Ka Makaainana, Volume I, Number 4, 22 January 1894 — “HUAI KA ULU O LELE." [ARTICLE]

“HUAI KA ULU O LELE."

Ua 010 io ae no ka pihe hauoli © tii poe Pi G: raa ko lakou la hooinanao 110 ka piha ana o ka makahiki hookahi o ko lakou lawe ailiue ana i keia aina me ka ae ole aku o na makaainnna no lakou ka malumalu.* Aole ke' ohohra, a he neleloa hoi ka hauoii, aka, o ka hookamaemae wale no ka mea i ikeia no lakou he hoolioihoi makuahonowai wale ilio no ke ano. lloko o ko lakou kaena nui no ka ikeia mai o keia Aupuni ena mana nui o ke ao nei a koe o l>eritania Nui, ua ikeia ka oiaio ole o ia painuu wale aua no i ko lakou la kuiaia nei. Aole i hihipea na mokukaua me na hae, aole no hoi i haawi nui ae i na ki pu aloha ana, a a©le loa no hoi na luna kiekie a me na ka-

-11„-.. ,i- »ii. . //i j, fcr nikela ihele aka e ike ia Kole, ka PeresideDa, a me aa a me na kaae oehaa e īho ma ka aha ike akea ma lelaai Hale, Ku i ka hoka Ia ! No ia ikeole iaana aku o ke poo a me ka hi« 6 keia au vaniki, ua piena ae kela ohua palemo liuia o lakou, a ua oi loa aku ka inaina no ka ike ole ana aku o ke Kuhiua Amenka ia iakou, oiai, he poe Amerika oie wale no ka hoi lakou a pau. A ike, o ka hopena no ia e loaa i ka ha?kei wale ae no i ka mea i loaa pono ole a i akaka ole hoi ka puana a ka mo?. E hoka no a e peno, he nxahaoi ! Ehaeha makou i ka ike aua ia C. Piehu laukea oia kekahi elele hookipa ma kela aha ike ia Kole a me lakou la ma iho. No ia Hawaii nae hoi makou e hoomanao wale ae nei no i ka makou i lohe ai nona, i ko ke Aliiaioioku haawi ana i kela ahaaina la hauau oua ma ka Pa Alii, iloko o 1892, i na poe a pau, mai ke kiekie a ka haaliaa. a mai na maka hanohano a na lima paaua hana, ua auku ae la kona iliu a hau aua i kp makani. I keia ilio la nae hoi. pau na unu a me na ole waie, he inaikai. wale no ia, a puu ana ka nuku ona i ka io paliuiu. Pehea ia, inaikai ea ! Aoie no lie ano nui loa o na haiolelo a ua poe la o kela po hauoli o lakou, me he la ua hilanila no lakou ia lakou iho. O ka haanui wale ae no ka mea pono, i mau ai hoi na «nanao pipiii wale aku no o na iinu, na kakalaioa, na opala a me na lepo o kela a me keia ano, mai ko Waikakalaua poe, na Olelo E ole a me na hua uwala Ailiki, a he kakaikahi loa ilio na poe Maleka oiaio s me na Pelekane, Hoihoi ole loa nae hoi makou iio ke ku a haiolelo aua mai o ka Lunakanawai Apana kamalii 0 Honolulu neī ma kela po oehaa aku la, no ke kumu, aole loa makou i manao iki he mea e hookoia ai ka lawelawa pono ia ana o ke kanawai mamuli o ka lilo o kekahi lunakanawai o kekahi aha hookolokolo kirila i mea komopoo aku ma na hana kalaiaina. llilahila ole uei wahi k am a 1 ii, a ma lia n ae T e uhai au a no i ka meheu o Alapaki Kauka, aole hoi i ka meheu o kona luāui 1 mahalo nui ia, kekahi lioi o na koo o ke kanawai ma kekiihi noho kokua Luuakanawai o ka Aha Kiekie i na au i hala kahiko ae. Mai kaliiko loa mai uo hoi mea i oleloia e na haole—"E like no me ka 4 makua. pela no me ke keiki," oia hoi, e like me ka maikai o ke kumulaau, pela no

auanei kona hua, a i iao no hoi/ hoahihi ke iao like ana. I kaiki Lunakaaawai ApanaUae hoi keia, ku ole ia mau maiaAlā olelo, a peia no hoi i ku ok ai no i na welo mikaneie a pau i noho aihue nui iho4a<n6 hookahi ms-\ kahiki a me na la keu. Ae, ke neeneē auii nei ke lakou manawa e owal&ia aku ai a muu mokaki aui iho i kahua kaulai iwi. a ia wa auanei e waeia ae ai ka huita palaoa mai ka nahelehele. Hoea wai Ia hoi i k» la kulaia i • ua poe oehaa nei, lanuari 17. i ua hiki aku ka lakou mau boo. I lilo (lala mawaho ae o ka Bila i Haawina o 1892, i ka huina nui o $ 89,011.06. Ua o: loa aku keia ae la i ko ke au o ke Aupuni Moi mai ka haawina no na Lilo Moi, na Koa Kiai a me ka Puali . Puhiohe, na Hae a me na Ki-pu Aloha ana. Aia la ka hoi i Hea ] ka ai pakiko o ua poai heme- | lele nei i kaena nui ai ? ! Aole o ia wale ae la no, akā, ua pehu ae ka aie lahui a i k;i liuina o $3,380,616.95. Kuapapanui no ua haawe ! He $3,000 | ina na bona i lilo aku iloko o ka ; pule i hala, i ukal iia no hoi me na lilo mau no ka hoolilo ana i na b®na, a aie hou aku !a no hoi ke | Aupuni, Aohe palena no kalakou | nei mau hana, aia no a he make | okoa no lakou a pau. Hoomanao wale ae la no makou'no ka laweia aua aku nei o kela mau pukuuiahi i ka Hoikeike Ilooilo. Me he la i lawe maoli ia aku uei no e Kakina, ina e kakoo ana ka Ahaalelo o Amenka Huipuia i ke kahua o kona Peresidena, alaila, hoounaia ae ! paha keia mau pa no ka lawe i pio ae ia H-iwaii a ia Maui paha. ) Ua ikeia aku ! O ka makou wa- ! hi hooa-ahui a hoomaoe nae hoi i keia ia, i ike iuai ai hoi ka lahui. j Ke ane moe mālie nei ke k«- | muhawa "e hoopau i na poe ko ! 'lohe mai na oihana aupuni aku." | 0 ka makou nae hoi e ao aku | nei ī na oiwi, e paa a paa a hiki j i ke kipakuia ana. Aohe wa e 1 ae e hoike ai ia kakou iho, i hoij hoi hou ia aku* ai hoi ka Kakina j i olelo ai no ka hiki o na Hawaii ! ke kuaiia no $50 pakalii a puu kona uuku. Mai hopo iho ! ; Na S, M. Dimona laua me H. I Walakahauki i kakoo i ka Mr. Wanabaga olelo ike ia lvomisina ; Balauna, a mamuli o ia i akaka i loa ai ko lakou aihne, i hui pu i ia lioi me ke apuhi. Ua hoike ; o I)amona ua halawai lakou ma i Aliiolani Hale, a oia ke komiie | i hoounaia ai e hele pu me Keo | Kaaka e hui me k<e Aliiaimoku. | a nana hoi i koi aku I ke Alii e i waiho mai malalo o kekahi pala-

pala akeakea, a i/Waain©ta»a e aoonooim I- :: l» ms, «i hoj o|a a hoike x aku i kooa Bi*t! ioa. Āi. k» kē Mii wai&o ana aka i k«la |nalapjala akeakea, ua kakaukua k-ke ia © Dole. .j:ia nne, ma kela paae a Boie ia Wilisi, no ko ua HGi ka ni hele aku, ua hoole loa lakou i ko Damona . kaleana ma ia hana ana. E hoole waie no aohe e aeia ka lakou palau ana. Ua lonoia ae ua palapala aku ke Āupuni Kuikawa i ka Poalima nei i na idna kiekie o na aiua e no ko iakou kumu o ka hele nui ole aoa aku e ike ia Peresidena Kole. Aua oleloia no hoi ina lakou e pane ole, e pau nui ana i &e kipakuia. Ae paha, pela paha. ke hiki a ke ooleajhoi lakou. E o pau pu me Kakina pakike ia Amenka Huipuia. *