Ka Makaainana, Volume I, Number 4, 22 January 1894 — KOHU OLE UA OEHAA! Olo Hewa ka Pihe o ka Hauoli i ko Lakou La Kulaia. [ARTICLE]

KOHU OLE UA OEHAA!

Olo Hewa ka Pihe o ka Hauoli i ko Lakou La Kulaia.

E like no me ka makou i hoopuai aku ai no ke kulaia ae o na Pi Gi i ka piba ana o ko lakou makahiki liookahi o ka noho hookohukohu ana i So lakou kulana pakaha, pela io no ka mea i ikeia, a be keu no hoi a ka hilahila ole i ka hoekepue k<*t>u ole wale iho no i ke kahua a lakou i lawe aihue ae ai. Ua oili mai ka la me koua naui a pau, e hoike mai ana i kōna kikiki a hoihoi ole i ka lakou mau hana hoohauoli no ia la f me ka helu e nui no i na moa e loaa mai ana mamua ae ō ke kiko ana o ke kinana i kana mau kua. ina paha he mau hua keiki maikai wale no, a i ole ia, he mau huaelo wale no paha. Ua hoomakaia na hana o ia la ma ka uina ana ae o na pu o kai o Kakaako ia kakahiaka nui, i ukaliia hoi e na haila pahenehene hoomakeaka. He mau makana ka i haawiia no na oi ma ia ano hana; a ua pau ka hapanui i kamalii eu o ka aoao Alii a ku hoi kamaln hAohuiaina i kahi o ka hoka. Oiai ua huakai la mawaho iho o ka halekuai o Painapa, ma Alanui Papu, ua hoekui ae he kaa kohu kaa kupapau me kekahi keiki a olokaa ia aku la ke kanaka e moe ana iluna a tvaule pj*hu ana a eha* a ua hoomau hou ole aku ma kana huakai lioomakeaka. Maluna ihō o ia kaa he wahi he kau kupapau, a iluna o ia he kahi i moe ai o kekahi kanaka i komo ae i kekahi aahu i hoohalikeia me ke kino iwi o ke kanaka make, a ua p«ilapalaia *ma kona kua ka huaolelo he ana paheneheue hoi no ka hoihoi hou ia ae © ke Aliiaimoku. Ua loaa e no nae ka uku no kana hana mamua ae o ka loihi loa ana aku o na kaiua kapuai wawae. Ahahana,! kau liana ! H»ra 8 ae, ua hiuia lie hae Amerika nui iluna o ka pahuhae loihi o ke Kaawai Heiu 1 ilio nei, i lilo i kahi poe a haawi makana ia i ka Ahahui Malu Auierika, a ua kukuluia i ka la mamua ilio ma ke kua o Lopikana Ilale, ma Alanui Moi nei, kahi halawai inau o ua ahahui

la. Ua haiamu ae aa kanaks i malaila no ka makaikai aoa i na kana. 0 ka hapanui © na poe i laweiawe ae malaila, he poe 01«lo E, Ailiki a me na Pukiki, a he kakaikahi loa na poe Amerika, * ua oleleia uae he hookah| wale no Amerika malaila, oia ua hae la. Ua hoohanohanoia ae ka hiuia ana o ua hae la tne na mea hoopahupahu nuuui a' na Pake, a ua hoaoia ae hoi e wawahi i omoie waina iluna el ke kaula huki, a no ka noha oJe { 0 ka omoie, ua paki $koa ia i k& pahuhae. * % Ma ka hora 9:30 ae, he paikau hookahakaha ka na Pi Gi ma ke Kuea Halealii, a mahope iho o ka hora 10, ua k ai nui ae ilalo nei o Alanui Moi a mawaho 1 ae o Lopikana Hale> ua haawi ae la i na hoomalkai ana 1 kela hae Amerika nui. Pau ia, ! ua huli hoi nui hou aku, a o ka I pau loa ana no ia o ia apana hana. He ku maofi no i ka akaaka ka naaaina ano keko o kahi o la poe ae na aahu koa, a he ole loa no hoi kahi poe ma ke kai ana, aole e hiki ke kai like me j ka pololei. I I HoraMl ae, he aha ike ia Pe- ! i j resideua a me Mrs. Kole, ma Io- I | laui Hale, a aole no i nui loa un p.oe i hele aku e ike mawaho ae | 0 na luna aupuni hoopilimeaai | wale. Aohe na luna kiekie o na j aina e a me na kanikela i hele j aku, a he elua wale no mau kanikela i hele aku ma ke ano pilikino, aole ma ke ano pili oihana, oia o H. W. Kamika, kela o Norewai ine Suedena, a me H. F. Galade, KanikeJa o Geremania, eia nae, ua ikeia no laua he mau huaelo no ka hoohuiaina. Pehea la ka hoi o Keoni Peke, Kanikela o na Netela ni (Holani), aole oia i ikeia. A 1 ke awakea ae,iua uina hou ae no na • pu mai Kakaako mai. Aohe mau hana eae o ia au- i wina la, mawaho ae o ka huika { 1 laia ana e ka Aha Kuhina, me ka ae aua o ka Ahakuka, o ekolu | mau paahao o Kawa. Elua i 1 kala loa ia a hookuuia, a hooka- | hi i hoemiia mai kn hoopaa- ] hao. O ka mua o na mea i hoo- | kuuia, oia o Kaapuni, kahi paa- 1 hao maka-kahi i lawelawe h'ana ; mau ma Kalakaua Hale, i hoo- < paahaoia no kekokua ma ka pepelpikanaka. mahope iho o ka hoemiia anu mai o kona hoopai

make a i ka pau o ke oia, a ūa; pau no hei iaia he *»&-■ «kahiklo ka noho paa"kAfp aha ; me ka hoeko pono i na kauoha a pau f a loa ia ae la oia. 0 kona kokoolua, eia e_Ohristian Freist, he haole olelo e, i ahewa ia i Okatoba 22, 1887. a hoopai ia e uku i $117 a e hoopaahaoia ma ka hana oolea no ewaiu maKahiki, no ke ki pu ana ia Pabalo, he Mekiko, ma Kikihale ae nei, mamuli o kekahi wahine noua fea inoa o Waahila, a ua pau iaia • he eono makahiki 0 oi o kona hoopai hana oolea. He Pake iho ke kolu ka inoa o Ataka, i hoepaahaoia ma ka hana oolea no umikumamahiku makahiki no ka lawe ola, a ua hoemi hou ia mai hoi he ehiku makahiki o kona hoopai ana e * noho hou aku ai, inawaho ae o ka ke kanawai i ae ai no ka booko pono i aa riila. Ua pau īaia he ehiku makahiki i keia wa, •nolaila, he elua paha ena mau makahiki i koe a me ka manawa ake kanawai i ae ai, alaila, heloa oia. Ua haawiiā ia Kaapuni a me ka haole he mau paa lole keokeo hou, ao ko laua aahu ia 0 ka puka ana -mai.... Ma ka hora 3, he aha puhiohe tna Kamaki Kuea, aohe nae be lehulehu i hoea aku. Ahiahi iho, i ka napoo ana o ka la, ua olapa hou ae no ke kani ana o na pukuniahi hoopau koalaala a pauakaaka wale hoi a lakou. Ia ahiahi iho hoi, he halawai ma Kuea Halealii, he mau hoohoohiwahiwa hoomalamalama kukui waihooluu like ole a me na hoolele ahi kao a me na hoopahupahu. Ua lehulehu na poe 1 hoea ae īnalaila no ka nana ana I na hoohiluhilu ahi, aole hoi 110 ka hoolohe aua i na haiolelo ano ole a ku ole i kahi o ka waiwai a me ka hoihoi a J. B. Kakela, A. S. Hakawela, Porofesa Hosema, 0 ke Kula o Punahou, H. Walakahauki, W. 0. Kamika, A. G. M. Lopikana, Lunakanawai Apana, a me W. G. Kamika, lnnahooponopono o ! ka nuptepa Hoku. 0 ku painuu wale no ka mea nui ia lakou, a Walakahanki ka mea hookahi i haiolelo ae ma ka olelo Hawaii, a o ka "nka" ka hapanui o kana mau olelo. Malin, no ka ike no 0 ke "'ka'* kahi o ka nui, hopu koke no Ua lawelaweia ! na hana tu;»l iio o ku J B Ake-

kona hcotaalu ana, a ua hoekau ia i ka hora 9* Mamua «ikd 6 ka halawai ana, ua ae he 60 a ®i ae poe kam&lii Pukiki. malalo o ke akkai . anu a J. M. Vivasa me ke kuka ole ame ka 4 Bāua Waikakalaua hana keili a ka iauna ole uTai: Ē ole nae hoi kamalu ulala-la-e-ho, loaa na poe paa kukui a ku ka o ka lepo. Ua paa pu hoi he poe oo me ua pahu welu lama-. lama, me na huaolelo haakei, uko ole a paheaeheae. Malaila pu ae no hoi me ka Bana Pi Gi f a ua nui ko lakou hana ma ia la, Iwaena o keia mau hrfna hookelakela a pau loa, aole i ae na wahine o kekahi mau ohana e hui aku, no ka mea, aohe ka iakou i makemake e hui a launa pu me na Unu na ole laa iwaena o lakeu iho. Auwe no ka hoi e ! i- Ua paniia keena oihana ( Aupum a panloa ia la, a pela no hoi me na hale oihana kalepa l«hulehu, me ke koe nae o na hale o T. H. Keweki Ma, W. G>lwiDi Ma, Kalau&a Sepekela Mt y L. B. J3akafila~ Ma, na Hoahanau Makinikaea, a me | kekahi mau bale e ae, a ua | paaua nui no i ka hana. He hoekahi no moku i paihi ae me na hae ia la, oia kamokupea Amerika Aliee Kuke. ona inokukaua a me na mokupea e ae, he neo kahi paīhi. Aole no hoi i kukai aku na mokukaua i na ki pu aloha ana no ka lakou mau ki.pu hauapilo oia lu. Ua hoolele na kanaka o na mokukaua a pau iuka nei, a ua kaua uui ia no iluna o ko lakou mau moku iho a hala ae ia la uko ole o ka hookohukohu a io ole wale. ' 0 ke kahua kikowaena kekahi © ka Oihana Kinaiahi i hoohiluhiluia me na kukui ia po. Mawaho ae o ia, he apana welu loihi kekahi a iakou mai kela a me keia pea o Alanui Uaiona, me ka huaolelo "Hoohuiaina" ma ka olelo namu i kahakahaia. Ma lolani Hale nae hoi ka oi loa aku o na hoohiwahiwa kukui lapaōa me ka malamalama uwila m» kahi o na ihoiho, a ua ' pahu ae a puehu ana i mea uwahi wale no kekahi mau mea i haaaia maluoa o lolani Hale. He hehena paha ko laila! Ua komo ae he hoopii koi poho no keia kau kiure ae o Feberuari na Niau lattkea f wahine a J. Kahaikupuna laukea, e kue ana ia W. H. Kamaki no kela hoeha ana iaia. Ua okolu % J. J. Silva, kela j Pukikia D* Fereira i ho«ba ai j mauka o Puowaina, a inakou i | heike aku ai ma kela helu. He $500 ka peln o ka mea hoeha a ! iia» hemo, a ei<i no ke kokoolua ke paa nei. Fereira | ? ka loaa an i o ka pono i ka niea » ana i lioeha ai.