Ka Makaainana, Volume I, Number 5, 29 January 1894 — Page 4

Page PDF (797.99 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 29, 1894

KA MAKAAINANA.
HE NUPEPA OILI PULE.
W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi, o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope- - - $ .10
No Hookahi Malama - - - .25
No Ekolu Malama - - - .75
No Eono Malama - - - 1.25

Ina e hookaa mua ia, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama - - - $.50
No Eono Malama - - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - -2.00

POAKAHI, IANUARI 29, 1894.

EIA mai KA MAKAAINANA ke oili aku la me ka ohuohu me na lono pili ia kakou o Hawaii nei, a pela no hoi me na lono e ae o na aina e, me ka poina ole ia hoi o ko kakou mau lono kuloko iho. Mamuli hoi o na hoike ohohia mai o ka lahui no ka makou milimili, pela no hoi i loaa mai ai ia haawina like ia makou, a hooikaika ai hoi e hoike aku i na lono a pau e loaa ana, e like hoi me ka hiki ia makou ke hoohana aku. A oiai hoi, ua loaa mai nei ko makou pepa ponoi i ka Poaono nei, o keia ana ko makou helu hope e puka aku ai me ka pepa holei.

UA hoole loa ia aku nei e S. Paka a me A. P. Petesona ka oiaio o ka lono ma Kapalakiko no ko ke Aliiaimoku haalele loa ana i kona manao oni no ka Nohoalii, a pela no hoi me ka lono no ke koi poho, aole loa i kamailioia no ia mea. A pela no hoi me E. C. Makapolena, ua hoole loa oia i ka oiaio o ka oleloia he ma'i puuwai ko ke Alii, aka, he maikai kona ola, me ke kali pauaho ole no i ka puana a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, aole o ke Alii wale, aka, o kona lahui pu no kekahi.

MALALO o ke Kumukanawai a Peresidena Kalivilana i manao ai e hoihoi hou ae, aole loa he wahi kuleana a mana iki o ka Moi e ae a hoole paha i ka huikalaia me kona manao ponoi iho. Ina ua kuleana i ka Peresidena e komo a e akeakea mai, e like me ka makou e manao nei he kuleana kona, nona no hoi ia kuleana o ka hooko mai i na kumu a pau o kona akeakea ana mai. O ka Kuhina Wilisi mea i ninau ai i ke Aliiaimoku, ua hoike mai ia i kona nele i ka ike i ka manao io maoli o ko kakou Kumukanawai, i kona manao ana he mana pilikino ia no ka Moi. Ke manao nei makou aole loa ia o kana ninau ono e waiho aku ai imua o ke Alii, a ua kaha loa aku hoi oia mawaho ae o ka makou e manao nei he pono a he maikai.

KU LOA I KA HOKA!

Ma ka aoao ekahi, malalo o ke poo "Koa ke Aliiaimoku," a ma kahi e olelo ana no ka hoopaiia o na poe kipi, e ikeia no ua hookomoia e makou iloko o ke apo na huaolelo "okiia na poo" O ke kumu o ia, o ke ano ia o ka huaolelo haole i hoopukaia ma Ame rika Huipuia, a i hoopukaia ae nei no hoi e na nupepa namu maanei malalo o na poo huapalapala nunui, e hoopuka ana i na olelo kupono ole loa no ke Aliiaimoku. Aole loa o makou manaoio a hilinai iki ua hoopuka ke Aliiaimoku ia olelo, a aohe no hoi he mau hooia ana ua kakau o Kuhina Wilisi pela, no ka mea, he hoopai ia i ike ole ia e ko kakou mau kanawai. Eia nae ka mea oiaio, ua hoopioia e na nupepa Repu balika a hoohuiaina o Kapalakiko ka hoopukaia ae o ka ke Aliiaimoku pane oiaio loa ia Kuhina Wilisi, a hooi loa ia ae nei no hoi e na wahaolelo hoohuiaina o kakou nei, aka, ua lilo ia mau upoipoi ana i mea e nalo ole loa ai a na ka "Holomua" namu o ka Poaono i huai ae la a ahuwale ka noa a ua poe la i huna ai, i laweia mai hoi mai ka nupepa "Honua" o Nu Ioka. He hoka maopopo loa keia no ua poe pakaha nei, i hoao nui iho la ka hia e huna e like la me ka popoki, huaiia ae ana a oili i ka malamalama e na naonao.
         
O ka manao "okipoo," he mau imi apa ana ia a na poe hoohuiaina e hoinoino i ke Aliiaimoku a e hoopoinoino ai hoi i ko ka lahui aoao, aka, ua halahu loa ia hoao ana a ku ana ke ea o ka maea ma ko lakou aoao maanei a ma o, a he ku maoli no ia hana ekaeka a lakou i mea no no lakou e ku loa ai i kau wahi o ka hoka loa, oiai, mai kinohi loa mai o keia kulana opikipikio o kakou a hoea wale mai no i neia wa, ua hoomau no lakou i na hana hilahila ole loa o ka hoike wahahee, hoopunipuni a oiaio ole i na mea a pau i hanaia. A ma keia hoi, ua loaa pono aku nei ia hana a lakou o ia ano ae la. Eia iho ka ke Aliiaimoku olelo hooholo oiaio no ka huika la ana i ua poe pakaha la.
I ka Mea Mahaloia,
ALBERT S. WILLIS,
Elele Kiekie a Kuhina Mana Nui,
            Aloha oe.----Ma ko'u kukai kamakamailio pu ana me oe i keia kakahiaka, ua haawi iho au i ka noonoo akahele a akahai e
pili ana i ka'u hana, a eia no hoi au ano, me ko'u manao laelae ponoi iho, ke haawi aku nei i ka'u mau hooholo ana.
         
Aole loa au e pono e manao inaina aku i ko'u lahui. Ina au e hoihoi hou ia ae ana e Ame rika Huipuia, e pono ia'u e poina ia'u iho a e manao wale aku no au i ko'u lahui aloha a me ko'u aina aloha. E pono ia'u e kala a e poina i ka mea ua hala, e ae ole ana i ka hoopai ia o kekahi mea, aka, e hilinai ana nae ma keia hope aku e hana like no na poe a pau loa iloko o ka maluhia a me ka noho'na hoa'loha like no ka pomaikai a me ka hiwahiwa o ko makou aina nani a o ko makou aina hauoli hookahi wale no hoi.
         
E nonoi aku ana no hoi ia oe e hoouna aku i ka Peresidena a me ke Aupuni ana e ku hoomalu nei i palapala hoike aloha no ke kokuaia mai mai a'u aku a mai ko'u lahui aku, a e hooia paa ana hoi me ko ke Akua oluolu mai e hoike aku i ke kupono io o na manao hilinai a hoa'loha mai a kou lahui.
         
Owau no, a pela aku,
                  
LILIUOKALANI.

“HUAI KA ULU O LELE.”

Ia J. B. Akekona a me H. W. Kewelena aku nei i Kapalakiko, ua haawi aku laua i kekahi mau mamala olelo wahahee loa, oia hoi, ma ke ano nui, aole ka e Kuhina Kiwini i pae mai ianei i ka la i hookuuia ai o ka Ahaolelo o 1892 ma ka la 14 o Ianuari, 1893, a ua hala ole oia no ka pioo o ia auwina la poina ole a me ua hana ma na la mahope mai. Nani keia mau mea kakoo o ka pono. Ia kakahiaka Poaono i hookuuia ai o ka Ahaolelo, ua ku mai ka Bosetona mai Hilo me na Kuhina kipi la, a ua hoea ae no ma Aliiolani Hale, a mahope hoea i Halealii Iolani a haalele aku. No hea mai la hoi ka laua nei wahahee ana. E hana wale no lakou aohe e nalo ka lakou mau epa ana. Hoopunipuni! Pololei!!

He $10,000 i loaa mai i ke Aupuni iloko o ka pule i pau i ka la 24 nei, a he$200 no hoi ka lilo no ia hoolilo ana. Ea, pau ole no ka pehu ana o ka aie, a nele no hoi ka ai pakiko ana.

Ua loaa aku i ke Aupuni Kuikawa ka pane kupono no ke kikaho ana aku i na luna kiekie a me na kanikela o na aina e, no ka hele nui ole ana aku e ike ia Kolekaaka i ka la 17 nei, a o ia pane he neo ka i loaa aku, a he hoohoka maopopo loa hoi. Ke auamo nei ua o Kole i keia hoohokaia, a he hene iki iho hoi ka Damona.

Eia nae hoi, ua wahanui ae na nupepa hoohuiaina namu elua ua pane aku o Kanikela-Kenerala Mila, aole nae hoi lakou i aa e hoike ae i kana pane, oiai hoi, he "hookahi wai o ka like" o lakou me ke Keena o ko na Aina E. No keaha hoi ka hoike ole ae? O ke kumu, ea, no ka nele a me ka pane ole ia no. Ku nui hou no la i kahi o ka hoka!

Mamua loa aku nei, ua nui ko Mama Emaluka inaina no ke kani o ka hele haipule o Kaumakapili i na wanaao, no ka hoala ia o na hiolan ana o kahi poe, a mamuli o kana hooikaika ana i hoopioia ai ia leo hea i na haipule no ka haliu aku o na alo i ke Akua Kahikolu a pule aku no ka pono o ka aina a me ko ola o ka Moi. I ka hoea ana mai hoi iaia ponoi iho, ua lele loa ae la kona noonoo, oiai hoi, i ka wanaao poniponi o ka la oehaa o lakou Pi Gi, ua hanakuli ae oia me kekahi pu, e ki kanikau ana, mauka o kona wahi noho, me ka noonoo ole ae hoi i ka hiamoe o kahi poe e ae.

Ua hoea mai nei kela olulo pae hewa ma ka Auseteralia o ka Poaono nei, oia o J. W. Girvin, i kii mai nei i oihana nana mamuli o ke kauoha a Kuhina Damona, oia hoi ke kulana malama buke o ka Hale Leta. No ko kakou nele paha i ka mea kupono ole, kikoo okoa aku nei i kekahi mea i manao e haalele loa ia Hawaii nei a i banekarupo mai nei ma Kaleponi. I pono wale ai no ke kue ana o na poe o ka aoao Pi Gi.

KA NINAU O HAWAII NEI.

O na lono hope loa i loaa mai nei ma ka Warimu a me ka Auseteralia, mawaho ae o na mea e ae ma na wahi okoa o keia helu, aohe no i ikeia iho ke ano nui, koe wale no paha na kalekale wahakou ana a na nupepa, e like no hoi me ke ano mau. Ua oleloia nae hoi e kekahi poe ma Wasinetona aohe manaolana hou ana aku i koe no ko ke Aliiaimoku hoihoi hou ia ae, eia nae, aole makou i hilinai no ia kanikani ana, no ka mea, he ano manao no ia no ka mea kue mai, e like no hoi me Kakina i haanui aku nei i keia huli hoi ana aku nei ona.
         
He halawai ka ka Aha Kuhina Amerika i ka la 12 nei, aohe nae i akaka loa na mea i kamailioia, eia nae, ua lonoia ua hoike ae no o Peresidena Kalivilana i kona manao paa e hoike aku i ka Aha-