Ka Makaainana, Volume I, Number 5, 29 January 1894 — Page 5

Page PDF (851.53 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 29, 1894.

olelo no na mea pono e hanaia mai ai no Hawaii nei. Ua olelo ia i ka la mamua iho, ua anenae loa oia e hoike ae i kona manao no ka hoonoho mai ia Hawaii nei malalo o ka hoomalu ana a ia Aupuni, a i ka la i oleloia ae la, ua hoike ae oia e waiho aku ana oia i kona manao imua o ka Ahaolelo no ka hoihoi hou ae o ia Aupuni i ke kulana mua o ke Aupuni Moi, a o ia hookahi wale no ke ala o ka pono no ka hapanui o ka lahui maanei, a mahope aku hoi o ia hooko ana, e kalaia no ia Aupuni mai na koikoi a pau e pili ana no ia ninau holookoa.
         
E hoouna ae ana no ia he palapala hou i ka Ahaolelo, a me na palapala a Kuhinu Wili si, i loaa aku ma ke Kowini. O ka manao ma ia palapala hou, ua like no ia me ia maluna ae, aka nae, e waiho aku ana oia, no keia mua aku, i ke koikoi a pau maluna o ka Ahaolelo. Ia po nae, la 12, i loheia ao ai ua hooholo ka Aha Kuhina ia la e kaohi i na mea a pau, i hiki ai hoi ke hooponopo hou ia ko ka Peresidena manao a me kana mau kuhikuhi, ao a alakai hou. Ua lonoia no hoi, ma ia halawai ana ka o ka Aha Kuhina, ua paakiki loa ka Peresidena a me kona Kuhina Nui e kauoha i ko Kuhina Wilisi hoi aku, a pela no ka hoi me ka hoopau ae ia Kanikela-Kenerala Mila, eia nae, ua kue loa ia keia manao e na Kuhina e ae, a he wahi lono hiki ole no hoi ia ia makou ke hilinai iho. Oiai hoi, ua hoopanee ka Aha Senate a ka Poakahi, la 15 nei, nolaila, ua nui ka manawa no ka Peresidena e hooponopono ai i kela palapala ana i manao hou ai e hoouna ae, me na palapala hope loa hoi kekahi no na mea i hanaia iho nei maanei, a pela pu no hoi ma kela aoao. A ma ka la 20 nei i hoouna io aku ai ka Pe residena i kekahi palapala pokole me na palapala hope loa aku nei a Kuhina Wilisi, e pili ana i na kukai palapala mawaena ona a me Pe residena Dole. Ma ia palapala a Kuhina Wilisi i ikeia iho ai ua wahawaha oia ia Dole, no kekahi mau mea ana i olelo ai ma kekahi o kana mau palapala, a ke Kuhina hoi i lawe ae ai i ka manao he kue a he hoohaahaa maopopo loa ia Peresidena Kalivilana.
         
Aole i akaka loa ka hopena o Hawaii nei ma na lono i loaa mai nei, a hookahi no a kakou hana o ka hoomanawanui no me ka manaolana no ka loaa mai o ko kakou pono. Ua lonoia mai nae ua kakooia e Peresidena Kalivilana e ka hapanui o na Komite o ko na Aina E o na mahele elua o ka Ahaolelo, koe nae hoi ka maopopo loa, a ma ka la 25 nei ka i waihoia aku ai ka lakou mau hoike, o ka hopena nae hoi, aole i akaka. Nolaila, e uumi ke aho, a malia i keia Poalua ae, Feberuari 6, e loaa mai ai na lono ma ka mokumahu Kina no na mea i hanaia, a i ole ia, no ka hopena oiaio o keia ninau e hoonune mau nei ia kakou.

He Leta Haule.

O keia malalo ka le ta haule i loaa i ko makou kiu i kela mau ahiahi aku nei i hala, a e heluheluia me ke akahele, penei.
J. U. KAWAINUI.
         
Aloha oe---Mamuli o ka ulia poino i loaa ia'u, aole au e hoea aku ana i ka paina la Pi Gi (Ianuari 17) a kakou i luhi ai, nolaila, ua manao au i ka hale nei no hoi au e ai ai ke oluolu oe e hoouna mai no i ka'u wahi pa puaa, i kauhale nei no hoi au e nuu ai, a he kaena aku no hoi a me ke stimulant (hoohoihoi) ka oukou. Ke hoole ia keia, e uhai mai no ke kai hoee o ke auhulihia i ke Aupuni Pi Gi.

Make ma ka Aina Malihini.

He mea e ka hoohikilele hauli i ke ku ana mai o ka Auseteralia i ka Poaono nei a loheia mai la ua make o Keakaokalani Ailau, a ua hoihoiia mai kona kino koou, puanuanu a wailua maluna ona. Ua ukali pu mai me kona kino kupapau ke kino ola o kana aliiwahine, Mele Ailau. Ma ka hora 6:30 o ke ahiahi o ka la 17 nei kona make ana maloko o ka Hotele Grand, ma Kapalakiko, a i ka la 26 iho nei ka piha pono ana o ke 34 makahiki iaia ma keia ao, oiai, no 1860 kona hanauia ana iuka o Manoa. I ka la 6 nei ka haalele ana mai i ka aina nei a au pu aku la me kana wahine no ka Hoikeike Hooilo, a i ka eha o na la i ka moana ua ano oluolu oia, a mamuli hoi o ke koi a na ohua a me na kaikamahine i ukali pu aku nei ia laua, ua pii ae oia a himeni pu me lakou ia ahiahi maloko o ke keena hookipa. Iloko no o kona kuko nui a ike hou oia ia Kapalakiko, a ilaila aku la halawai me kona hopena.
         
I ka la o kona pilikia, oia ka Poakolu, oiai hoi e hauoli ana na poe Pi Gi o kakou nei i ko lakou la kulaia, ua ui ae la ka oia i ka wahine a olelo aku la no ke kokoke mai kona o hopena, a kaniuhu iho la ka no kona luaui makuahine e noho mai la i Kalawao a me kona haaleleia i ka aina e e moe lolii ai. Eia nae, ua ao aku oia i ka wahine e waiho no iaia ilaila, oiai, he lepo no hoi ko laila e like la me ko onei, aka, ua oi aku no nae hoi ka iini no ka waiho i ka aina oiwi. A ua kauleo aku ka oia i ka wahine mai komo oia iloko o ka aie no ka hoihoi mai iaia, aka, he wa mamua aku o ke aili loa mamua aku o ke aili loa ana ana ae o kona aho, ua hooia aku ka wahine e hoihoi mai no iaia i ka aina nei, ina no e hala ana he wa loihi.
           
I ke ahiahi hoi i lele loa ae ai o kona aho, ua makemake oia e hapaiia mai ka moe mai e kana wahine a me O. K. Stillman, me ke kooia aku mahope o ke kua e M. Balaunu, pokii o Kope Balaunu ma, eia nae, ua pahemo kekahi lima e koo ana iaia a o kona haule aku la no ia iluna o ka moe, o ke alo iluna o na uluna nolunolu, a haawi ae la oia he hookahi aili a hooho leo ana a o ka pau loa ae la no ia o kona hanu, ua haalele mai la i ka hale ua lamaku la i ke kino, a waiho iho la i ka puolo luuluu na ka wahine e auamo. He ohao kona mai no ekolu paha mahina, a ua pii mai ka pehu ma na wawae a hala iluna ae o ke kino.
         
Ua nui ko ka wahine mahalo no na kokua i haawiia aku iaia ma Kaleponi, a ua lilo hoi na poe malihini o alaila i poe ua kamaaina mua. A mamuli hoi o ka oluolu o na Hoahanau Sepekela, ua hiki i ka wahine ke hooko koke i kona iini, oiai, ua manawaleaia na lilo no ka hoihoi mai i kona kino kupapau a me ka uku kino pu hoi o ka wahine a huli hoi hou aku no ka malama i ka hana ma o. Pela pu no hoi me ka oluolu o ke Kanikela Hawaii malaila, oiai, mamuli o kana mau hooia ana i hiki ai ke hoomaopopo kona kino a hoomakaukauia no ka ialoa ana a hoihoi mai. I ka laweia ana o kona kino a ka moku, a pela no hoi me ka waiho ana iluna o ka moku, mamuli o kona ikeia he makee Alii, ua uhiia iho kona pahu me ka hae Hawaii, a iluna mai nei hoi o ka moku, aohe wa i nele o ka hoonohoia o kekahi kiai me ka hookaawaleia i noho no ka wahine me na lako a makaukau a pau. Pae mai la ianei, ua lawe ia a ko Mika Uilama hale hana pahu, a ua hana hou ia i pahu kepau hou no ke ano poino mai nei o ka pahu mua, a ilaila kahi i waiho ai a po, a hoihoiia i ko laua hale noho mua ma alanui Kukui. Ilaila i piha aku ai na makamaka a me na hoa'loha me na mohai pua a me na lau nahele o ka wao. Ua kuupau ae ka Ahahui Kawaihau i na leo mele a ka hora 10 o ka po, hookuu lakou. A mahope iho o ka hora 2 o ka auwina la o nehinei i malama ae ai ka Haku Bihopa o Honolulu, i kokuaia e ka Rev. V. H. Kitieata, i ke anaina haipule ma ka hale, a ua hora 3 paha i kai ai ka huakai hoolewa a nalo aku la oia ma ka pa ilina ma ka huli Waikiki o uka o Maemae, me ka ukaliia e kekahi kaoo nui o na makamaka, na hoa'loha a me ka lehulehu ma lalo a maluna o na kaa, malalo o ke alakai ana a ka Puali Puhiohe Lahui, oia hoi ka lakou makana a hoohiwahiwa nona, a haalele aku la iaia e waiho loa i ka moe kau a moe hooilo a e hoomaha hoi iloko o ka maluhia a hoea mai ka la hookolokolo nui. Nani a hiwahiwa no hoi na mohai pua ma ka hale a ma ka luakupapau. Ua lehulehu no hoi na poe makai i kana huakai hope loa o na lahui like ole.
         
He hoa hana pu oia me makou ma keia oihana, a ua noho aloha hoi makou me ia a hala wale aku la no, me ka poina ole hoi i kona ano hoa'loha oiaio, heahea, lokomaikai a kaniuhu ole mai. Ua kaana like ia ka mea nui me ka mea uuku. Me ka wahine, ka makuahine a me ka ohana ko makou u ana. Aloha wale !

Lawe no a Lilo Loa.

Ma Wailuku, i ka wanaao o ka la 18 nei, ua holo mahuka aku o Miss Enos, kaikamahine a A. Enos o ia wahi, mai na makua aku a mare malu ana me T. B. Lyons, o ia wahi no. He mau opio laua a elua, a ua loihi hoi na la o ka hookaunu a hooipoipo ana. Ua makemake ka makuakane e mare ke kaikamahine i kekahi haole wiliki malihini mai Kapalakiko mai, aole nae ke kaikamahine i ae iki, a mamuli o kona paakiki ua mare aku la oia me kana mea i iini ai me ka ae ole o ka luaui, a mawaena o ka hora 5 me 6 o ka wanaao Poaha, ua hoohuiia laua e Rev. Kapu a lilo na puuwai elua i hookahi ka holu nape like ana. Ma ia hope iho, ua hoi aku ke kaikamahine a hoike aku i ka makuakane i kana mea i hana ai a ua kipakuia mai . Eia nae, ma ia hope, ua komo hou ka manao aloha keiki i ka luaui, a ua kii aku a haawi aku la i na hoomaikai ana, a no ke kulike ole hoi o ko laua mareia ana e kekahi kahunapule Kalavina me kana i manao ai, ua mare hou ia ae la laua e kekahi kahunapule Katolika, a aia ke u luakaha mai la me ka hauoli me ka hoihoi aku o kahi i kahi. Ea, na hanaio no hoi ke keiki Hawaii la a ahai ana i ka pupuhi, a hoka iho la hoi ka ilikea o kahi e mai. Aohe no ia e pakole, ua ike iho la no i ka oiwi ponoi o ka aina.

O ke kualima keia o ko makou helu me ke ohohiaia, a o ke kua kolu hoi me ka pepa holei me ko makou minamina. He hewa ia ano pepa i kahi e no ikeia KA MAKAAINANA