Ka Makaainana, Volume I, Number 4, 22 January 1894 — Page 7

Page PDF (852.48 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 22, 1894.

NA AINA MAMAO

He Mau Lono mai kela a me
Keia Pea o ke Ao nei

He Kiaaina Olalau a Wahahee.

            Ua hoouna aku o Kiaaina Penoia (Pennoyer) o Oregona he palapala Karisimasa ia Peresidena Kalivilana, e hoike aku ana mamuli o kela bila kanawai hoopau i ke kuai apa i ke sileva, ua nui ae ka pilikia a me ka hune iwaena o na kanaka o kona mokuaina a ua akenuiia e loaa ka hana, i mea hoi e pale ae ai i na hopena weliweli o ka poloi main a ipuka aku o na ohana lehulehu. Ua lilo keia palapala ae la i mea na ka Papa Kalepa o Salema, ke kapitala o ia mokuaina, e hooholo ai imau olelo hooholo ma ka la 27 ae e hoole loa ana i ka oiaio o na olelo a ke Kiaaina, a ua oleloia no hoi ma ia mau olelo hooholo he mau olelo kela e keakea aku ai i ka hele aku o na poe malihini a ake imi kuonoono ilaila a he mea hoi e hoopoino loa ai ia mokuaina. O keia no kela Kiaaina i hoouna mua ai i kekahi palapala pakike ia Kuhina Nui Geresehama, mamulio kona kauoha ana aku iaia e nana i ka hooko pono ia o ke kanawai a i ka malamaia hoi o ka maluhia ma ka mea pili i na Pake, a ua kikoola aku oia, - “E malama no o Kalivilana i kana hana, a na’u no hoi e nana i ka’u.

Mau Lonolono no Berazila.

            Mamuli o ko Geremania kupaa, ua hooliloia na hana a De Gama, ko Melo hoa alakai kipi like, ma ka papa ana i ke komo a puka ana o a moku mai ke awa o Rio de Ianeiro. Ua hoopakeleia na moku a pau e welo ana ka hae o Geremania e na mokukaua o ia aupuni. Ua hoolaha ae no hoi ke Kanikela Beritania i na mokukaua o kona aupuni e haawi aku i na hoopakele ana i na moku Pelekane a pau, eia nae, aole oia e akeakea aku i na ua hoopaaia lakou i na uwapo, a i ole ia, pipili nui aku paha i ka noho aku mana wahi i akaka loa ka poino.
            Mamua aku nei, mahope iho o ko Adimerala Melo haalele ana iho ia Rio de Ianeiro a holo aku la ma kona mokuhae no ka hai a kaua aku i ko Peresidena Peisoto mau moku a waiho iho ai oia i ka hoomalu ana o na moku kipe e ae malalo o ka hoomalu ana a Adimarala De Gama, ua hoopuka ae o De Gama he palapala e kukala akea ana i kona manao no ka hoola hou ia o ke kulana aupuni moi. Ua hoopuka hou ae oia he palapala hou e olelo ana he kuhihewa loa ka manaoia o kona iini ka hoola hou ia ae o ke aupuni moi. He makemake wale no ka kona e hoaiai aku i ka lahui, i loaa ai he wa no lakou e noonoo ai a wae pono ae i ka lakou ano hooponopono aupuni i akenui ai, a ua manao hoi oia ma ke koho balota wale no e maopopo ai. Ua olelo ae oia ua hoopioia kela palapala e Peisoto.

He Mokukaua Nawaliwali Loa.

            He palapala ka Adimerala de Herese i hoouna ae i ka nupepa Manawa o Ladana i Dekemaba 28 mai kekahi alii o luna o ka mokukaua Beritania Resolutions e hoakaka akuana no na ike’na ku i ka weliweli maluna o ia moku iloko o kekahi ino makani nui ma ke Kaikuono o Biseke i Farani. Nui ka lula ana o ka moku iloko o ia makani nui, a pela no hoi i kahi wa makani iki mai. Me ke akahele loa i hookeleia ai ka moku malalo o ka maha a hiki wale i ka palekana ana. Ua akakuu ka makani i kahi la ae a ua emi mai no hoi ka lanahu. Aohe lakou i aa e hoohuli ae i ka moku no ka hopohopo o huli, aka, ua hoomau aku no ma ka holo pololei ana, a i ka auwina la o Dekemaba 21, ua akakuu loa ae la ka ino a holo loa ai ka moku no Kuinitaona. Akahi no a manao ae na kanaka o luna nook lakou pakele. Mamuli o kela palapala ua olelo ae ka Adimerala aohe mau kumu e hiki ai ke alo ae no ka hana nawaliwali ia o na moku hao hou a lilo hoi i mea owa wale me ke komo nui o ka liu i hookahi no ka loaa ana i ka ino. Iloko o ka Hale Ahaolelo Makaainana, ma ka pane ana aku i kekahi ninau, ua olelo a eke Kuhina Aumokukaua aohe i hoopoinoia ke kino o ka Resolutiona a he $1750 wale ana no ka lilo no na hana hou ana aku iaia.

Na Paemoku Gilibata.

            Ma ke keena o ka Papa Amerika, ma Bosetona, ua oleloia i Dekemaba 28 nei e pili ana no ko na Beritania lawe ae a noho aku ma na paemoku i koe iho o ka Paeaina Gilibati, a ua manao ia ua lilo ka paeaina holookoa ia Beritania Nui. Aole nae i manaoioia e hoopau ana na Pelekane i ka Moi o ia paeaina, no ka mea, ua kakoo lakou iaia mamua aku. He kanaka maikai a naauao oia, a o keia lilo ana no ka pomaikai no ia o ia mau paemoku, aka, ke hoomalu la no oia malalo o ka na Beritania hoomalu a hoopakele ana. Ua oleloia ua pomaikai na kanaka no ke kaa ana malalo o ka Beritania Nui hoomalu ana, a ua maikai a hololea no hoi ka hooponopono ia ana. O ka oleloia nae e kipakuia ana na poe kalepa Amerika malalo o ka Beritania hoomalu ana, mamuli no ia o ko Beritania Nui ae ole i ka hoomauia aku o ke kalepa ana a keia poe Amerika i na pu, rama a me ka paka i na kanaka, oiai, oia wale ae la no kahi hana Amerika malaila, a he mea hoi o na kanaka e pono ai. Ua hoohuiia ka paeaina holookoa e Beritania Nui iloko o Iune, 1892, a mai ia manawa mai ka mau ana malalo o kona malu.

He Kaua Pili Hoomana me Uganada.

            Ke hopohopoia la e oili ae ana he kana pili hoomana huina-kolu ma Uganada, Aferika. Ua kipakuia na Mahomeda e na poe Karistiano. A me he la e kuee hou ana mawaena o na Katolika a me na Hoole Pope, mamuli o ko na Hoole Pope kue ana i ka aelike, ma ke komo ana aku iloko o ekolu mau apaa i nohoia e na Katolika. Ua oleloia no hoi e hooili aku ana ka na Hoole Pope i ko lakou inaina maluna o na kanaka i huli mahope o na Katolika, a ua manaoioia aia wale no ka loaa o ka maluhia a kipaku loa ia na Mahomeda a me ka hookaawale loa ia o a apana e hana ai na Katolika a me na Hoole Pope ma o a maanei o ka muliwai Nile.

Ko Italia Aumokukaua ka Oi.

            Ma ko Elele Lokeroi, o Farani, ninaninauia ana mai nei no kona manao no ke kulana o ko Farani ikaika moana, ua hoike ae oia i kona manaoio o ko Italia kulana aumokukaua ka oi loa aku o kea o nei no kona heluna.

Na Hunahuna Laulaha.

            Ua hoonaueueia mai nei o Vitoria, Auseteralia, e kekahi olai.
            Ua apono ka ka Ahaolelo o Serevia i na kuikahi kalepa me Rusia.
            Ke hoomauia mai la no ma Rusia ke kipaku ana i na poe Iudaio.
            Ua ahulau loa ka mai puupuu ulalii ma Samoa, a ua oi aku mamua o 1,000 na make.
            Aohe e lohe hou ia ana no kela onenen ka ua kipi ma Mekiko mai nei, no ka mea, ua hala aku la ia a ua pio loa.
            Aia ka mokukaua Beritania Roiala Ata, ka mokuhae o ka Pakipika nei, ma Sanata Babara, Kaleponi.
            Ua uluku ae o Oleana, Farani i na hana aikena hookelakela a na poe hiena anakisa, a aia na makai ke imi la i na alakai.
            Ua hoomakaia mai nei ka paio maka hookolokolo ana ia Penikalaka, ka hiena nana i lawe ke ola o ka Meia o Kikako.
            Ua ae lokahi ae na Kuhina Nui e Auseteralia e kono aku i ka Duke a me ke Dukese o Ioka e kipa aku ilaila a me Nu Kilani i keia makahiki.
            Ke ohiia la ma Nicaragua he koi aie kaua, mamuli o ka hookikina, main a poe Amerika aku, a ua akeakea ikaika aku ko Amerika Huipuia Kuhina malaila i kela ano hana..
            Ma ke koho balota ana mai nei ma Kikako ne ka Meia hou, na lilo ka eo ia J. P. Hapakini, a i ka po o Dekemaba 27 oia i hoohikiia ai imua o kekahi anaina nui, a ua apoia oia me ka piha hauoli nui.

            Ma ke ahiahi o Dekemaba 28, ua puka aku o Chris. Evans, kela powa a lawe ola kaulana o Kaleponi, mai loko aku o ka halepaahao ma Fereseno, ma ka hoopaa pio ia ana o ka lunapaahao. Mamuli o ka maalea ka hanaia ana a pahemo aku la oia mai kahi paa aku, i kokuaia hoi e kana wahine a me kekahi hoaloha o ua o Evana.

Kue i ka Hoonoho Kahu ia.

            Ua hoike mua aku makou ma “Ka Lei Momi” ua noiia ae ka Aha Kaapuni e hookohuia ona kahu no Kauka Heneri Makalu mamuli o kona ano opulepule. Mamuli o ua noi la ua hookohu ae ka Aha ia Kale Kaaka i kahu. Nolaila, mamuli o keia hookohu i hanaia, ua waiho ae nei o Sinete Makalu, ka wahine a Kauka Heneri Makalu, he palapala noi no ka hoopauia o ke kauoha e hoonoho ana ia Kale Kaaka i kahu no ka manawa no kana kane. Ua olelo ae oia mamuli o ka Kaaka mau kauoha, aole oia i aeia e ike aku i kana kane ma ka Halemai Moiwahine, he kupono ole a he kupono ole a he kupono ole a he hoihoi ole loa laua i ke kahu, a ua kupono ole a he kupono ole a he hoihoi ole loa laua i ke kahu, a ua kupono ole loa hoi oia e noho aie nei i kana kane. O kekahi mau mea no hoi ana i makemake ole ai, oia kona ae ole ia e komo i ka hale a laua i noho ai, a ua ae wale ia no kana kane e komo malalo o ka Kaaka kiai ana, a ua olelo hou ae oia me ka hooia ana aohe kupono e hoonoho kahu ia no kana kane, a ua hiki loa no iaia ke kiai a ke malama i kana kane.

            I ka po Poaha Ianuari 11 i hala wahi a Makahi i olelo mai ai ia makou, oiai e malamaia ana ke anaina puhiohe ma ka Hotele, ua hoopuka ae la ka kekahi wahine i na olelo pelapela kohu ole ke hooloheia aku e na poe noonoo maikai, a ua nui ka na poe i lohe i kana mau olelo lapuwale. Ea, e ao kanaka mai oe e kela wahine Hawaii, mai hoopuka oe i na olelo uko ole e hoohilahila ia oe a me kou mau hoa wahine.