Alii Numa   redina 
 KE 
 Komo Lima Maka Popoki.  
MOKUNA VI.
Ka hoopakele a ke kaikaina i ke kaikuaana---Ka pahikaua a ka mea hookahi i na poo ewalu---Poo akahi, heaha aku ia?--Poo elua, owai mao?—Poo ekolu, aole au i ike---Poo eha, Poo elima, aia iluna i ke aouli la o luna aku--Poo eono, Poo ehiku, elua laua---Poo ewalu, o Moleka ka Pilikua Anela.
  I ka wa a keia mau poo i moku ae la, o ka wa wa no ia i   lele     hou mai ai kela mau poo a kau     iho la ma kahi o ka a-i i moku,     a uwa ae la laua me ka leo nui,     a naueue ae la ua aupuni la i ka     leo   o ua mau poo la, a hina iho     la na ululaau me ka makani ole nana ole e oki, kaa mai la na pohaku mai na pali mai, a   ia manawa     i pane   mai ai ua mau poo la, me ka i mai:   
             "Nawai i olelo   ia oe e keia kanaka opio e hele mai maanei?"   
             "Na'u ponoi no," wahi a Numaredina.   
             O!   A nui ko ikaika ola oe i keia la, a hapa ko ikaika make oe ia Livanuwere ka mea nona keia hale pohaku.   
             Ia manawa no i o mai ai ua     kanaka la kekahi momoku ahi     lalapa   i ka umauma o Numaredina, a lele aoao ae la oia me ka     manao e hala ana, aka, ua a mai     la ke ahi i kona   lole a a aku la i     na ululaau, a pii aku la ka lalapa o ke ahi iluna   a he mau mile     ke kiekie, a o   ka kakou koa, aia     oia iloko o ke ahi kahi   i ku ai,     aole nae oia i wela. A iloko o     keia manawa i ike aku ai o Numaredina i na laina koa e komo     mai ana iloko   o ka lapalapa o ke ahi mai ka aoao komohana mai me ka hooho i ka huaolelo i     ka   i ana.   
             "Heaha aku   ia?" A pane mai la kekahi leo mailoko mai o ua hale pohaku la e a ia ana e ke ahi, e i mai ana. "Elua laua."   
             Nana   hou aku la o Numaredina ma ka aoao akau, ike aku la ia he laina koa hou e hele mai iloko o ka lapalapa o ke ahi, e paa ana ma ko lakou mau lima akau he pahi okioki, a ma ko lakou mau lima hema he mau pa e waiho ai na io kanaka, a ma ko lakou waha ka huaolelo.   
             "Owai ma o?" Pane mai la ua leo la mailoko mai o ua hale pohaku la.   
             "He kanaka opio, eia mai okioki ia."   
             No   ka ike ana aku o Numaredina i na pualikoa e hele mai ana ma kona aoao akau, nolaila, holo aku la oia imua i kahi o ke kino poo ole e ku la, ia manawa i lele mai ai ke kolu o ke poo a kau iho la iluna o ke poo mua, a puka mai la ka luaipele mai kona waha mai, a oia ka mea nana i kukulu iho i puu pohaku nui mawaena o Numaredina a me ua kanaka la, a oia ka mea nana i hookaawale ia laua.   
             A hooku'i aku la   o Numaredina i ua pohaku la oiai oia e paukiki ana i ka holo imua, a o ka manawa no ia i hiolo mai ai ua puu pohaku la iluna o Numaredina, a nalowale iho la o Numaredina malalo o ua puu pohaku nei.   
             I ka manawa i paa iho ai o Numaredina i ua puu pohaku la ia manawa i hooho ae ai na pualikoa     a me na poo ewalu i   ka leo o ka hauoli no ka lanakila i ke kaua i ka i ana ae.   
             Huro o Moleka ka pilikua anela, ka Moi nui o ke kahua pahaohao.   
             Ia manawa   no i halulu mai ai kekahi kikiao makani nui a ikaika, a i ke aheahe malie o ua makani la i pa-e mai ai kekahi leo hawanawana e i mai ana, "ei ae o Moleka."   
             I ke kuu ana iho o ka makani     kokolo mai la ka ohu ma na aoao o na kuahiwi,   a i ka welau mua o ka ohu hawanwana hou mai ai he leo 'kokoke e hiki.' A i ka mao ana o ka ohu, ike ia aku la ua pilikua la e lele ana me kona mama nui. 
             No ka manawa pohole wale no, ku iho la na wawae o ua pilikua     la   iluna o ka puu pohaku kahi a Numaredina i paa iho la, a pane ae la oia me ka leo koikoi i kona mau hoa e hele la iloko o ke ahi.   
             "Heaha ka oukou i hele ae nei e hoala   ia'u, a heaha ka pilikia,     a owai ke kupua i kau mai     i   na palena o ko kakou aina?"   
             Pane mai   la na poo ewalu iluna o ke kino hookahi.   
             "He   kupua, he kanaka opio     eia iho malalo o ka puu pohaku     au e   ku la, ua make ua make loa     aku la."   
             Ia manawa i lele ae ai ua pilikua     anela la iluna, a lalau   iho la kona mau lima kakauha i ua puu pohaku la, a hu'e ae la me     ka ikaika nui.   
             I ke kaawale ana ae o ua puu pohaku,   la ike iho la ua kupua la a me ka lehulehu i ka uahi pouli o ka luaipele e punohu ae la iloko o kekahi lua kahi a ua pilikua la e nana iho ana.  
              Oiai ua pilikua anela la   e hoomau ana i ka nana ana, a i ka mahie ana ae o ka uahi, ike aku la oia i kekahi kulanakauhale nui nona na huina alanui he lehulehu e waiho mai ana, a me na kihaipua nani, a me na mahinaai     he   nui.   
             I ka ike ana aku o ua kupua     la   i keia mau mea nani a kamahao hoi, ua hooho ae la oia me     ka leo nui kohu bipi   fulu. 
             O! Ke kulanakauhale kamahao, aole au i ike mai ko'u mau la opio mai, a owai ka mea nana i hookumu iaia?   
             Ia manawa i pa-e mai ai kekahi leo hanehane i ka i ana,----"Na ka Mea Huna i ke Kiaha Waina ia kulanakauhale   nani au e ike la me kana ipo aloha     ke keikialii Nu---   
             Aole i pau pono ae ke kamailio ana a ka leo hanehane, ua lele koke iho   la ua pilikua la iloko o ka lua me ka hikiwawe loa a nalowale aku la. 
             E waiho kaua e ka mea helui ka pilikua e auwana la iloko o ka lua, a e nana ae hoi kaua i ke keikialii Numaredina.   
             I ka manawa i hina ai o Numaredina     a uhi ia e kela puu     pohaku,   ua owa koke ae la ka     honua malalo ona, a i   kona nana     ana   iho, aia oia iluna o na lima     o kekahi kanaka eleele nona na     maka i palulu ia a paa me ke     kahakahana lole.   
             Iloko o ka manawa pokole     wale no,   aia o Numaredina iloko     o ka halealii o ke Aupuni o Pamaburia kahi i noho ai, a ke     lohe   aku la ia i ka leo o na mea     kani me ka leo o na kanaka e     hooho ana.   
             "O Numaredina ka nani o Hurema, o Numaredina ka nani     o Hurema,   ka ipo hooheno a ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke     Kuikele."   Hura!   
             Pela mau lakou e hooho ai me na   leo kupinai o ka hauoli, a ua lilo nae keia i mea haohao loa ia Numaredina, a no ia mea     i ninau aku ai oia i kekahi poe kaikamahine e ku ana ma kona     mau aoao.  
  Nawai i hai aku   i keia lahui kanaka i ko'u inoa ia lakou?   
             I mai   la ua poe kaikamahine la,---na Boba, ke keikialii o Pamaburia.   
   Aole   i pau.  
Hoopauia me ke Kumu Ole.
I ka Poaono hope loa o ka makahiki i hala iho la, ua hoike ia aku la ka lohe ia Bila Uanu (W. S. Wond), Hope Makai Nui o Ewa, ke pau ka makahiki, pau pu me kona noho oihana ana, a mai ka Ilamuku aku keia kauoha. Ua ukali pu aku me ia he kauoha e hoihoi ae oia i na waiwai Aupuni a pau ma kona lima a e haawi aku ia A. Kauhi, oiai, oia aku la ka i hookohuia ma kona wahi. Aohe mau lohe mua ia Mr. Uanu no keia hoopania ona, aohe no hoi he kumu i waihoia aku.
Pakele i ka Papaa Keleawe.
Ia Bihopa mokumahu iluna o ke Alahuikimoku, ua loaa aku he mau puka malalo ae ona i aneane e puka loa. Ma kekahi wahi ua nalinaliia e na mu a me na iole, a o ka puka loa no hoi koe, paleia e ke keleawe wahi o waho loa. He pomaikai keia loaa e ana mamua ae o ka loaa e ana aku o kahi pilikia, a pomaikai no hoi kela poe i holo aku nei a huli hoi mai ai maluna ona i mokupuni Laisana (Lepo-manu) eia no lakou ma keia ao.
  Ma ka la   5 o Feberuari ae e "kunana" ai na Pake i ko lakou     la makahiki hou, a e hauoli   "konohi" nui auanei ua poe keiki la o ka Aina Pua. 
             E hoi aku ana ka Hope Makai mua iho nei o Lihue, oia o Mr. C. H. Willis, no Hanalei, Kauai, ma ke ano lunanui no ka mahiko Princeville, a i luna leta no hoi no ia apana, ma kahi o Mr. Radway, e noho mai nei i Kawa no ka hookolokoloia aku no ke apuka i ka waiwai i haawi ia iaia e malama.   
             I ka wehe ana ae o ka Aha Apana i kakahiaka Poalua i hala iho la, he 19 ka nui o na hihia ona, he 15 i hoopaiia he $2 pakahi, a he 4 i haalele i na pela     o   $6 pakahi. Iwaena o na poe     i   hoopaiia, he poe makai haole Pi Gi ka hapanui, a he keu no     hoi   a na poe puni ona a hoohaunaele.   
             Ua pau ko Kauka Lokeke lihi     launa ana ae me na pualikoa Pi   Gi, oiai, ua waiho ae oia, a ua lilo     aku   la ia kulana ia Kauka Kupa. Pau e ka hoi ka paihi aahu koa ana o ua wahi poo luliluli la, a pau loa no hoi kona aka pahenehene ia. Oia a me Mama Emaluka, he hu ka aka ke ike aku ia laua me ia mau paihi kupono ole ia laua.