Ka Makaainana, Volume I, Number 3, 15 January 1894 — KA NINAU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

KA NINAU O HAWAII NEI.

Ma na niokupea mai o na la i bala iho la i loaa raai ai be man lono palanaiki loa e pili aua no kakou nei, a o ka oi aku no, oia 110 na olelo kaha wale akn no mawaho, i ku ole loa hoi i kahi o ku waiwa?. Aohe mau mea ano nui loa ma Wasinet«na, o ka halawai wale no paha a ke Kōmite o ko na Aina E o ka Aha Senaie i kakahiaka oka la 27 o Dekernaba. E noii aua ia komite i na mea a pau, e like no rae ka makou i hoomahui «nua akn ai, a e ninaninau ana hoi i kekahi poe hoike i hoea aku a e noho lu malaila. O ka hoike mua i nienieleia, oia 110 o Re\\ O. F. Emekona, ke kakauolelo o ka Papa Hawaii, a o W. J>. Alekanedero ana kekahi. Aole 1 maopop« na ike a keia Laau welo mikauele 1 hoike aku : T la, aka, ua koho wale ae no makou e like no me ka lakou mau hoopunipuni mau, pela no laua e hana. ai. Ua poia ua ninauia mai o Emekona e pili aua i ka hooleleia ana mai 0 na koa Amerika, me ka manao hoi e ike. lea'ia na nana a Kuhina KNini a me Kapena Ayilise 1 laweiawe ai ma kela hookahulihia o Tanuari 17, 1893. NV ko ke komite akenui ka e maopopo loa* ua nieniele pono loa ia 0 Emekona no ka manawa maoli 1 lele mai ai o na koa a m« ka na Hawaii hana ma ko lakou aoao aku, eia nae, aohe i akaka kana

i pane aku ai no ia ruau mea. Ma keia wahi nae hoi iiiaJcou e t)lelo ae ai, he olp wale no ua olelo ana e pelukua ana o I'eresi<lena mai kaua kahua alakai i kuu akea ae ai, a i kakooia hoi e kona Kuhina Nui Geresehanwi. Heaha . anei ka laua e wiwo ai, oiai, aia ka pono me laua, e like 110 me na mea i hoike mua ia, a o na olelo ano ole e ae, he mau kanikaui wale ana no ia ua na nupepa kue. Me kela palapala pane a Pere-

sideoa Kalivilana i hpoooa ai *. ka B€ke«Bftb& lg si*£, Xo«. liiWM* ,pala okoa ae ma kapanee akuihoi i na palapala e piliHnanokakoUnei. A maia palapala, ua hoike ako oia i ka Hale o na Lunaniakaainana ua pāa a ua kaaa aku oia he iiiau paiapala, hookahi i kakauia i Okatoba 8, 1892, e Kuhina Ki'wini, Helu 70, a hookahi mai ia Kuhioa Wiliei aku. Helu 3, o Novemaba 16,1893, no ke j^imu, 0 ka hooiaha aua ia palapaia, he uaea ia e kue ai i na po- 4 no oka iehuiehu. Ua lilo nae ka waiho ole ia a«a aku o keia. enau palapala ae la i mea na ka aoao Repubalika e hoonaukiuki a e hookikina ai i ka aoao Demokarata, a ua oui ko lakeu koi no ia mau palapala. Eia nae, ua paneia mai e ka aoao Demokarata he mea pono ole loa e huaiia ae ia inau paiapala, aia no a ka wa poRO, aka, iua lakou i i iini loa, e loaa ana no, a o lakou ana no ke nau na kui. Ua oleloia o ka palapala mua, aia iloko o laila he mau olelo kupono ole e pili ana ka i ka launa hewa o ka wahine a kekahi o na luua o kekahi' maua ikaika o ke ao aei'maanei, a ina ka e pukaamaka aua, he mea maopopo loa e komopoo aku uua o Amerika Huipuia iloko o kekahi oneno ana me ia Aupuoi mamuli o ia mau olelo an® kupouo ole a liona j luna maanei. No k« palapala j hope iho, me he la oia paha na | hoakaka pilia nana i kono i ka i haawiia mai o kela kauoha hou ia Kuhiua Wilisi no ke kaohi aūa mai i na ao a kauoha inua 1 loaa.iaia. Ilookahi no nae aka lahui mea nui e nana aku ai, oia no ka hooiaanawanui hou aku me ka pauaho oU no ka hopena o keia hana, a aole no paha i mamao ioa aku. Ika Poaha iho e kw mai ai ka Mariposa, a malia 0 loaa na lono hou ma pna la, aole nae hoi o manaolana ao ka loheia uiai o kekiihi uiea, ke hoomaopopo iho hoi kakou i na mea i hoike mua ia mai, oia t hoi, e hala e mai ana keia moku mamua &e oka mauawa o ka Ahaolelo e noonoo ai, a i ole ho hoi ia, -ia pau e aku la no ika hau&ia, i kaawaie ai hoi keia puu mai ia lakou nvai, alaila, molaelae kahua a huli iho no noonoo ana no lakou ponoi iho. I Oiai, he wahi uiuau auo mahani l wale no keia, a he ninau kuloko 01 ae ka ka Ahaoielo Amerika e noonoo mai la, oia ka mea e pili ana ina dute, Ua oi ae ia ninau i ko kakou iiei, eiai, he pomaikai no ia nona iho. Ake • nel£ k&kou i keia moku mai, aiaila, he mea ma»popo aia aku no ma i& oioku aku, oia ka Au- ! o ka )a 27 ae.

fiato I im>;&s* pamma. +*mm. , H* W'W nohano ©; ■ fc* hwr 7:30 |jnmari 9 oei, upa ko Ui|it ~ j*9fy " makai o f, R)«W«hi£i. fci> ,k*m*aina. īka h»ra lO.kakahiaka o kahi la mai, oa n»aneleia _ae kona ,kino a ka Li>al;l9ii Katolika Roma, a niai iaila akn a nalo 1 ka Iliaa o Kawaiafe«£, me £a ukaliia e na inakamaka māluoa o kekahi kaoo kaa loihi, a moe pu anti i M kaa a moe hooilo rue &a makuaa «*e na kaikuaaoe i make inua. . <Ma ka hora 4 o ka auwiiĀ la Poaha nei, lanuari 11, i kuu mai ai ka luhi a pio aku fa ke kukui e» ke £Vank S. Pratt (Pa. laika) hale kino ma keia ao, a palamimo aku la no ka bale uhaue oia &e ala polikua a Kane, ike64 a oi o na makahiki ma keia kae o k«ia ola ana. He ka~ maaina kahikooia i o kakou nai, ' a ua lawelawe hoi i na oihaua kalepa lehulehu a Ae na oihafia Aupuni, oke Kanil£ela-Kjenerala no Hawaii nei ma Kapalakiko kana oihaha hopaJoa a hoopau ia e keia Aupum. A inai ka hoi ana mai konā waiho ana uialaio 0 ka ma'i ano 1010 a haia wale aku la no. Ma Masekuseta, A. H. t kona hanaaia ana 1 Novemaba 1, 1829. Hoko o 1850 i hiki mai ai i Hawaii nei, oia a xne Konela W. F. Alani ma ka moku hookahi. I lanuari 12, h« 44 makahiki i hala ae, ko laua haalele like ana aku. Iloko o 1864 oia i mareia ai me ke Aliiwahine Elikapeka Kekaaniau Laanui, a eia ke noho nei me ka u aua nona. Mihope iho o ka h&ra 2:30 o ka auwina la oaiehinei i maneleia aku ai ke kino wailua a ka Luakini o Sana Auaru,' a mahope iho hoi o ka hora 3 i kai aku ai ka huakai hdpe loa a moe ata ke puanuanu o ka Ilina o Maexhaa> malalo o ke alakai ana a ka Puali Puhiohe Lahui. He mau kahili ma na aoao oke kaa. Ua lehulehu no na hoa'loha ame ,na makamaka i ukali pu aku a nalo oia, a ua lehulehu no h<ji na poe ma-' kaikai ma o a maanei o ke ala